'Cyfrifoldeb' ar bleidiau Môn

Mae'r trafod wedi dechrau er mwyn ceisio ffurfio awdurdod sefydlog yn dilyn etholiadau Cyngor Sir Ynys Môn ddydd Gwener.

Does yr un blaid na grŵp wedi llwyddo i ennill rheolaeth lwyr, gyda'r ymgeiswyr annibynnol yn cipio'r nifer fwyaf o seddi.

Bydd 14 cynghorydd annibynnol yn yr awdurdod newydd, gyda 12 aelod o Blaid Cymru, 3 o Lafur ac un Democrat Rhyddfrydol.

Mae Ieuan Wyn Jones, Aelod Cynulliad Plaid Cymru'r ynys, nawr yn dweud bod cyfrifoldeb ar y pleidiau wedi blynyddoedd o reolaeth gan yr annibynwyr.

Cyfarfod yn barod

Mae Plaid Cymru wedi dweud y byddan nhw'n trafod gyda Llafur, ac roedd cyfarfod o'r grŵp Plaid newydd yn syth wedi'r canlyniad olaf ddod i mewn nos Wener.

Yn y cyfarfod hwnnw fe gafodd Bob Parry ei ethol fel arweinydd y grŵp ar y cyngor.

Rhwng y ddwy blaid, maen nhw wedi ennill hanner y seddi ar y cyngor.

Cafodd yr etholiadau eu gohirio am flwyddyn tra bod comisiynwyr a gafodd eu penodi gan Lywodraeth Cymru yn rhedeg y cyngor. Fe wnaeth y llywodraeth ymyrryd wedi blynyddoedd o gecru gwleidyddol mewnol ar yr awdurdod, a sawl adroddiad damniol.

Methodd y Ceidwadwyr na UKIP i gipio'r un sedd, ond roedd cyfran pleidlais UKIP (7%) yn uwch na'r Ceidwadwyr (6%).

'Grym wedi chwalu'

Dywedodd Ieuan Wyn Jones, sydd hefyd yn gyn arweinydd Plaid Cymru, y byddai'n anodd i'w blaid ffurfio cytundeb gydag annibynwyr, gan ychwanegu:

"Mae cyfrifoldeb ar y pleidiau gwleidyddol yma. Er bod presenoldeb uchel gan yr annibynwyr o hyd, rwy'n credu bod eu grym wedi chwalu.

"Rydym wedi gweld newid mawr yn yr etholiad hwn.

"Bydd yr awdurdod newydd yn benderfynnol o sicrhau mai'r gwasanaethau sy'n cael eu darparu yw'r rhai mae pobl am eu gweld ar draws yr ynys."

Oherwydd ad-drefnu a newid ffiniau, mae nifer y cynghorwyr ar Ynys Môn wedi gostwng o 40 i 30, gydag 11 ward newydd aml-aelod yn cael eu sefydlu.

Collodd nifer o gyn-gynghorwyr amlwg eu seddi. Yn eu plith roedd cyn arweinydd yr awdurdod, Bryan Owen, a chyn arweinydd y grŵp Llafur, John Chorlton.

Mae arweinydd Plaid Cymru Leanne Wood wedi disgrifio'r canlyniad fel un "gwych" i'w phlaid.

Dywedodd: "Yr hyn sy'n bwysig nawr i Ynys Môn yw gosod sgorio pwyntiau gwleidyddol i'r naill ochr er mwyn cael llywodraethu da, ac yna dod â phennod anodd yn hanes y cyngor i ben."