£2m i atgyweirio tŷ Fictoraidd Cwrt Insole

Adeiladwyd Cwrt Insole ym 1856 gan yr entrepreneur glo cyfoethog James Harvey Insole.

Mae gwirfoddolwyr sy'n helpu adfer adeilad rhestredig Gradd II yn dathlu ar ôl ennill grant o £2m i'w atgyweirio.

Bydd y grant oddi wrth Cronfa Dreftadaeth y Loteri yn cefnogi gwaith caled gwirfoddolwyr lleol sydd wedi ymgyrchu i achub Cwrt Insole, yn Llandaf, Caerdydd.

Cafodd y tŷ Fictoraidd - sydd wedi ei amgylchynu â gerddi rhestredig Gradd ll - ei adeiladu ar gyfer teulu glofaol cyfoethog ym 1856 ac mae'n symbol o orffennol diwydiannol cyfoethog de Cymru.

Bydd Ymddiriedolaeth Cwrt Insole, gaiff ei arwain gan wirfoddolwyr, a Chyngor Caerdydd yn defnyddio'r arian i adfer yr adeiladau a'r gerddi, a thrawsnewid bloc o stablau sydd 'mewn perygl' i fod yn ganolfan i'r gymuned leol, digwyddiadau, busnesau cymunedol a mentrau cymdeithasol.

'Anhygoel o galed'

Dywedodd y Capten Syr Norman Lloyd-Edwards, cadeirydd Ymddiriedolaeth Cwrt Insole: "Mae'r Ymddiriedolaeth wedi gweithio'n anhygoel o galed i sicrhau'r arian mewn cyfnod mor fyr ac rydyn ni i gyd wrth ein bodd.

"Gall y gwaith adnewyddu ac adeiladu gychwyn ac fe allwn ni gychwyn ar gyfnod newydd a chyffrous yn stori Cwrt Insole, sydd, o'r diwedd wedi cael ei sicrhau i, ac ar ran y gymuned leol.

Y cefnogwyr yn amgylchynu’r adeilad ym mis Medi 2012 i godi ymwybyddiaeth

Cafodd yr Ymddiriedolaeth ei llunio gan aelodau o'r gymuned leol yn 2011. Fel rhan o'r prosiect, bydd rheolaeth y tŷ yn cael ei drosglwyddo o Gyngor Caerdydd i'r Ymddiriedolaeth ar ran y gymuned.

Saith o swyddi

Bydd saith o swyddi hefyd yn cael eu creu yn y Cwrt, yn cynnwys swydd reoli llawn amser a swyddi rhan amser i helpu i reoli gwirfoddolwyr, mentrau cymdeithasol, marchnata a digwyddiadau, dysgu a gweithgareddau allan yn y gymuned a gweinyddu'r safle.

Bydd staff yn cael eu cefnogi gan dros 100 o wirfoddolwyr Cwrt Insole, fydd yn chwarae rôl weithredol mewn gwireddu'r prosiect.

Bydd tua hanner y gwirfoddolwyr hyn yn cymryd rhan mewn hyfforddi i ddatblygu sgiliau newydd mewn meysydd fel garddwriaeth, rheoli archifau, ymchwil ac arwain ymwelwyr. Bydd pobl ifanc hefyd yn cael y cyfle i gymryd rhan mewn gwirfoddoli yn y safle trwy gefnogaeth oddi wrth Gyngor Caerdydd.

Y bwriad yw trawsnewid bloc o stablau i fod yn ganolfan i'r gymuned leol

Dywedodd Dr. Manon Williams, cadeirydd Cronfa Dreftadaeth y Loteri yng Nghymru: "Mae Ymddiriedolaeth Cwrt Insole wedi dangos sut y gall cymunedau chwarae rôl hanfodol mewn amddiffyn eu treftadaeth leol, gan sicrhau bod y storïau a'r adeiladau o'n gorffennol yn cael eu hachub a'u rhannu.

"Yn ogystal ag atgyweirio a dod o hyd i ddefnyddiau newydd i'r adeilad hanesyddol hwn, bydd y prosiect yn darparu cyfleoedd hyfforddiant ar gyfer y gwirfoddolwyr fel eu bod yn cael y sgiliau sydd eu hangen i ofalu am y tŷ a'r gerddi, yn dod â'r gymuned yn rhan o'r prosiect a denu miloedd o ymwelwyr ychwanegol bob blwyddyn ac wrth wneud hynny sicrhau dyfodol Cwrt Insole."

Bydd y grant yn ariannu gwaith atgyweirio brys ar du fewn y plasty, yn agor ystafelloedd sydd wedi bod ynghau am dros 30 mlynedd. Bydd hefyd yn cael ei ddefnyddio i wella arwyddion ac arddangosfeydd, ac yn cefnogi rhaglen dysgu a digwyddiadau newydd gan obeithio denu 30,000 o ymwelwyr ychwanegol bob blwyddyn.

James Harvey a Marian Insole y tu allan i Gwrt Insole tua 1899