Richard Jones, cerddor a chyfansoddwr Ail Symudiad, wedi marw

Bu farw Richard Jones tra ar ymweliad yng Nghaernarfon nos Fercher

Mae'r cerddor, cyfansoddwr a chynhyrchydd Richard Jones wedi marw yn 65 oed - fis yn unig wedi marwolaeth ei frawd a'i gyd-aelod o'r grŵp pync poblogaidd, Ail Symudiad.

Sefydlodd Richard a Wyn Jones y grŵp yn Aberteifi yn 1978 gan ryddhau nifer o recordiau poblogaidd dros 40 mlynedd.

Fe wnaeth y brodyr hefyd sefydlu label recordiau annibynnol Fflach a stiwdio recordio yn y dref.

Richard Jones oedd prif leisydd y band ac roedd hefyd yn chwarae'r gitâr.

Wyn, a fu farw o ganser ddiwedd Mehefin, oedd yn chwarae'r gitâr fas ac roedd hefyd yn llais cefndir i'r band.

Mae eu caneuon mwyaf poblogaidd yn cynnwys 'Garej Paradwys', 'Twristiaid yn y Dre', 'Llwyngwair' a 'Geiriau'.

Wyn Jones ar y chwith, gyda Richard, mewn sesiwn recordio i BBC Radio Cymru yn 2012

Roedd Ail Symudiad ymysg y cyntaf i hanu o'r ardal oedd yn canu caneuon roc, ac yn wahanol i nifer o fandiau poblogaidd Cymraeg y cyfnod, ni chafodd ei ffurfio mewn coleg na phrifysgol.

Enillodd y band y wobr prif grŵp roc yng Ngwobrau Sgrech yng Nghorwen yn 1982.

Flwyddyn ynghynt roedd y brodyr Jones wedi sefydlu label recordio Fflach, gyda'r bwriad o recordio caneuon grwpiau newydd y cyfnod, fel Y Ficar ac Eryr Wen.

Aethon nhw ymlaen i sefydlu is-label Fflach:tradd yn 1997 gan ganolbwyntio ar gerddoriaeth corau, bandiau pres ac artistiaid gwerin.

Yn fwy diweddar mae artistiaid yn cynnwys Y Ffug, Bromas, MC Mabon a Swci Boscawen wedi recordio a rhyddhau cerddoriaeth ar yr is-label Rasp, sef llwyfan a sefydlwyd yn 2000 ar gyfer artistiaid newydd ac arbrofol.

Ail Symudiad oedd enillwyr categori Cyfraniad Oes Gwobrau RAP BBC Radio Cymru yn 2010.

Cafodd y brodyr Jones eu hurddo â'r wisg werdd wrth gael eu derbyn i'r Orsedd yn Eisteddfod Genedlaethol Ynys Môn yn 2017.

Yn rhoi teyrnged i Richard Jones ar Dros Frecwast fore Iau dywedodd y darlledwr Richard Rees: "Mae'n anhygoel - dim ond cwta bum wythnos yn ôl oedden ni yn yr un sefyllfa yn rhoi teyrngedau i Wyn.

"Bues i'n siarad tipyn gyda Rich ar ôl hynny - weles i fe rhyw bythefnos yn ôl ag o'dd e yn amlwg yn teimlo'r golled i'r carn.

"Naeth e ddweud wrtha i bryd hynny bod colli Wyn fel colli braich.

"Wrth gwrs o'dd neb yn meddwl bryd hynny y bydden ni hefyd yn colli Rich o fewn ychydig wythnosau."

'Methu sôn am un heb y llall'

Ychwanegodd y bydd marwolaethau'r ddau frawd, oedd mor agos, yn golled enfawr i Aberteifi a Chymru yn ehangach.

"O' ti methu sôn am un heb y llall - o'n nhw'n dîm yn hollol," meddai Mr Rees.

"Wyn yn dechnegol yn y stiwdio, Richard yn cyfansoddi, Wyn ar y gitâr fas, Richard yn canu, ag o'dd bywydau'r ddau ohonyn nhw yn hollol ynghlwm gyda'i gilydd dros y 40 mlynedd o Ail Symudiad.

"O'dd Aberteifi yr un mor bwysig i'r ddau ohonyn nhw, ac mae'n anhygoel i feddwl, blwyddyn yn ôl i nawr y bu'r ddau yn canu yn angladd Tommo.

"Mae Aberteifi wedi cael sawl cnoc dros y flwyddyn ddiwethaf 'ma, ac mae Ail Symudiad wedi bod ynghanol yr holl beth.

"Mae colled Wyn a Richard i Aberteifi a'r sin roc wedi bod yn anhygoel."

Wyn Lewis Jones (yn sefyll) gyda'i frawd Richard yn 2018

Ychwanegodd y cerddor Geraint Cynan ar Facebook ei fod "ffili credu" y newyddion.

"Diolch fy mod wedi ca'l hanner awr yn ei gwmni w'thnos yn ôl. Dywedodd e wrtha i bod colli Wyn fel colli efaill, nage brawd," meddai.

"Nos da Rich. Cyfansoddwr alawon sy'n cyffwrdd, riffs sy'n aros yn y cof, yn berchen ar hiwmor wacky, diniwed o ddwl, calon fawr, caredigrwydd dibendraw a diffuantrwydd heb ffiniau.

"Anodd meddwl beth i'w ddweud wth Ann, Daf ac Osian a'u teuluoedd, eu ffrindie a phawb yn Aberteifi oedd yn trysori'r ddau grwt na'th gyment i hyrwyddo'r dre a'r diwydiant canu pop Cymreig.

"Ma'n ddiwedd cyfnod, ond am waddol i'w adael."

Dywedodd cyfarwyddwr artistig y Theatr Genedlaethol, Arwel Gruffydd, oedd wedi recordio albwm gyda chwmni Fflach yn y 90au, ei bod yn "newyddion echrydus o drist clywed am Richard mor fuan ar ôl Wyn".

"Be' mae rhywun yn ei gofio amdanyn nhw ydy dau oedd yn gwbl ymroddedig i'r sin roc Gymraeg ac yn arbennig i ddatblygu talent newydd," meddai.

"Mae rhywun yn cofio amdanyn nhw wrth gwrs fel pobl Ceredigion ac Aberteifi yn arbennig, ond mi oedd eu cyfraniad nhw i Gymru gyfan heb ei ail.

"Dau mor siriol hefyd - y tynnu coes a'r anwyldeb yna mae rhywun yn ei gofio - ac mae rhywun yn cydymdeimlo yn fawr â'r teulu ar adeg mor eithriadol o anodd."

'Cymaint o gyfraniad'

Ychwanegodd y cyflwynydd a'r cerddor Caryl Parry Jones ei bod "mewn sioc, eto, am fod un o gewri Aberteifi wedi mynd".

"Dave Edwards, wedyn Wyn, a rŵan cwta fis ar ôl i Wyn farw mae Richard wedi'n gadael ni," meddai.

"Y ddau yna 'efo'i gilydd, maen nhw wedi gwneud gymaint o gyfraniad, nid yn unig i'w tref nhw, lle oedden nhw'n cael eu haddoli, ond hefyd i Gymru gyfan ac i'r byd pop Cymraeg.

"Mae eu dylanwad nhw wedi bod yn lot yn fwy nag y bysan nhw fyth yn gallu dychmygu."