Arian i ddiogelu safle hen waith dur Brymbo
- Cyhoeddwyd
Bydd nifer o hen luniau fel yr un hwn yn rhan o archif ddigidol
Bydd grŵp cymunedol yn derbyn £97,000 er mwyn ceisio diogelu rhan o safle hen waith dur Brymbo ger Wrecsam.
Mae nifer o adeiladau rhestredig ar y safle, wnaeth roi'r gorau i gynhyrchu dur yn 1990.
Ond mae'n debyg bod cyflwr yr adeiladau yn dirywio.
Daw'r arian gan Gronfa Treftadaeth y Loteri, sy'n dweud fod yr adeiladau yn unigryw ac yn enghraifft o waith dur sy'n dyddio'n ôl i'r 18fed ganrif.
Cynlluniau
Bwriad Grŵp Treftadaeth Brymbo yw creu ardal dreftadaeth yn ngogledd ddwyrain Cymru ar gyfer hen ddiwydiannau ardal Wrecsam a'r cyffiniau.
Gweithiwr ar y safle yn 1964
Mae yna hefyd gynlluniau i gyflwyno teithiau tywys o amgylch safleoedd hanesyddol, ac mae yna fwriad i greu llyfrgell ddigidol o 3,000 o hen luniau ar gyfer defnydd ysgolion lleol, colegau a phrifysgolion.
Dywedodd Colin Davies, arweinydd y prosiect a chyn weithiwr yn y gwaith dur:
"Mi roedd mor bwysig bod cenedlaethau'r dyfodol yn dysgu sut le oedd y pentref a'r ardal gyfagos flynyddoedd yn ôl a dwi wrth fy modd nawr y bydd stori gweithfeydd Brymbo ar gof a chadw ac yn dod â chenedlaethau at ei gilydd."
'Syniad ardderchog'
Yn ôl Nigel Stapley, o Frymbo, roedd y gwaith dur yn hynod bwysig i'r pentrefi bach oedd yn ei amgylchynu.
"Mae'n syniad ardderchog i gadw'r adeiladau a hen luniau ond hefyd atgofion pobl.
"Mae chwarter canrif ers i'r hen le gau ac mae hyd yn oed rhai o'r bobl oedd yn gweithio yno ar y diwedd wedi ein gadael ni erbyn hyn.
"Felly mae'n bwysig cofnodi hanes y cyn weithwyr. Unwaith bod nhw wedi mynd mae'r cof a'r hanesion yn diflannu efo nhw.
"Mae'n bwysig mynd ati i gasglu atgofion cyn gynted ag y bo modd."
Fe wnaeth y gwaith o gynhyrchu dur ddechrau yn ardal Brymbo tua 1761, pan etifeddodd John Wilkinson a'i frawd ffwrnais Y Bers gan eu tad.
Yn fuan wedyn fe wnaeth John Wilkinson brynu Neuadd Brymbo a chodi dwy ffwrnais yno - y cam cyntaf tuag at godi gwaith dur Brymbo.
Mae'r grŵp yn gobeithio denu twristiaid i ymweld a'r safle.