Ateb y Galw: Non Mererid Jones

Non Mererid Jones sy'n Ateb y Galw yr wythnos hon.

Daw Non o Bwllheli ac mae hi'n gweithio fel darlithydd yn y Gymraeg ym Mhrifysgol Bangor.

Mae Non newydd ryddhau ei nofel gyntaf yn ddiweddar sef Merch y Wendon Hallt.

Enillodd y Goron yn Eisteddfod Ryng-golegol Bangor 2017 a daeth i’r brig yng nghystadleuaeth y stori fer yn Eisteddfod Genedlaethol Ynys Môn 2017.

Daeth yn agos i’r brig yng nghystadleuaeth y Fedal Ryddiaith yn yr Eisteddfod Genedlaethol Llŷn ac Eifionydd 2023 gyda’r nofel hon.

Mae Non wrth ei bodd yn syrffio, rhedeg a threulio amser gyda'i theulu.

Dyma ddod i'w hadnabod ychydig yn well.

Beth yw eich atgof cyntaf?

Mae gen i dipyn o atgofion ‘cyntaf’ (rhwng 2 a hanner a 3 oed) ond dwi ddim yn siŵr pa un oedd y cyntaf un. Dwi'n cofio ogla adeilad Frondeg lle'r oedd llyfrgell Pwllheli ac ysgol feithrin y dre ar ddechrau'r 90au: y seti bach plastig, crwn i blant (rhai coch ac oren) yn y llyfrgell, llyfrau Sali Sws yr Octopws a Ffranc y Cranc a Neli'r Pysgodyn Jeli, a'r llawenydd o'n i'n ei deimlo wrth wibio o gwmpas yr ysgol feithrin mewn car bach coch a melyn.

Dwi'n cofio mwynhau bob eiliad hefyd o gael gwisgo i fyny fel Mursen y gath a sipian carton o Ribena ar gefn lori yng ngharnifal y dre (Rala Rwdins oedd thema fflôt yr ysgol feithrin).

Non wedi gwyisgo fyny fel Mursen y gath yn yr Ysgol Feithrin

Beth yw eich hoff le yng Nghymru a pham?

Ateb plwyfol braidd ond lan môr Marian y De / West End, Pwllheli - mae’n edrych yn wahanol bob dydd.

Beth yw'r noson orau i chi ei chael erioed?

Y noson pan anwyd y mab. Er fy mod i wedi cael nosweithiau gwirion bost yn ystod fy ieuenctid, mae'r noson honno yn fwy byw i mi nag unrhyw un o'r nosweithiau hynny.

Mab Non ar draeth Pwllheli, un o'i hoff lefydd

Disgrifiwch eich hun mewn tri gair.

Blêr. Lletchwith. Bodlon.

Pa ddigwyddiad yn eich bywyd sydd o hyd yn gwneud i chi wenu neu chwerthin wrth feddwl 'nôl?

Mae ‘na lwyth o ddigwyddiadau sydd o hyd yn gwneud i mi wenu a chwerthin wrth sbio yn ôl (troeon trwstan ac anturiaethau ieuenctid ffôl!).

Dwi’n cofio poeni yn hogan ifanc y baswn i’n anghofio sut deimlad oedd bod yn ifanc, ond dwi yn cofio, ac mae hynny’n gwneud i mi wenu.

Beth oedd y digwyddiad a gododd y mwyaf o gywilydd arnoch chi erioed?

Och, lle dwi’n cychwyn? Y peth cyntaf sy’n dod i’r cof ydi sillafu Albatross fel Albert Ross pan o’n i ym Mlwyddyn 3 yn yr ysgol gynradd.

Roedd yr athrawes yn meddwl bod hyn yn uffernol o ddoniol, mor ddoniol nes bod rhaid iddi sôn wrth Mam a Dad am y camsillafiad yn y noson rieni.

Dwi’n cofio eistedd yng nghefn y car ar y ffordd adra y noson honno, yn methu dallt pam oeddan nhw’n gofyn i mi ‘Pwy ydi Albert Ross?’ ac yn chwerthin.

Mi ddalltais yn y diwedd, do, ac mi o’n i’n marw o gywilydd yr holl ffordd adra.

Mae Non yn gweithio fel darlithydd yn y Gymraeg ym Mhrifysgol Bangor

Pryd oedd y tro diwethaf i chi grio?

Yn ddiweddar.

Oes gennych chi unrhyw arferion drwg?

Gormod o lawer. Dwi’n tindroi, yn un ddrwg am adael pethau tan y funud olaf ac yn gorfeddwl bob dim - bob gair, bob gweithred.

A dwi’n gadael llwyth o gwpanau budur o gwmpas y tŷ.

Beth yw eich hoff lyfr, ffilm, albwm neu bodlediad a pham?

Mae’r cwestiwn hwn yn anodd ac mae’r ateb yn gyfnewidiol ac yn dibynnu ar sut dwi’n teimlo ar y pryd.

Heddiw, dwi’n teimlo fel dweud mai Lloffion gan T. H. Parry-Williams ydi fy hoff lyfr. Ond roedd yr ateb yn wahanol ddoe ac mi fydd yr ateb yn wahanol eto yfory.

Byw neu farw, gyda phwy fyddech chi’n cael diod a pham?

Gan nad ydw i’n mynd allan o gwbl y dyddiau hyn, mi faswn i’n licio trefnu noson allan efo ffrindiau da (ond heb ordrefnu ’chwaith, achos dydi’r nosweithiau hynny byth cystal).

A Dylan Thomas ella, i ofyn iddo faint o Gymraeg oedd ganddo gan fy mod i wedi treulio blynyddoedd yn ysgrifennu traethawd PhD sy’n crybwyll hynny.

Mae Non wrth ei bodd yn syrffio ym Mhorth Neigwl

Dywedwch rywbeth amdanoch chi eich hun nad oes yna lawer o bobl yn ei wybod.

Dwi ddim yn berson enigmatig felly mae’n anodd meddwl am ateb diddorol i’r cwestiwn hwn.

Felly mi wna i rannu’r ffaith hollol boring fy mod i’n gwneud ymdrech i wylio Eastenders bob Dolig, a does gen i ddim math o gywilydd am hynny.

Ar eich diwrnod olaf ar y blaned, beth fyddech chi’n ei wneud?

Heblaw am ddiolch o galon wrth bobol a dweud wrth y sawl dwi’n eu caru fy mod i’n eu caru nhw, mi faswn i’n codi’n gynnar iawn, ac yn mynd i syrffio i Borth Neigwl achos fasa gen i’m ofn torri fy ffêr eto wrth wneud hynny.

Mi faswn i’n cael brecwast a choffi neis mewn caffi wedyn ar fy mhen fy hun a sgwennu cofnod mewn rhyw lyfr nodiadau am fy Niwrnod Olaf.

Mi faswn i’n treulio gweddill y diwrnod efo fy nheulu: mynd i’r parc, mynd i’r traeth i hel cregyn (‘ffosils’).

Mi faswn i’n rhedeg o gwmpas y dre ar ôl iddi dwllu er mwyn ffarwelio â’r hen le.

Ac mi faswn i’n eistedd ar sil y ffenest efo fy mab yn sbio ar y lleuad a’r sêr am y tro olaf.

Mae Non yn trysori unrhyw lun o'i theulu

Pa lun sy’n bwysig i chi a pham?

Mae gen i filoedd ar filoedd o luniau ar fy ffôn ac mae’n amhosib dewis un fel y llun pwysicaf! Ond mae’n debyg mai’r lluniau pwysicaf ydi lluniau candid sy’n dal eiliadau annwyl a thyner e.e. lluniau o ‘nheulu: fy mab ar ysgwyddau fy Nhad, fy mab yn hel mwyar duon efo fy Mam, ac ati.

Petasech chi’n gallu bod yn rhywun arall am ddiwrnod, pwy fyddai ef/hi?

Faswn i’m isio byw bywyd neb arall, ond mi faswn i’n licio gwybod sut mae’n teimlo i fod yn berson hyderus.

Non gyda'r Prifardd Guto Dafydd yn noson lansio ei nofel gyntaf - Merch y Wendon Hallt.