Sychder wedi'i ddatgan ar gyfer y rhan fwyaf o Gymru

Mae Capel Celyn, y pentref a foddwyd yn 1965 i greu cronfa ddŵr Tryweryn ger Y Bala, Gwynedd, wedi ei effeithio gan ddiffyg glaw - er nad yw statws sychder yn cwmpasu'r ardal

Mae sychder wedi'i ddatgan yn ne-ddwyrain Cymru a rhannau o'r canolbarth, sy'n golygu bod y statws bellach yn cwmpasu'r rhan fwyaf o'r wlad.

Gwnaethpwyd cyhoeddiad tebyg ar gyfer y de-orllewin yn gynharach y mis hwn.

Mae'r statws newydd yn seiliedig ar ddata ar gyfer llif afonydd isel, lefelau dŵr daear, ac effaith ar gynefinoedd a chamlesi yn hytrach na phryder am gyflenwad dŵr yfed.

Ond gofynnir i bobl fod yn ymwybodol o'u defnydd o ddŵr.

Dywedodd Cyfoeth Naturiol Cymru (CNC) fod yr ardaloedd yr effeithir arnynt o amgylch afonydd Hafren Uchaf, Gwy, Wysg, Taf, Rhymni, Elái a Ddawan.

Mae'n golygu bod pob un o awdurdodau lleol Cymru ar wahân i bedwar yn y gogledd bellach yn dod o dan y statws sychder.

Ar 22 Awst, roedd Cymru wedi cael 30.8% o'r glawiad cyfartalog hirdymor ar gyfer mis Awst cyfan, yn amrywio o 15.2% yn Sir Benfro i 53.8% yng Nghonwy.

Roedd hyn yn dilyn y cyfnod sychaf o bum mis mewn 40 mlynedd, pan gafodd Cymru 61% yn unig o'i glawiad disgwyliedig rhwng mis Mawrth a mis Gorffennaf.

Dywedodd Cyfoeth Naturiol Cymru fod ardal rheoli sychder de ddwyrain Cymru wedi gweld 26.3% o'r glawiad cyfartalog misol, gyda'r Hafren Uchaf yn derbyn 25.7%.

Mae'n parhau i fonitro rhannau eraill o Gymru yn agos, lle mae pryderon am lifoedd isel a'r amgylchedd yn parhau.

Mae lefelau dŵr yn isel iawn mewn cronfeydd ledled Cymru, fel yr un yma ym Mannau Brycheiniog

Dadansoddiad ein Gohebydd Amgylchedd, Steffan Messenger

Roedd hi'n edrych yn debygol y byddai'r cyhoeddiad yma'n dod ar ôl i ranbarth gorllewin canolbarth Lloegr symud i statws sychder ddydd Mawrth.

Ar y pryd dywedodd CNC eu bod yn gweithio'n agos â'r awdurdodau amgylcheddol yn Lloegr i fonitro dalgylchoedd afonydd sy'n croesi'r ffin fel yr Hafren a'r Gwy.

Mae grwpiau afon wedi bod yn rhybuddio ers wythnosau bod lefelau wedi syrthio'n bryderus o isel mewn mannau, gyda dŵr cynnes hefyd yn bygwth pysgod a bywyd gwyllt.

Mae gwaharddiad ar bysgota yn parhau mewn rhai ardaloedd.

Yn ôl CNC data ar lif afonydd a lefelau dŵr dan ddaear wnaeth arwain at y datganiad heddiw - ei effaith i'w deimlo'n bennaf gan fywyd gwyllt a defnyddwyr afon fel nofwyr a'r sawl sy'n canŵio.

Mae'r newid mewn statws yn ymwneud mwy ar hyn o bryd â chodi ymwybyddiaeth ynglŷn â difrifoldeb y sefyllfa, yn hytrach na chyflwyno cyfyngiadau newydd - gan annog pawb yn yr ardaloedd yma i fod yn hynod ofalus o'u defnydd dŵr.

Gallai pobl gael dirwy am ddefnyddio pibellau dŵr yn Sir Benfro a rhannau o Sir Gaerfyrddin

Dywedodd Natalie Hall, rheolwr dŵr cynaliadwy ar gyfer CNC: "Mae'r cyfnod hir o dywydd sych a phoeth wedi rhoi ein hamgylchedd naturiol dan bwysau eithriadol.

"Gyda phrinder glawiad sylweddol yn y rhagolygon, a chyda'r effaith mae'r sefyllfa barhaus yn ei chael ar yr union ecosystemau rydym ni i gyd yn dibynnu arnynt, rydym wedi penderfynu symud de-ddwyrain Cymru a rhannau o'r canolbarth i statws sychder o heddiw ymlaen.

"Gyda de-orllewin Cymru eisoes mewn cyfnod o sychder, rydym yn cadw llygad barcud ar y sefyllfa yng ngogledd Cymru a gweddill y canolbarth.

"Rydym yn parhau i fod mewn cysylltiad rheolaidd â chwmnïau dŵr, awdurdodau lleol a phartneriaid eraill mewn perthynas ag unrhyw effeithiau sy'n dod i'r amlwg ar yr amgylchedd, amaethyddiaeth, a chyflenwadau dŵr ledled Cymru, ac ni fyddwn yn petruso cyn cymryd unrhyw gamau pellach yn ôl yr angen."

Yn ystod cyfnodau o sychder, gall cwmnïau dŵr hefyd gymryd mesurau i leihau'r galw a gwarchod cyflenwadau lle mae ganddynt ardaloedd lle ceir pryder, fel gwaharddiad Dŵr Cymru ar bibelli dŵr sydd mewn grym ar hyn o bryd yn Sir Benfro a rhannau o Sir Gaerfyrddin.