Fferm i dreialu prawf diciâu cyflym

Roedd fferm Mossman yn colli tua 30 o anifeiliaid ar ôl bob prawf TB, ond cafodd 170 eu difa pan nad oedd angen

Mae fferm yn y gorllewin gafodd ei disgrifio fel "ar fin boddi" yn mynd i dreialu prawf newydd i adnabod y diciâu (TB) mewn gwartheg.

Yn ôl datblygwyr y prawf, mae'n ffordd gyflymach a mwy effeithlon o adnabod yr haint.

Dros y tair blynedd diwethaf mae fferm Mossman ger Llangrannog wedi colli mwy na 300 o wartheg.

Mae prif swyddog milfeddygol Cymru wedi rhoi caniatâd i'r prawf newydd gael ei gynnal ar weddill y gyr.

'Colli da yn ddiangen'

Mae'r ffermwr, Chris Mossman, yn talu er mwyn cael y prawf newydd gan obeithio y bydd yn arwain at golli llai o'i anifeiliaid.

Mae'r prawf newydd - Actiphage - yn gallu synhwyro presenoldeb y bacteria bTB yn syth o laeth neu waed yr anifail, a hynny o fewn ychydig oriau.

• Brechu moch daear i geisio dileu TB gwartheg

• 'Mae'r galon wedi mynd mas o ffermio achos TB'

Mae'r profion presennol yn chwilio yn hytrach am ymateb imiwnedd, sydd ddim bob tro yn amlwg. Mae hynny'n golygu bod rhai anifeiliaid weithiau'n disgyn drwy'r rhwyd a pharhau i ledu'r haint ar ffermydd.

Er mwyn datrys y broblem yna, mae Llywodraeth Cymru wedi mynnu fod pob anifail sy'n cael prawf amhendant, ond sydd ar ffermydd â phroblemau, yn cael eu difa.

Fe ddywed ffermwyr fod hyn yn golygu lladd anifeiliaid heb angen, ac mae Mr Mossman yn credu ei fod wedi colli 170 o wartheg yn ddiangen.

Cafodd 12,799 o wartheg eu difa yn y flwyddyn hyd at Awst eleni... cynnydd o 28% o gymharu â'r un cyfnod yn 2018.Mae fferm yn y gorllewin gafodd ei disgrifio fel "ar fin boddi" yn mynd i dreialu prawf newydd i adnabod y diciâu (TB) mewn gwartheg.

Fferm Mossman yw'r gyntaf yng Nghymru i dreialu Actiphage, ac un o lond dwrn yn unig ar draws y DU.

Dywed datblygwyr y prawf - cwmni PBD Biotech - eu bod am weithio gyda ffermydd eraill yng Nghymru wrth iddyn nhw geisio cael sêl bendith Sefydliad Iechyd Anifeiliaid y Byd ar gyfer y prawf.

Bydd milfeddyg y fferm, Robert Price-Jones o Landysul, yn paratoi dogfen ar ganfyddiadau'r prawf ar fferm Mossman gyda'r bwriad o'i chyhoeddi yn gynnar yn 2020.

Dywedodd: "Mae'r potensial yma i fod yn llawer mwy sicr o ganlyniadau profion. Os ydych chi'n gallu dangos fod bacteria yng ngwaed yr anifail, ry'ch chi 100% yn sicr fod TB arno.

"Fe wnaethon ni brofi 30 o wartheg oedd wedi profi'n negatif ar y profion croen a gwaed arferol, a gweld bod mwy na'u hanner nhw yn bositif mewn gwirionedd.

"Mae'n cynnig gobaith i filfeddygon, oherwydd ar y funud ni'n teimlo ein bod ni'n brwydro'r haint yma heb weld llawer o welliant ar draws y wlad.

"Mae hwn yn cynnig ffordd ymlaen tuag at ddileu TB mewn gwartheg."