Noel James: Er clod am ddiogi
- Cyhoeddwyd
Ydy diogi'n beth drwg?
Dyma mae'r comediwr Noel James yn ei ofyn mewn rhaglen newydd ar Radio Cymru, Diogi gyda Noel James.
Mewn darn ar gyfer Cymru Fyw mae Noel yn trafod diogi ac effaith y pechod yma arno dros y blynyddoedd.
Os ydy diogi mor ddrwg a hynny - ac mae e'n un o'r saith pechod marwol - pam nad ydy gweithio'n fwy apelgar?
Dyma sut dw i'n cychwyn fy rhaglen Diogi gyda Noel James ar Radio Cymru a dw i wedi darganfod mai nid fi yw'r unig un sy' wedi gofyn cwestiwn tebyg.
Mae 'na draethawd gan yr athronydd John Betjeman 'Er Clod am Segurdod', lle mae'n beirniadu cyfundrefn sy'n gadael i leiafrif segur awdurdodi ar y gweithwyr. Mae'n awgrymu y dyle pawb weithio ond pedwar awr y dydd, ac felly rhoi amser i ni gyd hamddena.
Y drwg a'r da
Mae diogi felly yn beth drwg a da, gan ddibynnu ar eich sefyllfa, eich crediniaeth, eich statws o fewn cymdeithas.
Bod yn ddiog i fi yw treulio diwrnod cyfan ar y soffa yn darllen. Peth da, dw i'n meddwl. Ond yn ôl fy ngwestai ar y rhaglen, Geraint Tudur, nid diogi 'dy hyn ond seibiant.
Ond mae diogi yn digwydd ar sawl haenen. Yn fy mhen hoffwn gyfarwyddo ffilm. Eto dw i ddim yn gwneud unrhyw beth ynglŷn â hyn, gan nad wyf yn medru gwynebu'r ymdrech fydd angen i'r dasg.
Does gen i mo'r dreif, er gwaetha'r ffaith fy mod yn ymwybodol o'r diwedd sydd gerllaw.
Dyna pam dw i'n dweud nad wyf yn berson uchelgeisiol. Yn hytrach dw i'n fwy o freuddwydiwr.
Sloth: creadur arall diog?
Ofn dyled
Beth sy'n rhoi dreif i rywun? Wnaeth un o'n ngwesteion, Lora Mua, enillydd y teitl Mrs Wales, esbonio mai'r dyhead i osgoi dyled sy' wedi ei gyrru ymlaen i weithio'n gyson. Wyddai hi mo'r rheswm ond mae ganddi ryw ofn o fod mewn dyled. Tra bod hwnna gen i i ryw raddau, ar yr un pryd dw i ddim yn becso gymaint amdano.
Mae'r delwedd ohonof yn bennu fy nyddiau fel trempyn yn.dod yn fwy real!
Procrastinatiwr ydw i yn dod o deulu o brocrastinatwyr....er nid 'pro' oedd fy nhad ond amatyr-crastinatiwr....wnaeth e ddim hyd yn oed mynd i'r drafferth o gymryd arholiad tystysgrif proffesiynol.
Amser i freuddwydio
Pan siaradais gyda'r bardd Gwyneth Lewis soniodd bod gorweithio yn ffurf o ddiogi. 'Cadwch amser ar gyfer breuddwydio' yw cyngor Gwyneth, am fod hynny'n angenrheidiol i greadigrwydd.
Ac am wn i mae'n well gan lawer ohonom - gan gynnwys fy hun - y broses o freuddwydio yn hytrach na gweithredu i wneud y freuddwyd yn realiti.
Base rhai yn galw hyn yn ddiffyg uchelgais…ond 'na 'ny. Dyna un fath o ddiogi.
Dyma math arall…pan o'n i'n fyfyriwr yn yr 80au rwy'n cofio un bore dihuno â'r teimlad bod egni fy nghorff ar goll. Doedd dim esboniad amlwg am y newid sydyn yma, p'un ai feirws, stress, salwch seicolegol, sindrom y stiwdants neu melltith oedd arna i!
Ond roedd rhywbeth yn sicr wedi digwydd i mi: yr ynni a oedd yn bresennol un diwrnod wedi cael ei sugno allan ohonof y diwrnod nesa. Mae fy mywyd yn od.
Dyddiau coleg Noel
Ystrydebau am Gymry diog
Deg mlynedd yn ddiweddarach, a minne yn gomediwr yn Llundain, roedd 'na ran i Gymro ar gael mewn sitcom o'r enw Heartburn Hotel. Cymeriad diog oedd e, yn cysgu ac yfed bob yn ail...ystrydeb pur!
Ac ystrydebau o wledydd eraill oedd gweddill y cymeriadau. Pan ofynnais i'r cynhyrchydd, tra ar ganol y clyweliad, os ga'i improfeisio fy neialog, o'n i'n gwybod yn syth mod i wedi dweud y peth rong a mod i wedi colli fy nghyfle.
Difaru? Wel, ydw'r arian, ond ar yr un pryd mae 'na reswm pam nad yw'r sitcom yma byth wedi cael ei ailddarlledu. Roedd yr ysgrifennu, yn fy marn i, yn ddiog.
Wrth gwrs oedd e'n ddigri o safbwynt gwyn, Saesneg, ond dyna beth ydy ystrydeb ynte? Rhyw ddelwedd o un grŵp sy'n apelio i grŵp arall.
Nid mod i'n cyfystyru ystrydebu gyda hiliaeth, ond fel comediwr wy'n ymwybodol mai'r peth mwya' doniol o fewn comedi, a'r peth anodda', ydy targedu'ch hunan. Ac mae hwnna'n cymryd crefft.
Crefft mewn creu
Fel y crefft wnaeth Gwenlyn Parry a Rhydderch Jones roi i fewn i greu Twm Twm, y 'fe' yn Fo a Fe. Ie, diogyn ydy Twm Twm ac, ie, ystrydeb Cymraeg ydyw, ond nid yw'n ystrydeb a grewyd gan feddwl estron, ond gan y Cymry eu hunain. Ac mae 'na wahaniaeth.
Bardd Cymraeg arall sy'n dod i fewn i'r rhaglen yw WH Davies, dyn wnaeth wrthod y label 'diogyn' er iddo dreulio blynyddoedd fel crwydryn di-waith yn ogystal ac awduro y gerdd mwya' enwog er clod am hamdden.
Teimlaf fod Davies, fel Twm Twm, yn ddiog ond dim ond yn y pethau y disgwylid oddi wrtho gan gymdeithas. O fewn y rhaglen gewch glywed fy nhrosiad Cymraeg o'r gerdd 'Hamdden'; diolch i gymorth gan Alan Llwyd am hynny - o'n i'n rhy ddiog i'w gyfieithu ar ben y'n hun!
Ydw, rwy'n cyfaddef fy mod yn mwynhau gwneud dim byd o bryd i'w gilydd; ond hyd yn oed ar adegau fel hyn nid oes cyflwr o wir inertia yn bodoli, chwedl Isaac Newton, achos mae'r meddwl yn dal i droi.
Gwrandewch ar Diogi gyda Noel James am 6:30yh, Dydd Sul 9 Awst ar Radio Cymru.
Hefyd o ddiddordeb