Dau gyfle i brynu tir am £25,000 a chodi cartref cyntaf

Mae cynllun peilot yng Ngheredigion yn anelu at geisio helpu pobl leol i gymryd y cam cyntaf ar yr ysgol eiddo.

Mae'r cyngor yn cynnig y ddwy lain adeiladu am amcanbris gostyngol o £25,000 yr un.

O gael caniatâd cynllunio fe fydd y prynwyr llwyddiannus yn cael codi eu cartrefi eu hunain ar y tir sydd ger ystâd Parc yr Hydd ym mhentref Ciliau Aeron.

Bwriad y cyngor gyda'r cynllun peilot hwn yw helpu trigolion Ceredigion i adeiladu dau gartref cychwynnol.

Dywedodd y Cynghorydd Rhodri Evans - sy'n gyfrifol am yr economi ac adfywio ar gabinet Cyngor Ceredigion - bod y cynllun yn gyfle newydd a chyffrous i bobl y sir.

'Mae angen i ni wneud rhywbeth'

"Ry'n ni gyd fel cynghorwyr yn gwybod bod angen hyn yng Ngheredigion - ac mewn llefydd eraill yng Nghymru - i bobl sydd eisiau dechrau ar yr ysgol dai am y tro cyntaf," meddai.

"Y teimlad oedd bod angen i ni wneud rhywbeth, felly dyma'r cam cyntaf yn y gobaith y bydd pobl yn dangos diddordeb.

"Mae [cael eich tŷ cyntaf] yn broblem fawr. Ni'n gweld hyn yn y pwyllgor cynllunio. Mae llawer iawn o bobl angen tai yng nghefn gwlad ond mae polisïau yn eu hatal.

"Mae cynnig hyn, tai fforddiadwy, yn golygu y bydd wastad cyfyngiadau ar y plotiau.

"Felly, os yw pwy bynnag sy'n adeiladu nhw yn symud ymlaen rywbryd, byddwn ni wastad yn gallu sicrhau mai pobl Ceredigion fydd yn eu prynu'r tai nhw yn y dyfodol."

Mae sawl amod ynghlwm â'r cyfle, medd y Cynghorydd Rhodri Evans

Mae gan Lywodraeth Cymru gynllun hunan-adeiladu sydd â'r nod o "gael gwared ar rwystrau sy'n atal pobl rhag adeiladu eu cartrefi eu hunain".

O dan y cynllun hwnnw mae'n rhaid cadw at ddetholiad o ddyluniadau ar gyfer y tai sydd wedi'u cytuno ymlaen llaw.

Dyw prosiect peilot Ceredigion ddim yn rhan o gynllun y llywodraeth, oherwydd yn ôl y Cynghorydd Evans dyw e ddim yn caniatáu i bobl wneud y gwaith adeiladu eu hunain.

"Os y'ch chi am wneud y gwaith eich hunain fel person hunan-gyflogedig, fyddwch chi ddim yn medru gwneud hynny [o dan gynllun y Llywodraeth]," meddai.

"Ry'n ni'n teimlo ei bod hi'n fwy fforddiadwy i gael unigolyn i gymryd y cyfle euraidd hwn i roi stamp ei hun ar y tŷ ac efallai adeiladu fe ei hunan."

Mae'r tir dan sylw ger ystâd Parc yr Hydd

Ar hyn o bryd mae'r cyngor yn gofyn i bobl leol fynegi diddordeb yn y cynllun peilot erbyn 26 Chwefror.

Er mwyn bod yn gymwys i brynu un o'r lleiniau bydd yn rhaid i bobl fodloni cyfres o feini prawf ar gyfer tai fforddiadwy.

Mae cymhwyster ariannol, sef y gallu i fenthyca dim mwy na'r swm sy'n ofynnol i brynu'r eiddo am ei bris gostyngol ynghyd â 10% o'r pris hwnnw.

Ac mae cymhwyster preswylio hefyd:

• Cysylltiad lleol yn yr ystyr bod yn rhaid i'r ymgeisydd, ar ryw adeg yn ei fywyd, fod wedi byw yng Ngheredigion neu ardal cyngor tref/cymuned gyfagos (neu gyfuniad o'r ddau) am gyfnod parhaus o bum mlynedd;

• Neu angen byw yng Ngheredigion i ofalu'n sylweddol am berthynas agos neu dderbyn gofal ganddynt;

• Neu'r angen i fod yng Ngheredigion at ddibenion cyflogaeth fel gweithiwr allweddol ar sail barhaol, amser llawn.

Hefyd bydd disgwyl i ymgeiswyr fyw yn yr eiddo fel ei unig gartref.

'Nifer wedi gadael yr ardal'

Mae Meirian Morgan yn athrawes o bentref Bwlchllan yn wreiddiol, sydd wedi prynu ei thŷ cyntaf yn Nhregaron.

Dywedodd bod llawer o'i ffrindiau wedi methu â phrynu gan fod prisiau tai yn y sir tu hwnt i'w cyrraedd.

Mae nifer wedi gadael, yn rhannol er mwyn chwilio am waith ond hefyd oherwydd prisiau eiddo.

Mae'r arbrawf yn gyfle gwych i bobl ifanc yr ardal, medd Meirian Morgan

"Fi'n credu bod y ffaith bod pobl mwy cefnog yn dod i ymddeol i'r sir yn ffactor wrth brisio pobl ifanc allan," meddai.

"Hefyd y ffaith bod lot o bobl yn prynu tai yng Ngheredigion ac yn eu troi nhw mewn bythynnod gwyliau neu Airbnbs- mae hynny hefyd yn broblem, ac yn y diwedd dim ond lle ar gyfer gwyliau fydd lot o bentrefi Ceredigion a bydd pobl ifanc yn colli allan."

Dywedodd Meirian ei bod hi'n meddwl y bydd cynnig y lleiniau fforddiadwy yn apelio i bobl ifanc sydd yn chwilio am gyfle i godi tŷ eu hunain.

"Dw i'n meddwl bod e'n gynllun grêt. Yn amlwg mae'n dibynnu ar sefyllfa unigolyn - os oes gyda chi'r amser i aros am ganiatâd cynllunio, yn gallu adeiladu tŷ eich hunain, a bod e yn wir yn fforddiadwy.

"Dw i'n meddwl dylai'r cyngor wneud mwy o bethau fel hyn i helpu pobl i aros yn y sir."

Mae Cyngor Ceredigion yn meddwl mai dyma'r tro cyntaf i gynllun fel hwn gael ei brofi yng Nghymru.

Os bydd y cynllun peilot yn boblogaidd bydd y cyngor yn ystyried cyflwyno cynllun tebyg mewn rhannau eraill o'r sir.