Geni tsimpansî ym Mae Colwyn ynghanol pryderon ariannol

Mae Sw Fynyddig Gymreig yn gartref i 11 tsimpansî, gan gynnwys y babi newydd diweddar

Mae'r Sw Fynyddig Gymreig ym Mae Colwyn wedi croesawu aelod newydd i'w plith yn ystod wythnosau diweddara'r argyfwng coronafeirws - babi tsimpansî.

Y tsimpansî benywaidd yw'r un cyntaf i gael ei geni yn y sw ers 18 mlynedd ond fe ddaw ar adeg anodd, gyda bygythiad mawr i ddyfodol y sw.

Ers 22 Mawrth mae giatiau wedi bod ar gau oherwydd yr argyfwng coronafeirws a hynny ar adeg pan ddylai'r Sw fod yn croesawu ymwelwyr.

Argyfwng tymor-hir

"Roedden ni meddwl y sefyllfa debygol oedd y byddai fel cyfnod clwy'r traed a'r genau neu ffliw adar oedd wedi arwain at gau'r sw am gyfnod byr," meddai Nick Jackson, cyfarwyddwr y Sw.

"Roedd ganddo ni arian wrth gefn ond beth sydd wedi digwydd yn awr yw bod rhywbeth oedda ni wedi meddwl fyddai'n argyfwng tymor byr wedi troi'n un hir dymor.

• Sŵ Môr Môn yn codi arian ar adeg 'argyfyngus'

• Pryder am les cŵn bach yn ystod y cyfyngiadau

"Mae'r arian wrth gefn yn prysur ddiflannu a ry' ni'n gwario £30,000 yr wythnos i gadw'r sw i fynd.

"Da ni wedi cymryd mantais o gynllun furlough y llywodraeth ond hyd yn oed ar ôl lleihau gwariant cymaint ag y gallwn ni mae costau yn parhau i fod yn £30,000."

Dywedodd Mr Jackson mai'r incwm disgwyliedig ar gyfer Ebrill, oedd yn cynnwys gwyliau'r Pasg, oedd £326,000.

Ond mae'r pandemig yn golygu nad oes unrhyw arian wedi dod i'r sw drwy gydol mis Ebrill a'r un fydd y stori ym mis Mai.

Fe weithiodd Nick Jackson am gyfod yn Sw Llundain cyn dychwelyd i Ogledd Cymru

'Brwydro bob modfedd'

Mae'r Sw yn cyflogi 34 o staff parhaol drwy'r flwyddyn yn ogystal â gweithwyr tymhorol.

Ychwanegodd Mr Jackson eu bod wedi wneud ceisiadau am gymorth ariannol o lywodraethau Cymru a San Steffan ac yn disgwyl clywed am hynny.

Ac er yn ddiolchgar iawn am yr ymateb "anhygoel" i'w hapêl gan aelodau'r cyhoedd, mae Nick Jackson yn rhybuddio bod bygythiad gwirioneddol i ddyfodol y sw.

"Faint bynnag 'da ni'n gael o ran cefnogaeth alle ni ddim gorffwys oherwydd da ni'n gwybod y bydden ni angen symiau mawr o arian i'n cadw ni fynd ac i'n cadw'n hyfyw," meddai.

Ail-gartrefu anifeiliaid?

"Mae'n drist meddwl os 'na alle ni gadw i fynd yna mynd lawr fydden ni.

"Os bydde ni'n cau yna mi fydden ni yn ceisio canfod cartrefi newydd i'r anifeiliaid ond tydi hynny ddim yn bosib o hyd.

"Da ni ddim hyd yn oed eisiau meddwl am be alle ddigwydd pe byddai'n rhaid i ni gau. Ond 'da ni'n benderfynol i beidio a da ni am frwydro pob modfedd o'r ffordd."

Tad Nick, Robert Jackson, sefydlodd yn Sw ym 1963 ar Stad Flagstaff ym Mae Colwyn Uchaf.

Ond chwe mlynedd yn ddiweddarach roedd dyfodol y sw yn y fantol pan fu farw Robert Jackson mewn damwain tra'n pysgota ar yr Afon Elwy.

Ei weddw Margaret, ynghyd â Nick a'i frodyr Tony a Chris gymerodd yr awenau.

Fe ddatblygodd y Sw i fod yn un o atyniadau mwyaf poblogaidd gogledd Cymru yn ogystal a gwneud gwaith cadwriaethol.

Dywedodd Nick Jackson bod y Sw yn dod a gwerth £2m ir economi lleol yn flynyddol

Elusen, Cymdeithas Swolegol Cymru, fu'n gyfrifol am y sw ers 1983 ac ychwanegodd Nick bod cynlluniau ar gyfer dyfodol y Sw ar y gweill cyn yr argyfwng.

Ynghanol difrifoldeb y pandemig, mae'r Sw wedi cael newyddion da gyda sawl genedigaeth - a'r tsimpansî benywaidd yw'r diweddaraf.

"Mae hyn wedi bod yn wych i ni ac mae'n codi ysbryd a morál y staff."

Cystadleuaeth enw

I ddathlu'r babi newydd, mae'r sw wedi lansio cystadleuaeth i enwi'r tsimpansî ac yn gwahodd y cyhoedd i gynnig enw sydd yn gysylltiedig gyda unigolion sydd yn gweithio o fewn y Gwasanaeth Iechyd.

"Da ni'n chwilio am enwau sydd yn dangos ein dyled i'r Gwasanaeth Iechyd Cenedlaethol," medd Nick Jackson.

"Mi fydde ni wastad yn gwybod bod y babi yma a'r babis eraill gyrhaeddodd yn ddiweddar wedi dod yn ystod ar argyfwng ofnadwy 'ma.

"Da ni yn edrych ymlaen i'r amser pan alle ni ailagor ac y bydd pobl yn gallu dod mewn a gweld y babis newydd."