Ffrae am uno prifysgolion

Mae Prifysgol Fetropolitan Caerdydd yn ystyried mynd â'r mater ymhellach

Mae cadeirydd bwrdd llywodraethwyr prifysgol wedi dweud ei bod hi'n poeni am gynlluniau'r Gweinidog Addysg i ddiddymu'r sefydliad.

Eisoes mae'r gweinidog, Leighton Andrews, wedi dweud ei fod yn ffafrio creu un brifysgol fawr yn y de ddwyrain ond mae Barbara Wilding, Cadeirydd Bwrdd Llywodraethwyr Prifysgol Fetropolitan Caerdydd, wedi dweud ei bod yn credu iddo wneud ei benderfyniad heb wybod y gost yn llawn na'r risgiau.

Ychwanegodd ei bod hi wedi gofyn ers blwyddyn am weld achos busnes y penderfyniad a'i bod hi'n credu nad oedd yn bodoli.

Dywedodd fod bwrdd y llywodraethwyr yn ystyried anfon adroddiad i'r Pwyllgor Cyfrifon Cyhoeddus ac am drafod y mater â'r Archwilydd Cyffredinol.

'Yn fwy cadarn'

Mae Llywodraeth Cymru wedi dweud: "Mae swyddfa'r Archwilydd Cyffredinol yn gwbwl ymwybodol o'r pynciau trafod sy'n ymwneud ag aildrefnu addysg uwch yn y de-ddwyrain.

"Cafodd eu hadroddiad am Gydweithio rhwng Sefydliadau Addysg Uwch ei gyhoeddi yn 2009 a thrafododd Pwyllgor Archwilio'r Cynulliad, rhagflaenydd y Pwyllgor Cyfrifon Cyhoeddus, yr adroddiad a chasglu 'fod angen i Lywodraeth y Cynulliad a CCAUC fod yn fwy cadarn yn y maes hwn'.

"Rydym yn ystyried yn ddifrifol ymatebion i'r broses ymgynghori."

Yng Ngorffennaf cyhoeddodd y gweinidog ei gynllun i ddiddymu Prifysgol Cymru, Casnewydd, a Phrifysgol Fetropolitan Caerdydd fel y gallai'r ddwy uno â Phrifysgol Morgannwg a chreu sefydliad addysg uwch newydd yn y de-ddwyrain.

Mae ymgynghoriad ar y cynllun eisoes wedi dechrau.

Roedd Morgannwg a Chasnewydd eisoes wedi datgan bwriad i uno ond mae Prifysgol Fetropolitan Caerdydd wedi dweud y byddan nhw yn erbyn y newid tan iddyn nhw weld achos busnes sy'n cefnogi uno'r tri sefydliad.

Ychwanegodd Ms Wilding: "Mae ail gwestiwn yn codi - a yw'r gweinidog wedi derbyn cyngor anghywir oddi wrth bobl sy'n ei gynghori neu a ydyw wedi cael ei gamarwain i gredu bod y wybodaeth yma'n bodoli?

"Y gwir amdani yw nad yw'n gwybod beth fydd y gost, felly dyw e ddim yn gwybod faint y bydd rhaid i'r trethdalwr yng Nghymru gyfrannu at y gost."

Adroddiad ffurfiol

Roedd Mr Andrews wedi dweud ei fod yn credu bod y rhai y byddai'r uno'n effeithio arnyn nhw "wedi cael digon o wybodaeth er mwyn ymateb yn ystyrlon i'r broses ymgynghori".

Gwadu hynny mae Prifysgol Fetropolitan Caerdydd ac maen nhw'n bygwth mynd â'r mater ymhellach.

"Rydym fel bwrdd yn ystyried gyda'n cyfreithwyr i wneud adroddiad ffurfiol i'r Pwyllgor Cyfrifon Cyhoeddus am sut y mae swyddfa'r Gweinidog wedi ymddwyn yn y broses gydag arian cyhoeddus," meddai Ms Wilding.

"Rydym hefyd am gael sgwrs gyda'r Archwilydd Cyffredinol, gan ofyn iddo ystyried sut y cawsom gais fel bwrdd i reoli ein hasedau, ein hadeiladau, beth sydd yn ein cyfrifon banc, ein pobl a'n myfyrwyr.

Goroesi

"Ry'n ni'n sôn am 1,000 o staff, 13,000 o fyfyrwyr - sut y cawsom ni gais i reoli'r rhain heb achos busnes?

"Nid yw'r llywodraethwyr yn erbyn uno. Hon fyddai prifysgol fwyaf y DU ond blle mae'r achos busnes i gefnogi hynny?"

Eisoes mae'r gweinidog wedi dweud bod yr uno yn hanfodol er mwyn i'r prifysgolion oroesi.