Enwebu ardal lechi Gwynedd i fod yn safle UNESCO

Cyngor Gwynedd sy'n arwain y cais am statws Teftadaeth y Byd ar gyfer ardaloedd llechi'r sir

Hen ardal lechi Gwynedd fydd yn cael ei henwebu nesaf i fod yn Safle Treftadaeth y Byd UNESCO gan Lywodraeth y DU.

Ym mis Gorffennaf eleni cafodd cais ei baratoi gan Gyngor Gwynedd ar ran saith ardal - Dyffryn Ogwen, Dinorwig, Dyffryn Nantlle, Ffestiniog, Cwm Pennant, Abergynolwyn ac Aberllefenni.

Cafodd y cais ei hastudio gan arbenigwr dros yr haf, a bydd yn cael ei chyflwyno i UNESCO yn ffurfiol y flwyddyn nesaf.

Pe bai'r cais yn cael ei chymeradwyo, byddai'r safle'n ymuno ag atyniadau fel Grand Canyon yr UDA, y Great Barrier Reef yn Awstralia ac Ardal y Llynnoedd yn Lloegr.

• Mewn lluniau: Oes aur y chwareli

Roedd llechi o ogledd orllewin Cymru yn arfer cael eu hallforio ar draws y byd, gyda'r diwydiant ar ei anterth yn ail hanner yr 19eg Ganrif.

Dywedodd Cyngor Gwynedd eu bod yn gobeithio y byddai'r statws yn help i gynyddu swyddi o fewn y diwydiant twristiaeth o 8,000 i 14,000 erbyn 2030.

Ymhlith y sefydliadau eraill sydd yn cefnogi'r cais mae Amgueddfa Lechi Cymru yn Llanberis, a Chastell Penrhyn.

Mae 31 o safleoedd treftadaeth UNESCO eraill ym Mhrydain, gan gynnwys tri yng Nghymru: dyfrbont Pontcysyllte, ardal ddiwydiannol Blaenafon a chestyll Gwynedd.

Mae Pontcysyllte yn un o dri safle UNESCO yng Nghymru ar hyn o bryd

Dywedodd Gweinidog Celfyddydau, Treftadaeth a Thwristiaeth Llywodraeth y DU, Michael Ellis, bod ardal lechi gogledd Cymru yn "eithriadol o bwysig".

"Mae ei chwareli nid yn unig wedi siapio tirwedd yr ardal ond hefyd nifer fawr o adeiladau dros y DU a'r byd."

Wrth lunio'r cais, dywedodd y cynghorydd Ioan Thomas: "Mae rhywle fel Caernarfon, sydd efo dynodiad [treftadaeth] yn barod yn dod a nifer o ymwelwyr, ac mae nifer o bobl sy'n dod i ymweld â llefydd yn edrych am y statws yma.

"Rydym wedi gweld yr angen i weld buddsoddiad yn ein pentrefi ni ac mae hwn yn galluogi ein bod yn gallu gwneud hynny."