Cyngor am gau dwy ysgol gynradd ym Mhowys

Mae rhieni'r ysgol Gymraeg yn poeni am effaith cau ar iaith yr ardal

Mae Cabinet Cyngor Sir Powys wedi cymeradwyo cais i ddechrau proses gau dwy ysgol gynradd yn Sir Drefaldwyn.

Y nod yw cau ysgolion Carno a Llandinam am sawl rheswm, gan gynnwys y gost uchel o ddysgu pob disgybl a gormod o leoedd gwag.

Ond mae rhieni plant yn Ysgol Carno, sy'n ysgol Gymraeg, yn honni y byddai cau'r ysgol yn cael effaith andwyol ar iaith a diwylliant yr ardal.

Argymhellion

Daeth y cais fel rhan o adolygiad ysgolion yn ardaloedd Machynlleth a Llanidloes ddechreuodd yn 2010.

Ddydd Mawrth cymeradwyodd y cabinet argymhellion, gan gynnwys dechrau proses ymgynghori anffurfiol o ran:

• Cau ysgolion Carno a Llandinam;

• Sefydlu un tîm i reoli ysgolion Llanbrynmair a Glantwymyn ar y cyd;

• Creu Ysgol Bob Oed yn Llanidloes, gan ffederaleiddio ysglion cynradd ac uwchradd Llanidloes;

• Creu Ysgol Bob Oed ym Machynlleth, gan ffederaleiddio ysgolion cynradd ac uwchradd Machynlleth;

• Defnyddio cyllid cyfalaf Ysgolion ar gyfer yr 21ain Ganrif i adlunio Ysgol Glantwymyn, uwchraddio adeilad Ysgol Gynradd Llanidloes a chreu un campws ar gyfer Ysgol Bob Oed ym Machynlleth.

Dywedodd adroddiad gerbron y cabinet fod 37 o blant ar gofrestr Ysgol Carno yn 2012 a 38 yn Llandinam.

Yn ôl yr adroddiad mae gan y ddwy ysgol leoedd gwag sy'n uwch na tharged y cyngor sir o 85% i 105%

Myfanwy Alexander, Aelod Cabinet Dysgu a Hamdden luniodd yr adroddiad.

Dywedodd fod Ysgol Carno mewn adeilad dros dro ers 1995 a bod yr adeilad yn anaddas ar gyfer dysgu.

Clywodd y cyfarfod mai cost addysgu disgybl yng Ngharno oedd £4,208 tra'r gost yn Llandinam oedd £4,255.

Roedd hyn yn uwch na na throthwy'r cyngor, 10% yn fwy na £3,603.

Yn ôl yr adroddiad, mae gan y ddwy ysgol leoedd gwag sy'n uwch na tharged y cyngor sir o 85% i 105%.

'Andwyol'

Y nod yw trosglwyddo disgyblion Ysgol Carno i Ysgol Llanbrynmair, bum milltir i ffwrdd, a throsglwyddo disgyblion Ysgol Llandinam i Ysgol Caersws, dair milltir i ffwrdd.

Roedd Ysgol Llanbrynmair dan fygythiad hefyd ond, yn ôl yr adroddiad, "gellid dadlau y byddai cau dwy ysgol Gymraeg mewn ardaloedd gwledig cyfagos yn andwyol i ddyfodol yr iaith yn y cymunedau hynny".

Mae Ieuan Stevens yn rhiant gyda phlentyn yn mynd i Ysgol Carno.

"Dim ond Saesneg dwi'n gallu siarad ond rwyf am i fy mhlant gael eu haddysg drwy'r Gymraeg.

"Erbyn hyn mae 46 o blant ar y gofrestr ac mae'r ysgol yn rhan ganolog o'r gymdeithas.

"Pe bai'r ysgol yn cau fe fyddai hynny'n cael effaith andwyol ar ddiwylliant Cymraeg yn yr ardal, yn ogystal ag effaith wael ar economi'r ardal, ar y siop a thafarndai lleol."

Dywedodd cynghorydd sir yr ardal ac un o lywodraethwyr Ysgol Carno, Rachel Davies: "Rwy'n cefnogi'r ysgol ac rydym yn ceisio gwarchod yr iaith Gymraeg yn yr ardal."

'Positif'

Dywedodd Cadeirydd Llywodraethwyr Ysgol Llandinam, Jean Carter: "Mae'n debygol y bydd nifer y plant ar y gofrestr yn codi i 44 erbyn diwedd y flwyddyn, felly rydym yn meddwl fod gennym ni ddyfodol positif," ychwanegodd.

"Mae 34 o blant eraill sy'n llai nag oedran ysgol yn byw yn Llandinam felly rydym yn teimlo bod yr ysgol yn llwyddo."

Bydd Cabinet Cyngor Powys yn ystyried canlyniadau'r ymgynghoriad anffurfiol ym mis Ebrill.

Mae'r ymgynghoriad ffurffiol yn debygol o ddod i ben ym mis Gorffennaf.

Os yw'r cynlluniau'n cael eu cymeradwyo gan y cyngor fe fydd Ysgolion Carno a Llandinam yn cau ym mis Awst 2014.