'ASau Cymru yn cael eu trin yn israddol'

Mae Stephen Crabb AS yn credu hefyd bod ffigyrau diweddar ar ddatganoli yn "arwydd peryglus"

Yn ôl un cyn-Ysgrifennydd Gwladol Cymru, mae aelodau seneddol o Gymru yn cael eu trin yn "israddol" oherwydd system bleidleisio ar gyfer Lloegr yn unig yn Nhŷ'r Cyffredin.

Dywed Stephen Crabb AS nad yw'r ffaith fod ASau o Gymru, yr Alban a Gogledd Iwerddon yn cael "dweud eu dweud" ar faterion sy'n berthnasol i Loegr yn unig "wedi gwneud dim" i gryfhau y DU.

Ddydd Mawrth cafodd ASau Plaid Cymru a'r SNP eu cyhuddo o gyflawni "stynt" seneddol wedi iddynt gael eu rhwystro rhag pleidleisio ar fesur iechyd oedd ond yn berthnasol i Loegr.

Cafodd y gyfundrefn pleidleisiau o Loegr ar gyfer cyfreithiau Lloegr ei chyflwyno wedi refferendwm annibyniaeth yr Alban yn 2014.

'Gwan ac annerbyniol'

Mewn cyfweliad gyda rhaglen Politics Wales y BBC, mae cadeirydd y Pwyllgor Dethol ar Faterion Cymreig yn dweud: "Mae'n rhyfedd - dyma un o'r pethau cyfansoddiadol lleiaf defnyddiol sydd wedi digwydd. Dyw e ddim wedi gwneud dim i gryfhau'r Undeb.

"Weithiau mae e'n gwneud ASau Cymru, Gogledd Iwerddon a'r Alban i deimlo'n eilradd a dyw e ddim wedi cryfhau'r glud sy'n dal y Deyrnas Unedig gyda'i gilydd.

"Mae'n adnewyddiad cyfansoddiadol a seneddol sydd ddim wedi gwneud fawr ddim yn fy marn i," ychwanegodd.

Fe wnaeth ASau Plaid Cymru a'r SNP gynnal protest yn Nhŷ'r Cyffredin wedi iddynt beidio gael yr hawl i bleidleisio

Yn dilyn pleidlais ar annibyniaeth Yr Alban, pan roedd Mr Crabb yn Ysgrifennydd Cymru, fe wnaeth Llywodraeth Geidwadol y DU basio cyfraith yn 2017 a oedd yn newid pwerau Cynulliad Cymru.

Mae AS Preseli Penfro hefyd yn dweud yn ystod y cyfweliad: "Rwyf wedi dod i'r casgliad fod y trefniadau datganoli presennol yn wan ac yn annerbyniol.

"Beth yw'r ateb? Does neb yn gallu rhoi ei fys ar hynny eto. Y peryg yw ein bod yn stryffaglo am nad oes datrysiad clir."

'Annibyniaeth yn creu diddordeb'

Dangosodd pôl piniwn YouGov ar gyfer Prifysgol Caerdydd ac ITV Cymru ddechrau'r wythnos bod y gefnogaeth i gael gwared â'r Cynulliad Cenedlaethol a chael annibyniaeth i Gymru yn gymharol gyfartal.

Wrth gael ei holi am y pôl piniwn dywedodd Stephen Crabb: "Mae hynna yn awgrymu fod yna anniddigrwydd cynyddol am sut mae pethe ar hyn o bryd - yn gyfansoddiadol ac yn economaidd.

"Mae wastad yn ddifyr pan mae polau piniwn yn dangos bod cefnogaeth i annibyniaeth - mae hynny'n creu diddordeb.

"Dyw polau piniwn sy'n dangos cefnogaeth i ddiddymu datganoli ddim yn cael yr un sylw gwleidyddol, a phetawn i yn un o'r rhai a fyddai yn gwneud penderfyniadau yn y Senedd ac yn rhan o Lywodraeth Cymru mi fyddwn i yn nerfus iawn am y ffigyrau yna gan ei fod yn arwydd peryglus ar gyfer datganoli."

Mae Politics Wales ar BBC 1 Cymru am 10:00 fore Sul 9 Chwefror