Cyfnod clo byr, llym: Beth mae'n ei olygu i mi?
- Cyhoeddwyd
Mae pobl Cymru gyfan ar fin wynebu cyfyngiadau llymach am yr eildro ers dechrau'r pandemig - y tro hwn am gyfnod byr a phenodol er mwyn arafu lledaeniad y feirws.
Rhwng 18:00 nos Wener, 23 Hydref a 00:01 fore Llun, 9 Tachwedd, bydd yn rhaid i bobl aros adref oni bai am "resymau hanfodol".
Bydd tafarndai, bwytai, campfeydd a siopau nad sy'n gwerthu nwyddau hanfodol yn gorfod cau eto dros dro.
Ond bydd holl wasanaethau'r GIG a gwasanaethau iechyd eraill yn parhau yn ystod y cyfnod dan sylw.
Dyma ganllaw i'r hyn fydd yn bosib dan y rheolau newydd.
Pa bryd fydd hi'n bosib i adael y tŷ?
Fel yn achos y cyfnod clo cenedlaethol cyntaf ym mis Mawrth, mae'n rhaid i bobl aros adref er mwyn mynd i'r afael â'r cynnydd diweddar mewn achosion coronafeirws.
Bydd yn rhaid cael rheswm dilys i adael eich cartref, sef:
prynu bwyd;
casglu meddyginiaethau;
darparu gofal;
ymarfer corff;
mynd i weithio, os nad yw'n bosib gweithio o adref. Mae gweithwyr allweddol yn eithriad i hyn.
Bydd yn rhaid parhau i wisgo masgiau mewn mannau dan do cyhoeddus, sy'n parhau ar agor.
Siopau, busnesau a gwasanaethau
Bydd archfarchnadoedd, fferyllfeydd, banciau a swyddfeydd post yn parhau ar agor, ond bydd pob siop nad sy'n gwerthu nwyddau hanfodol yn cau o 18:00 ddydd Gwener.
Fel yn achos y cyfnod clo gwreiddiol, mae busnesau lletygarwch, twristiaeth a hamdden hefyd yn gorfod cau, ond bydd i modd i fwytai gynnig gwasanaeth prydau parod.
Mae busnesau ble mae yna gysylltiad agos â chwsmeriaid, fel salonau trin gwallt a thriniaethau harddwch - yn gorfod cau.
Bydd canolfannau cymunedol, llyfrgelloedd a chanolfannau ailgylchu hefyd ar gau.
Bydd addoldai ar gau oni bai am i gynnal angladdau neu seremonïau priodas a bydd yn bosib priodi neu cael seremoni partneriaeth sifil mewn swyddfa gofrestru. Ond bydd niferoedd yn cael eu cyfyngu, yn ddibynnol ar faint lleoliadau unigol, a bydd dim modd darparu bwyd wedi'r seremoni.
Gweld ffrindiau a pherthnasau
Fydd hi ddim yn bosib i gymysgu â phobl o aelwyd arall yn ystod y cyfnod clo byr.
O 18:00 ddydd Gwener, mae hynny'n golygu na fydd modd cwrdd ag eraill dan do, na chymdeithasu yn yr awyr agored - mewn parciau, er enghraifft, neu yng ngerddi pobl eraill.
Bydd dim hawl i bobl ddod at ei gilydd ar gyfer digwyddiadau Calan Gaeaf a thân gwyllt, ond bydd yna drefniadau penodol ar gyfer Sul y Cofio.
Pobl sy'n byw ar ben eu hunain
Dan gyfyngiadau clo lleol, roedd yn bosib i bobl sy'n byw ar ben eu hunain i gwrdd ag aelodau un aelwyd arall dan do, gan fod pryderon ynghylch eu lles wedi misoedd o fod yn ynysig.
Roedd y rheol yna'n berthnasol hefyd i rieni sengl.
O nos Gwener, bydd y rheol yn berthnasol i bawb yn y categorïau hyn ar draws Cymru, a bydd dim rhaid i bobl fod yn byw yn yr un sir ag aelodau'r aelwyd arall.
Bydd pobl yn cael ymweld ag eraill i wneud yn siŵr eu bod yn iawn, os mae pryder ynghylch cyflyrau iechyd.
Ond dydyn nhw ddim yn cael mynd i'w tai neu'u gerddi, a bydd yn rhaid gadael unrhyw nwyddau, er enghraifft, os yn siopa ar ran rhywun arall, ar garreg y drws.
Unigolion categori risg uchel
Am fisoedd roedd yna gyngor i bobl sy'n fregus oherwydd eu hoedran neu gyflyrau meddygol blaenorol, hunan-ynysu adref, am fod risg uwch iddyn nhw gael eu taro'n ddifrifol wael petaen nhw'n dal y feirws.
Does dim disgwyl iddyn nhw wneud yr un peth y tro hwn, ond mae yna gyngor i bobl siopa ar adegau mwyaf tawel y diwrnod os ydyn nhw yn y categori risg uchel.
Y gobaith yw y bydd pawb yn dilyn yn rheolau'n gyfan gwbl er mwyn lleihau'r perygl o ledu'r haint.
Cartrefi gofal ac ysbytai
Bydd modd ymweld â chartrefi gofal "dan amgylchiadau eithriadol", gan gynnwys pan fo preswylydd ar fin marw.
Ond mae'n rhaid i awdurdodau lleol a chartrefi unigol benderfynu os oes modd hwyluso'r ymweliad yn ddiogel, a threfnu'n ymweliad o flaen llaw.
Bydd yna reolau tebyg yn achos ymweliadau ag ysbytai a chartrefi plant.
Ysgolion
Bydd ysgolion cynradd ac ysgolion arbennig yn ailagor yn ôl yr arfer wedi'r gwyliau hanner tymor.
Bydd adnoddau gofal plant yn parhau ar agor, a bydd perthnasau, yn cynnwys neiniau a theidiau, yn cael gofalu am blant, os nad oes dewis arall ar gael.
Yn yr ysgolion uwchradd, dim ond disgyblion blynyddoedd 7 ac 8 fydd yn dychwelyd i'r dosbarth.
Bydd disgyblion sy'n sefyll arholiadau'n gallu mynd i'r ysgol i'w cwblhau, ond bydd yr holl ddisgyblion eraill yn parhau i ddysgu o adref am wythnos ychwanegol.
Prifysgolion
Bydd prifysgolion Cymru'n parhau i ddarparu cyfuniad o addysg wyneb yn wyneb ac ar-lein.
Dan y gorchymyn i bawb aros adref, mae disgwyl i fyfyrwyr aros yn eu llety yn y brifysgol.
Ymarfer corff a chwaraeon
Bydd pobl yn cael gadael eu cartrefi i ymarfer, sy'n cynnwys cerdded, rhedeg, a seiclo.
Ond dan y rheolau fydd dim modd gyrru yn y lle cyntaf er mwyn ymarfer mewn lleoliad arall, sy'n golygu bod rhaid cerdded, rhedeg neu seiclo o'ch cartref.
Bydd parciau lleol, meysydd chwarae a champfeydd awyr agored yn parhau ar agor.
Bydd dim modd ymarfer gydag aelod o aelwyd arall a bydd campfeydd a chanolfannau hamdden am gau am 17 diwrnod.
O ran chwaraeon, fe fydd pobl chwaraeon proffesiynol yn medru parhau i chwarae y tu ôl i ddrysau caeedig.
Bydd gemau rygbi rhyngwladol yr hydref yn digwydd heb dorf, ac yn cael eu darlledu.
Ond bydd athletwyr elît sy'n byw a hyfforddi yng Nghymru yn methu parhau i ymarfer dros y cyfnod.
Bydd chwaraeon amatur ar bobl lefel - cystadlu ac ymarfer - yn cael eu hatal dros yr 17 diwrnod.
Teithio a mynd ar wyliau
Mae teithio'n bosib, ond dim ond am resymau "rhesymol".
Mae hynny'n cynnwys teithiau i brynu nwyddau hanfodol fel bwyd a meddyginiaeth, i gael cymorth meddygol, cael prawf coronafeirws, ac i ddarparu gofal.
Mae hefyd yn bosib i deithio i'r gwaith, os nad yw'n bosib gweithio o adref.
Bydd teithio i fynd ar wyliau yn erbyn y gyfraith. Mae hyn yn golygu na fydd gan unrhyw un yr hawl i ddod i Gymru ar wyliau dros y cyfnod clo, gan gynnwys ardaloedd yng ngweddill y DU sydd ddim o dan gyfyngiadau coronafeirws ychwanegol.
Mae'n rhaid gorchuddio'r wyneb wrth ddefnyddio trafnidiaeth gyhoeddus ac mewn tacsis.
Gwerthu tŷ a thrwsio car
Mae'n bosib symud tŷ, os nad oes modd gohirio tan ar ôl y cyfnod clo byr, ond does dim modd ymweld ag eiddo a bydd swyddfeydd gwerthwyr tai ar gau.
Mae'n dal yn bosib trefnu gwaith atgyweirio eiddo os oes angen gwneud y gwaith ar frys i osgoi peryglu diogelwch.
Mae'n dal yn bosib mynd â cherbyd i'r garej i gael prawf MOT, ond mae gwersi gyrru'n dod i ben am y tro a bydd profion gyrru'n cael eu hatal dros dro.
Mae rhagor o fanylion ar wefan Llywodraeth Cymru, dolen allanol.
Straeon perthnasol
- Cyhoeddwyd19 Hydref 2020