Recriwtio staff iechyd meddwl i weithio mewn ysgolion

Bydd arbenigwyr iechyd meddwl yn cael eu recriwtio yn benodol i weithio mewn ysgolion fel rhan o gynllun newydd gwerth £1.4m.

Mewn tair ardal wahanol bydd y staff yn gweithio law yn llaw gyda athrawon fel rhan o'r cynllun peilot gan Lywodraeth Cymru.

Byddant yn cynnig cymorth i ddisgyblion sy'n isel eu hysbryd; yn bryderus neu'n bygwth niweidio'u hunain.

Y bwriad ydy cynnig help yn gynnar mewn ysgolion er mwyn atal unrhyw broblemau mwy difrifol wrth iddyn nhw dyfu'n hŷn.

Cynllun dwy flynedd

Y nod yw lleihau'r baich ar Wasanaethau Iechyd Meddwl Plant a'r Glasoed (CAMHS).

Cafodd 19,000 o unigolion eu cyfeirio at CAMHS o fewn cyfnod o 12 mis tan fis Hydref y llynedd. 16,000 oedd y ffigwr ar gyfer y 12 mis blaenorol.

Ond roedd un ymhob tri o unigolion ddim wedi eu cyfeirio at y gwasanaeth addas meddai arbenigwyr CAMHS ar draws Prydain yn 2016.

Bydd y cynllun peilot, fydd yn dechrau yn niwedd 2017 ac yn gorffen yn 2020, yn cael ei weithredu mewn ysgolion cynradd ac uwchradd yn y gogledd ddwyrain, y de ddwyrain ac yng Ngheredigion.

Yn yr ysgolion bydd yr arbenigwyr iechyd yn rhoi cyngor a help i athrawon wella eu dealltwriaeth o broblemau iechyd meddwl ac unrhyw broblemau emosiynol.

Bydd yr arbenigwyr iechyd hefyd yn gwneud yn siŵr bod y plant neu bobl ifanc yn cael eu cyfeirio at wasanaethau arbenigol os yw problemau'r unigolyn yn rhai nad yw'r athro yn medru ei helpu.

Mae Naomi Lea yn teimlo y bydd yr arbenigwyr iechyd yn gwneud gwahaniaeth

Fe ddechreuodd Naomi Lea, 19 oed ddioddef o orbryder a chael pyliau o banig pan oedd hi'n 14.

"Odd e tua amser TGAU ac o'n i yn dioddef o lot o stress ac o'n i methu aros yn y dosbarth. Odd e yn neud i fi deimlo yn rili unig. Nes i ddim siarad gyda neb amdano fe am dros flwyddyn.

"O'n i eisiau dweud wrth rywun ond o'n i yn poeni sut odd pobl mynd i ymateb i be o'n i yn dweud."

"Odd y pwysau yn dod o bob ongl, teulu, ffrindiau, ysgol bob dim. Y person cyntaf wnes i sôn wrth oedd Childline. Ac o'n i methu siarad gyda neb arall wyneb yn wyneb ac o'n i jest ddim yn teimlo bod y cymorth yna."

Cafodd Naomi therapi am dros flwyddyn gan CAMHS ac mae erbyn hyn yn astudio seicoleg yn y brifysgol.

Mae Ysgol Uwchradd Crughywel yn cynnig ystod o gynlluniau i helpu disgyblion fel ymwybyddiaeth ofalgar.

Mae'r athrawes Gymraeg ac Arweinydd Cynnydd yn yr ysgol, Kate Jones yn croesawu'r cyhoeddiad.

"Weithiau mae rhestrau hir i gael gweld pobl. Nawr da ni yn codi ymwybyddiaeth ymhlith athrawon, rhieni a theuluoedd achos ma nhw yn gweld sgil effeithiau'r problemau.

"Maen nhw yn cael lot o help yn yr ysgol ac o fewn yr ysgol. Ond 'da ni weithiau yn teimlo fel sir gyfan ac fel Cymru gyfan 'da ni ddim yn ateb y galw ac yn helpu nhw'n llawn fel dylen ni fod yn gwneud."

Dywedodd llefarydd NSPCC Cymru/Wales bod cael help yn gynnar yn hollbwysig.

Mae'r disgyblion yma yn dweud bod yna bwysau ar bobl ifanc o bob cyfeiriad

"Dyw pobl ifanc ddim bob amser yn gallu dod o hyd i help proffesiynol yn gyflym, cymorth maen nhw wir angen.

"Ond mae cynnydd wedi ei wneud yng Nghymru ac mae'r cyhoeddiad yma yn gam arwyddocaol ymlaen er mwyn cefnogi disgyblion a staff sydd yn eu dysgu."

Lleihau pwysau

Yn ôl Vaughan Gething, yr Ysgrifennydd Iechyd, mae'r peilot yn mynd i helpu i atal problemau mwy difrifol yn y dyfodol.

Ychwanegodd: "Rydym yn gobeithio y bydd y fenter hon yn gwneud gwasanaethau cymorth yn fwy hygyrch, yn mynd i'r afael â straen sy'n gysylltiedig ag ysgol, ac yn codi'r pwysau oddi ar CAMHS arbenigol drwy leihau cyfeiriadau anaddas.

"Rydym hefyd yn gobeithio y bydd yn hwyluso diwylliant ehangach sy'n hyrwyddo ac sy'n gwerthfawrogi iechyd meddwl a lles cadarnhaol yn ein hysgolion."

Ar ddiwedd y ddwy flynedd bydd canlyniadau'r cynllun yn cael eu hasesu gan y llywodraeth a mesurau yn cael eu hystyried i'r dyfodol.