Rheolau Brexit yn 'hunllef' i ddiwydiant creadigol Cymru

Yn ôl Peredur ap Gwynedd mae cerddorion yn colli gwaith yn sgil rheolau Brexit

Mae gitarydd y band Pendulum yn rhybuddio bod dyfodol y diwydiant creadigol yng Nghymru yn "edrych yn wael iawn" oherwydd rheolau Brexit.

Dywedodd Peredur ap Gwynedd bod costau a gwaith papur ychwanegol yn creu "hunllef" i fandiau o'r Deyrnas Unedig, gyda nifer o gerddorion yn colli eu swyddi.

Yn ôl Pwyllgor Diwylliant y Senedd, mae teithio i Ewrop yn her enfawr i berfformwyr o Gymru a bellach yn “anymarferol” i artistiaid.

Dywedodd Llywodraeth Cymru bod gadael yr Undeb Ewropeaidd "wedi cael effaith andwyol ar sawl sector yng Nghymru".

Dywedodd Llywodraeth y DU eu bod wedi cael "ymgysylltiad cynnar positif" â’r Undeb Ewropeaidd a'u bod yn "gweithio i ailosod y berthynas a chryfhau cydweithredu".

Wrth siarad â Cymru Fyw, dywedodd Peredur ap Gwynedd bod rheolau a chyfyngiadau'r Undeb Ewropeaidd yn "hunllef i'r diwydiant creadigol".

Yn ôl y cerddor, mae bandiau ar draws y DU yn "rhwystredig" gyda'r gofynion ychwanegol i deithio ar draws Ewrop, a bod Brexit ond yn fuddiol i'r rheini sydd â phasbort UE.

"Wrth gwrs ma' 'na bobl yn sôn am Brexit benefits ond ma’r benefits 'ma i’r bobl sydd â phasbort UE... ma' 'da fi ffrindiau sydd yn Ffrancwyr, er enghraifft, a nhw sy’n ca'l y gwaith i gyd."

Mae disgwyl i weithwyr creadigol y DU sy’n teithio yn yr UE gael fisa a thrwyddedau gwaith, sy'n golygu mai dim ond am hyn a hyn o ddyddiau y caiff artistiaid weithio ar y cyfandir.

Fe all hyn arwain at golledion incwm i sawl artist, yn ôl adroddiad y Pwyllgor Diwylliant, wrth i rai orfod teithio nôl i’r DU rhwng perfformiadau i adnewyddu fisâu neu aros o fewn terfyn 90 diwrnod ardal Schengen.

"Ry'n ni fel band yn ddigon lwcus ein bod ni’n gallu torri’r 90 diwrnod hwnnw yna yn hanner – ni’n gallu teithio i America ac Awstralia," medd Peredur.

"Ond dyw bandiau ddim yn teithio ac os dy'n nhw ddim yn teithio, maen nhw’n colli eu swyddi."

Dywedodd Peredur ap Gwynedd bod gwneud cais ar gyfer pasbort nwyddau, neu'r 'carnets' yn ychwanegu at y rhwystredigaeth

Yn ogystal â chyfyngiadau gweithio, mae’n rhaid i artistiaid sy’n teithio hefyd wneud cais ar gyfer pasbort nwyddau, neu 'carnets'.

Esboniodd Peredur bod hynny'n ychwanegu at y rhwystredigaeth oherwydd fe allen nhw gymryd "diwrnodau i'w cwblhau".

"Rwy’n gwybod am fandiau sydd wedi teithio a ma' tryc nhw wedi cael ei ddal lan yn Dover ac yna eu gigs nhw yn cael eu canslo.

"Ond fel ma' fe yng Nghymru, alli di ddim teithio yma neu ar draws Prydain a gwneud cyflog da.

"Mewn 10 mlynedd bydd dim lot o ddiwydiant ar ôl – mae’r dyfodol yn edrych yn wael iawn."

'Amhosib gwneud elw'

Mae prif leisydd y band Chroma, Katie Hall, hefyd yn rhannu yr un rhwystredigaeth.

Dywedodd wrth Cymru Fyw mai breuddwyd y band yw gallu teithio o amgylch Ewrop, ond mae gwneud elw o deithiau yn "amhosib".

Mae Chroma wedi perfformio yn Seland Newydd ac yn yr Unol Daleithiau, ac fe fuon nhw hefyd yn rhan o ŵyl gerddoriaeth yng Nghatalunya yn 2019.

"Yn amlwg y freuddwyd yw trefnu taith Ewrop ond mae Brexit yn cael effaith fawr," meddai.

Dywedodd Katie Hall mai breuddwyd ei band Chroma yw teithio o amgylch Ewrop

Ychwanegodd bod costau treth, fisas, a theithio ar draws sawl gwlad gydag amryw o nwyddau yn effeithio ar unrhyw elw.

Fel band bach o dri aelod, esboniodd bod ennill cyflog yn gallu bod yn “anodd iawn” yn y diwydiant.

“Ma' popeth ry’n ni’n ennill yn mynd nôl mewn i’r band," meddai Katie.

"Ar ôl ystyried yr holl ffioedd, bydden ni ddim yn elwa o deithio i Ewrop.

"Er bod e’n bwysig mynd i ardaloedd gwahanol fel artist, byddai dim digon o elw ynddo fe i ni ar hyn o bryd."

Zac Mather, Katie Hall a Liam Bevan (o'r chwith i'r dde) o'r band Chroma

Yn ôl Delyth Jewell AS, cadeirydd y Pwyllgor Diwylliant, Cyfathrebu, y Gymraeg, Chwaraeon a Chysylltiadau Rhyngwladol, mae perfformwyr ac artistiaid Cymru yn "dioddef" oherwydd Brexit.

"Mae mwy o gostau, gwaith papur newydd di-ddiwedd a chyfyngiadau teithio yn mygu diwydiant creadigol hanfodol Cymru," meddai.

“Mae rhwystrau Brexit wedi arafu symudiad rhydd creadigrwydd, syniadau, ac mae llawer o artistiaid yn dewis peidio teithio.

“Mae rhaid i’n cymdeithas ddod o hyd i ffyrdd gwell o adlewyrchu gwerth y celfyddydau i’n heconomi a’n ffordd o fyw."

Dywedodd llefarydd ar ran Llywodraeth Cymru: "Does dim amheuaeth bod gadael yr Undeb Ewropeaidd wedi cael effaith andwyol ar sawl sector yng Nghymru, gyda hyn yn un esiampl.

"Byddwn yn ymateb yn llawn drwy'r pwyllgor maes o law yn y ffordd arferol.”

Dywedodd llefarydd ar ran Llywodraeth y DU: "Mae’r llywodraeth wedi cael ymgysylltiad positif cynnar â’r Undeb Ewropeaidd wrth i ni weithio i ailosod y berthynas a chryfhau cydweithredu.

"Mae’r maniffesto yn cydnabod rôl bwysig artistiaid teithiol.”