Canfod neidr filtroed brin yn ystod helfa Calan Gaeaf

Cafodd y neidr filtroed ei chanfod am y tro cyntaf ym Mhen-y-bont yn 2017

Mae neidr filtroed wedi ei chanfod yn sir Castell-nedd Port Talbot, sydd mor brin fel nad oes ganddi enw cyffredin.

Plant oedd yn cymryd rhan mewn helfa Calan Gaeaf ym mharc gwledig Craig Gwladys ddaeth o hyd iddi ar 30 Hydref.

Ers hynny, mae hi wedi ei hadnabod fel y Turdulisoma cf turdulorum.

Mae hi mor brin, hwn yw'r trydydd lleoliad yn unig iddi gael ei chanfod.

Arbenigwr yn y maes, Christian Owen, ddaeth o hyd iddi gyntaf yn 2017, a hynny yn Abercynffig ym Mhen-y-bont.

Yna cafodd ei chadarnhau fel rhywogaeth newydd gan y Dr Jörg Spelda yng Nghasgliad Swoleg Gwladol Bafaria yn yr Almaen.

Safle pwysig

Dim ond yn ne Cymru y mae'r trychfil wedi ei ganfod hyd yma, gyda'r darganfyddiad diweddaraf yng Nghraig Gwladys o dan hen ddail ar safle hen waith glo Gelliau.

Dywedodd Liam Olds o grŵp cadwraeth Buglife Cymru, fod hen weithfeydd glo y de yn safleoedd pwysig iawn o ran dod o hyd i anifeiliaid a thrychfilod prin, yn enwedig infertebradau.

"Mae darganfyddiadau fel hyn yn tanlinellu pwysigrwydd safleoedd fel hyn, a pam mae angen eu gwarchod," meddai Mr Olds.

"Fe allai fod yn rhywogaeth gynhenid nad oes unrhyw un wedi sylwi arni gan fod cyn lleied o bobl yn cofnodi infertebradau yn ne Cymru, neu fe allai fod yn rhywogaeth sydd wedi ei chyflwyno o dramor."

Ychwanegodd ei bod hi'n fwy na thebyg na fyddwn ni fyth yn datrys y dirgelwch hwnnw.