Cyhoeddi ffigyrau targedau canser Cymru am y tro cyntaf

Cymru yw'r wlad gyntaf yn y DU i gyflwyno targedau amser aros unigol i gleifion canser.

Y nod ydy sicrhau diagnosis cyflymach a gwella'r gyfradd goroesi ymhlith y 17,500 sy'n datblygu canser yng Nghymru bob blwyddyn.

Ers mis Mehefin, mae pob claf i fod i gael eu trin mewn ychydig dros 60 diwrnod, gan ddechrau gyda'r dydd y mae meddyg yn amau gyntaf bod canser.

Mae'r ffigyrau'n dangos fod 74.4% o'r 1,374 claf wedi dechrau triniaeth o fewn y targed o 62 niwrnod.

Mae'r dull newydd o fesur wedi ei groesawu gan feddygon ac elusennau canser, ac mae Lloegr a Gogledd Iwerddon yn gwylio'r newid yn ofalus.

Yr un llwybr i bawb

O dan yr hen drefn roedd cleifion canser yn cael eu trin ar ddau lwybr gwahanol.

Os oedd meddyg yn credu bod achos amlwg o ganser, byddai'r claf yn cael ei drin fel achos brys a'r driniaeth i fod i ddechrau o fewn 62 diwrnod.

Ond os oedd symptomau yn llai eglur ac nad oedd hi'n amlwg bod canser, gallai claf gael ei weld gan sawl gweithiwr iechyd gwahanol, weithiau dros gyfnod o fisoedd, cyn cael diagnosis o ganser.

Dim ond wedyn roedd targed o 31 diwrnod yn cael ei osod ar gyfer eu trin.

Roedd y targed yn fwy llym, ond gallai'r claf eisoes fod wedi aros yn llawer hirach.

Ffigyrau unigol

Roedd ffigyrau unigol ar gyfer y byrddau iechyd yn dangos fod 85% o gleifion Bwrdd Iechyd Hywel Dda wedi derbyn triniaeth ym mis Mehefin o fewn y 62 niwrnod, a 64.5% yng Nghwm Taf.

Ar y cyfan, mae cyfeiriadau canser wedi cynyddu 50% yn y pum mlynedd diwethaf.

Roedd y ffigyrau diweddaraf ar gyfer yr hen drefn yn dangos fod 163 claf wedi gorfod aros yn hirach na'r amser targed - ffigwr sydd wedi gostwng ers y 173 ym mis Mai.

Cafodd 79.6% o gleifion eu trin ar amser mewn achosion brys, gyda 96.5% yn cael triniaeth brydlon lle nad oedd canser yn amlwg o'r cychwyn.

Fe gafodd Kelly Parry ddiagnosis o ganser y fron yn 2013 pan oedd hi'n 28 oed, ar ôl aros chwe wythnos i gael apwyntiad yn yr ysbyty.

Ond ar ôl hynny mae'n dweud fod ei thriniaeth wedi digwydd yn "sydyn iawn", ac mae'n croesawu'r drefn newydd fydd yn cysoni'r targedau i gleifion.

"Cyn gynted maen nhw'n gallu cael eu gweld, a phethau'n cael eu gwneud, y gorau," meddai.

Dywedodd yr Ysgrifennydd Iechyd Vaughan Gething: "Mae canser yn lladd mwy o bobl yng Nghymru a Phrydain nag unrhyw gyflwr arall.

"Mae'n debygol iawn y bydd canser yn effeithio ar fywyd pawb rhywbryd.

"Rydym yn cefnogi byrddau iechyd i wella perfformiad ar y mesur newydd ac rwy'n hyderus y bydd yn arwain at wella gwasanaethau i bobl sydd wedi eu cyffwrdd gan ganser.

"Mae hwn yn gam hollbwysig er mwyn gwella triniaeth canser yng Nghymru."

"Mae hwn yn gam holl bwysig er mwyn gwella triniaeth canser yng Nghymru medd yr Ysgrifennydd Iechyd," Vaughan Gething

Mae £3m y flwyddyn yn cael ei roi i fyrddau iechyd er mwyn ymateb i'r newid a gwella diagnosis.

Dywedodd Richard Pugh, o elusen canser Macmillan eu bod nhw'n croesawu'r "cam dewr" gan Lywodraeth Cymru.

"Mae'r ffigyrau yn dangos fod chwarter o'r bobl sy'n dioddef o ganser yng Nghymru heb ddechrau are u triniaeth ar amser ym mis Mehefin - 352 person.

"Rydym o'r farn y bydd y dull mwy tryloyw yma yn ei gwneud yn eglur ble mae oedi a beth sy'n ei achosi, gan felly sicrhau gwelliant fel bod pawb sy'n cael diagnosis o ganser yng Nghymru yn cael triniaeth brydlon sy'n cwrdd â'u hanghenion."