'Gair o Gysur' yn lleddfu'r galar o golli rhieni

"Lleddfu hiraeth wedi i mi golli fy rhieni oedd y nod gwreiddiol a theimlo wedyn bod yr amser wedi dod i mi rannu'r geiriau fel eu bod yn gysur i eraill," meddai Elin Angharad Davies, sydd newydd sefydlu tudalen 'Gair o Gysur' ar facebook.

Wrth siarad ar raglen Bwrw Golwg, dywedodd: "Tair mlynedd yn ôl mi gollais fy nhad a gan nad oeddem yn cael ymweld eleni â'r fynwent, mi deimlais bod angen gwneud rhywbeth i gofio amdano."

Ddiwedd y llynedd fe gollodd Elin ei mam, Margaret Edwards a oedd yn gantores, cyfansoddwraig ac yn arweinydd Côr Bro Gwerfyl.

'Dod trwy alar ddim dod drosto'

Ychwanegodd Elin: "Ers colli Mam yn sydyn chwech mis yn ôl dwi wedi bod wrthi yn cyfieithu a chreu dywediadau a cherddi bach - er mwyn fi fy hun ar y dechrau ac wedyn daeth yr amser i'w rhannu.

Y ddiweddar Margaret Edwards a'i merched

"Ar y dechrau roeddwn i'n methu cysgu a byddwn yn barddoni yn ystod oriau mân y bore.

"Mae galar yn rhywbeth personol a gwahanol iawn i bawb, wrth gwrs - ffordd ro'n i'n delio gydag o oedd drwy gadw'n brysur a bod yn greadigol.

"Roeddwn i'n cael cysur mawr o droi at farddoniaeth a dywediadau - felly dwi wedi cyfieithu rhai a chreu rhai o'r newydd.

"Mae amgylchiadau pawb yn wahanol - roedd Dad yn wael am gyfnod cymharol hir a bu farw Mam yn frawychus o sydyn. Y tro yma mae'r broses o alaru wedi bod yn wahanol.

"Dod trwy alar 'dach chi, 'dach chi ddim yn dod drosto. Does dim pen draw iddo ac mae'n newid drwy'r amser.

"Mae un o'r dywediadau yn sôn am alar fel tonnau'r môr - weithiau'n dawel ac weithiau'n stormus. Cwbl 'dan ni'n gallu 'neud yw dysgu nofio a chario 'mlaen de."

'Yr ymateb yn fawr'

Dywed Elin bod y cyfnod yn sgil y cyfyngiadau Covid-19 wedi bod yn anodd i lawer a'i bod yn gobeithio bod y dudalen Gair o Gysur yn gymorth i'r rhai sy'n galaru.

"Nid bwriad y dudalen," ychwanegodd, "oedd denu llawer o ddilynwyr. Y syniad oedd fod pobl yn gallu troi ati pan fo angen ac mae'r ymateb wedi bod yn fawr.

"Mae pobl wedi bod yn gofyn am ddarllen y cerddi mewn angladdau ac eraill, yn eu plith capeli gorffwys, wedi gofyn am roi rhai o'r dywediadau ar eu waliau.

"Os yw'r dudalen wedi dod â chysur i un person - yna mae hi wedi cyflawni'r bwriad.

"Mae hi wedi rhoi ryw fath o ffocws i fi a dwi'n teimlo bod rhywbeth adeiladol wedi dod o brofiad mor anodd."

Mae Elin yn gosod y dywediadau a'r penillion ar gefndir o luniau sy'n ategu at neges y geiriau, ac mae wedi cael caniatâd Aled Hall i ddefnyddio rhai o'i luniau ef ar ôl eu gweld ar twitter.

Mae cynlluniau ar y gweill bellach i gyhoeddi cyfrol o'r dywediadau a'r penillion ac mae Elin yn awyddus i unrhyw un sydd am weld dyfyniad penodol yn y gyfrol i gysylltu â thudalen Gair o Gysur.

Mae modd clywed sgwrs Elin Angharad Davies yn llawn ar rifyn yr wythnos hon o Bwrw Golwg.