Athrawon i benderfynu graddau TGAU a Safon Uwch yng Nghymru

Athrawon fydd yn penderfynu graddau TGAU, a Safon Uwch yng Nghymru yn hytrach na system o asesiadau oedd i fod i gymryd lle arholiadau diwedd blwyddyn.

Dywedodd y Gweinidog Addysg Kirsty Williams bod y pandemig yn parhau i waethygu a bod "dim dewis" ond peidio â pharhau gydag asesiadau dosbarth.

Bydd cael gradd gan yr ysgol neu goleg yn seiliedig ar y gwaith fyddan nhw wedi ei wneud yn "syml ac yn eglur" i ddisgyblion.

Cafodd y penderfyniad i ganslo arholiadau ei wneud ym mis Tachwedd, ond cafodd y system asesu allanol ei ddileu ar ôl cyhoeddiad y byddai ysgolion yn aros ar gau tan hanner tymor mis Chwefror.

• Galw am ddileu asesiadau allanol i ddysgwyr Cymru

• Canslo arholiadau TGAU a Safon Uwch Cymru yn 2021

Derbyniodd y gweinidog gyngor gan arweinwyr ysgolion a cholegau, a ddywedodd y dylai dysgwyr dderbyn graddau'n seiliedig ar "dystiolaeth o ddysgu".

Mae'r penderfyniad yn debyg i'r system o 'asesiadau gradd sy'n cael eu hasesu mewn canolfan' a gafodd ei weithredu yn haf 2020.

Mae'n golygu:

• Bydd ysgolion a cholegau'n gallu defnyddio ystod o dystiolaeth i benderfynu graddau dysgwyr, yn cynnwys gwaith cwrs ac arholiadau ffug;

• Bydd bwrdd arholi CBAC yn cynnig hen bapurau wedi'u haddasu i alluogi ysgolion i barhau i asesu disgyblion;

• Gall ysgolion a cholegau gael mynediad i fframwaith asesiadau wedi'u gosod gan Gymwysterau Cymru, a bydd eu cynlluniau'n cael eu gwirio gan CBAC;

• Ni fydd terfynau amser ar gyfer gwaith cwrs neu asesiadau eraill;

• Bydd CBAC yn goruchwylio'r system, gan gynnig hyfforddiant i athrawon er mwyn bod yn "gyson, yn gyfiawn, ac yn deg";

• Bydd y graddau yn cael eu cyflwyno i CBAC ac ni fyddant yn eu newid. Bydd apelion am raddau yn mynd i'r ysgol neu'r coleg;

• Bydd dysgwyr ym mlwyddyn 12 hefyd yn derbyn gradd wedi'i ddethol gan ganolfan ond ni fydd hyn yn cyfrannu at radd Safon Uwch terfynol.

Dywedodd Kirsty Williams mai hyn fyddai'r opsiwn gorau i 'gynyddu cynnydd dysgwyr'

Dywedodd y Gweinidog Addysg Kirsty Williams ym mis Tachwedd byddai arholiadau diwedd blwyddyn yn cael eu canslo oherwydd bod effaith amrywiol Covid-19 ar wahanol ysgolion a disgyblion yn golygu nad oedd yn bosib sicrhau tegwch i bawb.

Dywedodd Ms Williams: "Mae sefyllfa'r pandemig yn gwaethygu ac mae hyn wedi golygu nad ydynt wedi cael dewis ond i newid ein cynllun er mwyn sicrhau lles a hyder cyhoeddus yn ein system cymwysterau.

"Mae'r cynigion rydyn yn cyhoeddi heddiw yn rhoi ymddiriedaeth mewn gwybodaeth athrawon a darlithwyr o waith eu dysgwyr, yn ogystal â'u hymrwymiad at roi blaenoriaeth i ddysgu yn yr amser sydd ar gael i gefnogi cynnydd dysgwyr."

Dywedodd Ms Williams ei bod yn gweithio gyda phrifysgolion ar sut i "ddarparu pont i mewn i gyrsiau prifysgol".

"Mae dysgu cynnwys ac agweddau craidd pob cwrs yn parhau i fod yn flaenoriaeth bendant ar gyfer dysgwyr yn eu blynyddoedd arholiad, fel eu bod yn cael eu cefnogi gyda sicrwydd i'w camau nesaf, a gyda hyder yn eu graddau," meddai.

Mae'r cyfnod diweddar wedi bod yn un heriol i Betsy o Ysgol Bro Edern, Caerdydd

Mae Betsy, sy'n 16 ac yn ddisgybl TGAU yn Ysgol Bro Edern yng Nghaerdydd, yn teimlo bod y cyfnod diweddar yn "heriol iawn", er iddi gael y profiad gorau posib o ddysgu ar-lein.

"Dwi'n ymddiried yn yr athrawon i benderfynu ein graddau," meddai.

"Dy'n ni ddim wedi cael yr addysg oedden ni i fod i gael dros y flwyddyn diwetha'.

"Fi'n meddwl bydde fe'n annheg mynd mewn i arholiad ac anghofio pethau, ddim yn gwybod pethau'n glir iawn ac felly os ydych chi'n cael y gradd rydych chi'n haeddu oherwydd y gwersi byw yna dwi'n meddwl bydd hynna'n fwy teg."

Mae bwrdd arholi CBAC yn cefnogi cyhoeddiad Llywodraeth Cymru

Yn ymateb i'r cyhoeddiad, dywedodd Prif Weithredwr CBAC Ian Morgan: "Mae hon wedi bod yn flwyddyn eithriadol, ac rydym yn deall bod angen asesu mewn ffordd wahanol yn 2021.

"Mae'n bwysig rhoi pob cyfle i ddysgwyr Cymru ddangos yr hyn y maen nhw'n ei wybod, yn ei ddeall ac yn gallu ei wneud.

"Yma mae gennym arbenigedd asesu o bob math, a bydd ein timau ni yn cynnig arweiniad a chefnogaeth o'r radd flaenaf i athrawon wrth iddynt ddatblygu eu cynlluniau a phrosesau yn ystod y flwyddyn eithriadol hon."

'Awyddus i osgoi ailadroddiad o'r haf ddiwethaf'

Dywedodd Undeb Addysg Genedlaethol Cymru (NEU) ei fod yn "falch" bod y system yn symud tuag at un "sydd â mwy o ymddiriedaeth mewn athrawon a darlithwyr".

Dywedodd aelodau gweithredol NEU Cymru, Mairead Canavan, Hannah O'Neill a Neil Foden: "Rydyn ni'n awyddus iawn i osgoi ailadroddiad o'r sefyllfa roedden ni ynddi yr haf diwethaf."

Ychwanegon nhw: "Rydyn ni wastad yn pryderi nad yw arholiadau'n adlewyrchu potensial pobl ifanc yn y system, ac rydyn ni'n hynod o falch nad oes cynlluniau i ddefnyddio algorithm annheg y flwyddyn hon."

Yn ôl cyfarwyddwr Cymdeithas Arweinwyr Ysgolion a Cholegau (ASCL) Cymru, Eithne Hughes, mae'r penderfyniad i gael gwared ar unrhyw elfen o arholi allanol gorfodol ac i gynnig adnoddau arall yn lle yn "ddatrysiad pragmatig".

Ychwanegodd bod y cyhoeddiad yn cymryd ychydig o'r ansicrwydd i ffwrdd o fyfyrwyr "wrth iddyn nhw symud mewn i dymor yr haf, gyda'r ffocws ar astudio parhaol, heb ots os ydyn nhw'n gallu bod yn yr ystafell ddosbarth yn gorfforol."

'Dim beth roeddwn yn gobeithio am'

Yn ymateb i gyhoeddiad Llywodraeth Cymru dywedodd Suzy Davies AS, llefarydd y Ceidwadwyr ar Addysg: "Er nad yw'r fframwaith hwn sydd wedi'i ddylunio gan CBAC yn beth y roeddwn yn gobeithio amdano, a dydy e ddim mor dda â rhaglen ffurfiol wedi'u gosod a'u marcio'n allanol, mae'n ymgais cadarn i gadw cysondeb ac ansawdd o ddim dim ond profi ond hefyd asesu.

"Er hyn, mae hefyd yn gydnabyddiaeth nad yw dysgu ar-lein yn ddigon da, er gwaethaf y sylabws llai a rhai enghreifftiau gwych o ysgolion yn gwneud yn wirioneddol dda - a bydd yn rhaid i ni aros wythnos gyfan cyn gallwn ni archwilio penderfyniad y Gweinidog."