'Oedd rhaid i mi gerdded mas o arholiadau achos poen difrifol y mislif'

Mae Begw Fussell wedi bod yn dioddef gyda phoen difrifol y mislif ers tair blynedd

"O'n i'n teimlo yn real sick a blino llwyth achos y colli gwaed, ac roedd unrhyw beth fel eistedd yn llonydd am gyfnodau yn ofnadwy."

Mae Begw Fussell, 19, o Glunderwen ger Caerfyrddin, wedi bod yn dioddef gyda phoen difrifol y mislif ers tair blynedd.

Mae bellach yn ei blwyddyn gyntaf yn astudio meddygaeth ym Mhrifysgol Bangor, ond mae'n dweud bod y boen yn effeithio ar ei hastudiaethau.

Nawr mae ymchwilwyr eisiau clywed gan ferched eraill sy'n profi poen difrifol y mislif i rannu eu profiadau, fel rhan o astudiaeth ym Mhrifysgol Caerdydd.

Dywedodd Begw fod y poenau wedi "amharu ar fy ngwaith ysgol ac mi oedd yn rhaid i mi gerdded mas o arholiadau Safon Uwch"

Mae gan Begw gyflwr endometriosis, ond mae'n dal i aros am ddiagnosis ffurfiol.

Dechreuodd ei symptomau yn 2021: "O'n i'n Blwyddyn 11 ac yn yr haf o'n i'n cofio bod mewn poen am yr haf cyfan.

"Nes i fynd o dan gynaecologist a nath e trial shruggio fe off mai ddim endo o'dd e.

"O'n i'n cael y teimlad fod pobl yn meddwl bo fi'n over-exaggeratio.

"Dyw dynion ddim wedi bod drwy be' da ni'n mynd drwyddo, ac odd e'n hala fi deimlo bo fi'n drama queen.

"O'n i ffili dod mas o'r gwely ac o'n i mewn poen ofnadwy a doedd painkillers cryf ddim yn cyffwrdd y boen."

Er iddi gael y graddau yr oedd eu hangen i astudio meddygaeth, roedd eistedd yr arholiadau yn gallu bod yn anodd.

"Roedd e'n amharu ar fy ngwaith ysgol ac mi oedd yn rhaid i mi gerdded mas o arholiadau Safon Uwch. O'dd Lefel A fi'n awful.

"Dynion oedd yr athrawon Safon Uwch i gyd, felly o'n i methu rhannu efo'r athrawon sut o'n i'n teimlo achos o'n i'n meddwl bydd nhw ddim yn deall sut mae fe fel.

"Doeddwn i ddim mor gyfforddus i drafod fel yr ydw i nawr."

Ar un o'r adegau gwaethaf eraill, dywedodd Begw bod ei horiawr clyfar wedi dangos bod curiad ei chalon wedi cwympo oherwydd ei bod wedi colli gymaint o waed.

Dywedodd mai "dyma un o'r rhesymau pam fi'n gwneud meddygaeth a bod yn feddyg plant neu gynaecologist achos dwi ishe cynnig cysur i gleifion sy'n dioddef".

'Effeithio ar 29% o bobl'

Mae ymchwil gan Gonffederasiwn y GIG yn amcangyfrif fod cost absenoldebau o'r gwaith oherwydd problemau fel poen mislif difrifol neu syst ofarïaidd tua £11bn y flwyddyn yn y DU.

Yr wythnos ddiwethaf fe wnaeth Llywodraeth Cymru gyhoeddi Cynllun Iechyd Menywod am y tro cyntaf.

Fel rhan o'r cynllun 10 mlynedd, bydd ffocws penodol ar wyth maes lle mae modd gwella gofal iechyd i fenywod, yn ogystal â chyllid gwerth £750,000 ar gyfer gwaith ymchwil.

Mae iechyd mislif ac endometriosis ymhlith y meysydd ffocws yma.

Nawr mae ymchwilwyr eisiau clywed gan ferched eraill sy'n profi poen difrifol y mislif i rannu eu profiadau fel rhan o astudiaeth ym Mhrifysgol Caerdydd.

Mae Dr Robyn Jackowich yn un o'r ymchwilwyr sy'n arwain cynllun Ymchwil Iechyd a Gofal Cymru.

Fel rhan o'r cynllun dwy flynedd, fe fydd rhestr o argymhellion yn cael eu cyflwyno i ddarparwyr iechyd ac addysg.

"Mae 'na bendant alw am hyn, wrth ystyried pa mor gyffredin yw'r problemau yma a'r effaith mae'n ei gael ar y bobl sy'n eu profi," meddai.

Mae angen sicrhau fod rhieni yn deall pa gymorth sydd ei angen ar bobl ifanc, meddai Dr Jackowich

Dywedodd Dr Jackowich fod poen mislif difrifol yn rhywbeth y mae rhywun yn gallu ei brofi ar ei ben ei hun, neu fel rhan o gyflwr arall fel endometriosis neu uterine fibroids.

"Mae poen mislif difrifol yn ei gwneud hi'n anodd gwneud gweithgareddau arferol o ddydd i ddydd, a'r gred yw ei fod yn effeithio ar 29% o bobl sy'n cael mislif.

"Mae'n gallu ei gwneud hi'n anodd i bobl ganolbwyntio, symud, cysgu neu'n gallu arwain at golli'r ysgol neu'r gwaith."

Fel rhan o'r gwaith ymchwil, y gobaith yw gallu trafod y mater gyda mwy o bobl, gan gynnwys rhieni, athrawon a fferyllwyr cymunedol.

"Mae'r bobl yma yn chwarae rhan allweddol yn addysg pobl ifanc a'u mynediad at ofal iechyd, a hynny yn aml o gwmpas yr adeg mae'r mislif yn dechrau," ychwanegodd Dr Jackowich.

"Felly, mae'n bwysig deall beth yn union mae rhieni ei angen i allu cefnogi pobl ifanc."

'Angen torri'r stigma'

I fam Begw, Grug, sy'n nyrs, mae'n "anodd" gweld y boen mae ei merch yn ei ddioddef.

"O'n i'n gweld y frwydr i gael diagnosis yn anodd i Begw," meddai.

"Dyn o'dd y gynaecologist ac o'dd e'n trial gwahanol meddyginiaeth ac o'dd hi dal yn boenus.

"Esh i fewn 'efo hi y tro diwetha' – y pryd hynny nath e roi hi lawr am laporoscopy. Mae'n druenu bo' fi 'di goro mynd i mewn gyda hi."

Mae Begw yn credu bod angen addysgu pobl ifanc am y mislif a'r poenau mae merched yn gallu eu hwynebu.

"Mae angen codi ymwybyddiaeth am periods.

"Mae lot o bois yn credu fod menywod yn bod yn ddramatig a bo ni'n 'neud e lan.

"Mae angen torri'r stigma ac addysgu pobl ifanc i fod yn ymwybodol am sut ma'n teimlo."