Cymeradwyo fferm solar fawr ddadleuol ar Ynys Môn

Bydd y paneli yn cael eu gosod i'r de o Lyn Alaw

Mae cynllun dadleuol i greu fferm ynni solar fawr ar Ynys Môn wedi cael ei gymeradwyo gan Lywodraeth Cymru.

Bydd datblygiad Alaw Môn yn gweld paneli yn cael eu gosod dros 660 acer o dir ger Llyn Alaw yng nghanol Ynys Môn, gan gynhyrchu digon o ynni i bweru tua 34,000 o gartrefi.

Yn ôl y datblygwyr Enso Energy, bydd y cynllun 160MW yn cynhyrchu digon o drydan i ddiwallu anghenion holl gartrefi'r ynys.

Ond mae'r prosiect wedi derbyn gwrthwynebiad chwyrn o'r cychwyn cyntaf, gyda thrigolion lleol yn poeni am golli tir amaethyddol o safon, a'r nifer cynyddol o ffermydd solar sy'n cael eu datblygu ar yr ynys.

Daeth tua 150 o bobl ynghyd yn Llangefni yn ddiweddar i brotestio yn erbyn datblygiad Alaw Môn, yn ogystal â chynllun arall Maen Hir

Cafodd y penderfyniad am y cynllun ei oedi ym mis Tachwedd 2024 yn dilyn dros 500 o wrthwynebiadau yn ystod y cyfnod ymgynghori.

Mae dros 900 o bobl hefyd wedi llofnodi llythyr agored yn gwrthwynebu'r cynllun.

Mae'r Aelod lleol o'r Senedd, Rhun ap Iorwerth a'r Aelod Seneddol San Steffan, Llinos Medi wedi galw'r penderfyniad yn un "hynod o siomedig".

Maen nhw'n cyhuddo Llywodraeth Cymru o "anwybyddu pryderon" pobl leol am y cynllun.

Wrth ddatgan ei chefnogaeth i'r cynllun mae Ysgrifennydd Economi, Ynni a Chynllunio Llywodraeth Cymru, Rebecca Evans yn cydnabod bod yna ffactorau negyddol posib i'r cynllun, gan gynnwys effaith hirdymor posib ar y tir.

Ond yn ei llythyr mae'n dweud bod "buddion y cynllun yn drech nag unrhyw effeithiau niweidiol", gan gynnwys amcan tymor hir targed Llywodraeth Cymru o gynhyrchu 70% o'r trydan a ddefnyddir trwy ddulliau adnewyddadwy erbyn 2030 er mwyn mynd i'r afael â'r argyfwng hinsawdd.

Mae datblygiad mwy fyth yn yr arfaeth ar Ynys Môn hefyd - cynllun Maen Hir, fyddai'n cynhyrchu dros 350MW, bron bum gwaith yn fwy na'r fferm solar weithredol fwyaf yn y DU.

Llywodraeth y DU fydd yn penderfynu ar y cynllun hwnnw.

Dywedodd arweinydd Cyngor Môn, Gary Pritchard, ei fod yn "hynod siomedig" gyda'r penderfyniad

Yn siarad ar raglen Dros Frecwast fore Mercher, dywedodd arweinydd Cyngor Môn, Gary Pritchard, ei fod yn "hynod siomedig" â phenderfyniad Llywodraeth Cymru i gymeradwyo'r cynllun.

"Mae o'n benderfyniad sy'n gweld ni am golli bron i 700 acer o dir amaethyddol ffrwythlon reit yn ganol yr ynys, a'n teimlo fod 'na unrhyw ystyriaeth wedi cael ei roi i sut fath o effaith mae'r fferm solar am ei gael ar gefn gwlad," meddai.

"Mae gan Lywodraeth Cymru drothwy ar gyfer datblygiadau tebyg i hyn o faint o dir sydd â'r gwerth gorau mwya' amlbwrpas - tir ffrwythlon amaethyddol - a ma'r datblygiad yma wyth gwaith dros y trothwy yna, felly mae'n mynd yn llwyr yn erbyn polisïau Llywodraeth Cymru.

"Be' 'di'r pwynt i'r llywodraeth gael polisïau os ydy'r gweinidog jyst yn mynd i anwybyddu nhw?

"Mae o'n mynd i greu fferm solar sydd bron i 400 maint cae pêl-droed, ond wrth gwrs dim dyma'r unig ddatblygiad sy'n cael ei gynnig yn yr ardal."

Dywedodd y byddai datblygiadau Alaw Môn a Maen Hir yn cael effaith "anferthol ar ganol Ynys Môn".

Ychwanegodd nad yw'n gwrthwynebu ynni solar, ond yn hytrach "graddfa a lleoliad" y cynlluniau, a dywedodd y bydd y cyngor yn ystyried eu camau nesaf ar ôl pori dros y manylion.

Dywedodd Philippa Chisnall y byddai'r cynlluniau'n cael effaith anferth ar yr ynys

Dywedodd Philippa Chisnall o Lannerch-y-medd, sydd wedi bod yn protestio yn erbyn y datblygiad: "Fel rhywun lleol, rwy'n bryderus iawn ynghylch y penderfyniad i gymeradwyo prosiect Alaw Môn.

"Rydym i gyd yn cydnabod yr angen am ynni adnewyddadwy, ond ni ddylai ddod ar draul rhai o diroedd fferm gorau'r ynys ac heb ystyriaeth wirioneddol i leisiau cymunedol.

"Yr hyn sydd ei angen arnom yw dull tecach lle mae prosiectau'n cael eu rhannu ar draws y DU, fel bod y manteision a'r beichiau'n cael eu cydbwyso."

Dilynwch Cymru Fyw ar Facebook, X, Instagram neu TikTok.

Anfonwch unrhyw syniadau am straeon i [e-mail] neu cysylltwch drwy WhatsApp ar 07709850033.

Lawrlwythwch yr ap am y diweddaraf o Gymru ar eich dyfais symudol.