Y syniadau dadleuol y tu ôl i Plant y Fflam
- Cyhoeddwyd
Cleif Harpwood oedd prif leisydd Edward H. Dafis, yn ogystal â bandiau blaenorol fel Ac Eraill
Mae Cleif Harpwood wedi bod yn trafod yr albwm Plant y Fflam ar raglen Rhys Mwyn, gan ddatgelu'r syniadau a'r athronyddiaeth y tu ôl i'r cyfanwaith uchelgeisiol hwnnw.
Plant y Fflam oedd albwm olaf Edward H. Dafis, band hynod boblogaidd a ffurfiwyd ar ddechrau'r saithdegau. Roedd yn cynnwys Cleif fel prif leisydd, Dewi 'Pws' Morris, Hefin Elis, Charli Britton a John Griffiths, cerddorion oedd yn cael eu hadnabod eisoes fel aelodau o fandiau poblogaidd ar droad y degawd.
Rhyddhawyd yr albwm flwyddyn ar ôl refferendwm 1979. Ar Ddydd Gŵyl Dewi y flwyddyn honno, pleidleisiodd bron i 80% o'r wlad yn erbyn creu cynulliad cenedlaethol.
Eglurodd Cleif, "Crewyd rhwyg ofnadwy yn y gymdeithas Gymraeg. Hefyd, siomwyd y garfan [genedlaetholgar] oherwydd i ni golli mas bryd hynny.
"Ond mi'r oedd 'na apêl gan bobl i ddal i chwilio, dal i gredu ac i gydweithio tuag at y gôl yna o... Gymru newydd, gyfoes, rhydd".
Clawr yr albwm
Gwreiddiau gwleidyddol
Mae gwreiddiau'r casgliad, sydd yn cynnwys caneuon enwog fel Dewch At Eich Gilydd, yn hynod wleidyddol. Roedd egwyddorion a gweledigaeth mudiad Adfer i'w gweld yn amlwg drwy gerddoriaeth y band ers eu cyfnod cynnar ar ddechrau'r saithdegau. Roedd y mudiad yn ymateb i'r ffaith bod nifer o bobl yn mudo o ardaloedd gwledig y Gorllewin, problemau sydd heb eu datrys hyd heddiw, yn ôl Cleif.
"Beth ydyn ni'n sôn yn fan hyn ydi'r problemau sydd gyda ni o hyd, sef y diboblogi... pobl yn gadael y cadarnleoedd a'r ardaloedd gwledig. Roedd hwn yn broses llawer mwy amlwg bryd 'ny, ond mae'n cyfeirio at y dewis 'na oedd pobl yn ei wneud, pobl fel fi, ddewisiodd fynd o gymuned yn y Gorllewin i Gaerdydd i weithio".
Eisteddfod Genedlaethol Dinbych 2013
Albwm sy'n dweud stori
Er mwyn mynegi'r teimladau hyn ar ffurf albwm, penderfynodd y band greu albwm gysyniadol, gyda stori oedd wedi ei dylanwadu gan chwedloniaeth Gymreig a Cheltaidd.
"Roedd [Dewi Pws a fi] yn teimlo bod neges gyda ni. Oedden ni isio cyfleu'r neges yna mewn ffordd chwedlonol, Tolkien-istaidd, Mabinogol. Mae gen i ddarn o bapur, y cynllun gwreiddiol, sef map oedd yn arwain i'r 'Tir Glas', ac ar sail hwnnw mae'r albwm wedi ei chreu.
"Dyma ni'n clywed [stori] am y teithiwr yma yn eistedd o flaen y tân, ac yn y fflamau, dyma'n gweld y plant yma yn gweld y Tir Glas yn y pen draw."
Y diweddar John Griffiths
Aelodau Edward H. Dafis yn anghytuno
Mi ddatgelodd Cleif hefyd nad oedd aelodau eraill y band yn cytuno â'r egwyddorion hyn i'r un graddau ag yntau a Dewi Pws.
"Mi wnaeth Dewi a finnau benderfynu ar y trywydd yma yn erbyn dymuniad y bois eraill, dwi'n meddwl.
"Doedd dim pob un ohono' ni yn gytun hefo'r athroniaeth yna... ond 'roedd yn thema ar ddechrau a diwedd gyrfa Edward H."
Er hyn, mae cyfraniad y cerddorion eraill, sef Hefin Elis a'r diweddar aelodau John Griffiths a Charli Britton, yn holl bwysig i'r gerddoriaeth. Bu i'r pump gytuno i weithio ar bob cân yn yr albwm yma ar y cyd.
Holl aelodau'r band, o'r chwith i'r dde, Charli Britton, Hefin Elis, Dewi Pws, John Griffiths, Cleif Harpwood
"Mae eu gwaith nhw yn amlwg iawn ar yr albwm yma, achos cywaith oedd yr albwm. Fe benderfynwyd ein bod ni gyd yn mynd i gyfrannu, nid caneuon unigol ond ein bod ni i gyd yn mynd i gydweithio ar bob un trac ar yr albwm. Dyna pam does na ddim credydau i unigolion ar yr albwm, mae'r cyfan yn gywaith gan y pum aelod".
Mae Cleif hefyd wedi bod yn hyrwyddo ei hunangofiant, Breuddwyd Roc a Rôl, yn ddiweddar, gyda thaith acwstig ar y cyd hefo Geraint Cynan. Bydd yn trafod y gyfrol gyda Dei Tomos ar raglen nos Sul 5 Chwefror.
Hefyd o ddiddordeb: