Catrin Dafydd yn ennill Coron yr Eisteddfod Genedlaethol

  • Cyhoeddwyd
Disgrifiad,

Seremoni'r Coroni

Catrin Dafydd yw enillydd Coron Eisteddfod Genedlaethol Caerdydd 2018.

Yn wreiddiol o Waelod y Garth, graddiodd yn Aberystwyth lle'r oedd hi'n Llywydd UMCA o 2003-2004. Erbyn hyn mae 'n byw yng Nghaerdydd, ac yn aelod o dîm ysgrifennu Pobol y Cwm.

Cafwyd 42 casgliad o gerddi eu cyflwyno yn y gystadleuaeth. Tasg y beirdd oedd cyflwyno casgliad o gerddi heb fod mewn cynghanedd gyflawn, ac heb fod dros 250 o linellau, ar y testun 'Olion'.

Y beirniaid oedd y cyn-Archdderwydd Christine James, Ifor ap Glyn a Damian Walford Davies.

Llwyddodd 14 o feirdd i gyrraedd dosbarth cyntaf o leiaf un o'r beirniaid, gyda'r tri beirniad yn gytun bod pump yn cyrraedd brig y gystadleuaeth eleni.

'Braint aruthrol'

Yn dilyn y seremoni yng Nghanolfan y Mileniwm, dywedodd Catrin Dafydd:

"Mae'n fraint aruthrol, ac yn anodd ei roi mewn geiriau. Mae cael bod yn rhan o'r Steddfod a chlywed geiriau caredig y beirniaid yn anhygoel.

"Mae cymuned Grangetown yn le difyr iawn - mae 'na newidiadau mawr yn y gymuned a lot o Gymry Cymraeg yn symud yno, a rhyw elfen o gentrification efallai.

"Ond hefyd, mae gen ti beth hardd yn digwydd yno, ble mae gen ti gymaint o gymunedau gwahanol yn cyd-fyw, a'r Gymraeg yn rhan o'r cymunedau hynny".

Ychwanegodd: "O'n i moyn talu teyrnged hefyd i'r ymgyrchwyr wnaeth sefydlu Ysgol Hamadryad, sydd nid nepell o'r maes, a dathlu bod rhyw wawr newydd yn yr ardal hon o safbwynt y Gymraeg.

"O'dd e yn ymdrech wrth siarad am themâu eithaf dwys i geisio dweud ambell i beth yn ysgafn hefyd".

Ffynhonnell y llun, Eisteddfod Genedlaethol Cymru

Wrth draddodi'r feirniadaeth dywedodd Christine James: "Er nad oeddem fel beirniaid yn gwbl unfryd ynghylch safle pob bardd yn y gystadleuaeth, roeddem yn bur gytun o'r cychwyn ynghylch y goreuon.

Ac er bod "pob un hefyd yn syrthio'n brin o'i safonau uchaf ei hunan ar brydiau", roedd y beirniaid hefyd yn gytun bod tri o'r pump yn deilwng o'r Goron eleni, gyda chasgliad 'Yma' yn dod i'r brig o drwch blewyn.

Casgliad 'amserol ac apelgar'

Ychwanegodd Christine James: "Cymreictod 'cymysg' Trelluest (Grangetown) - yr ardal sydd am yr afon â safle'r Eisteddfod eleni - yw testun y casgliad hwn. Ynddo, fe'n cyflwynir trwy gyfres o fonologau dramatig i gymuned o gymeriadau a osodwyd ar 'fap' o strydoedd lleol.

"Gall 'Yma' ganu'n dyner, ond hefyd â'i dafod-yn-y-boch, fel yn y gerdd 'Jentrifficeshyn', sy'n codi cwestiynau dilys ynghylch beth yn union sy'n digwydd pan fydd Cymry Cymraeg yn 'coloneiddio' rhan o'r ddinas.

Disgrifiad o’r llun,

Dyma Eisteddfod olaf Geraint Llifon fel Archdderwydd

"Dyma gasgliad amserol ac apelgar o obeithiol gan fardd sy'n lladmerydd huawdl dros Gymreictod cymysg, byrlymus y brifddinas."

Awdur a bardd

Mae Catrin Dafydd yn awdur pum nofel, gyda'r diweddaraf, Gwales, yn ennill Wobr Ffuglen cystadleuaeth Llyfr y Flwyddyn eleni.

Bu'n olygydd ar gylchgrawn Tu Chwith a Dim Lol ac yn 2011, roedd ymhlith y beirdd a sefydlodd nosweithiau annibynnol Bragdy'r Beirdd.

Disgrifiad o’r llun,

Wrth draddodi'r feirniadaeth dywedodd Christine James fod y beirniaid yn bur gytun o'r cychwyn ynghylch y goreuon yn y gystadleuaeth

Yn dilyn y seremoni fe fydd yn paratoi ar gyfer y 'Siwper Stomp' ar lwyfan y Pafiliwn nos Lun, lle bydd yn perfformio gyda gweddill criw'r Bragdy.

Yn Llyfrgell Ganolog Caerdydd y cyfansoddwyd talp helaeth o'r cerddi, ac mae Catrin yn ddiolchgar i'w chariad, Dyfed, am y sgyrsiau, y chwerthin ac am ei hannog i ddal ati gyda cherddi'r Goron yn ystod misoedd oer y gaeaf.

Coron yr Eisteddfod

Cafodd y Goron ei rhoi gan Brifysgol Caerdydd gyda'r enillydd yn derbyn £750 yn rhoddedig gan Manon Rhys a Jim Parc Nest - dau sydd wedi ennill y gystadleuaeth yn y gorffenol.

Laura Thomas o Gastell-nedd oedd yn gyfrifol am ddylunio'r Goron, gan dreulio 400 awr ar y gwaith. Mae hi'n adnabyddus am ei defnydd o waith parquet lle mae'n gosod argaenau pren mewn arian pur.

Mae'r Goron yn cynnwys dros 600 o argaenau chweochrog, pob un wedi cael ei ychwanegu â llaw.

Y tro diwethaf i'r brifwyl gael ei chynnal yn y brifddinas enillwyd y Goron gan Hywel Meilyr Griffiths, Siôn Eirian enillodd y Goron yn Eisteddfod Caerdydd 1978 ac ym mhrifwyl y brifddinas yn 1960 fe enillwyd y goron gan W J Gruffydd (Elerydd).