Hanner canrif o werthu cig yn Llanrug

Bryn Williams

Mae siop gigydd Wavells ym mhentref Llanrug yn dathlu 50 mlynedd eleni.

Yn fachgen 13 oed yn 1978, aeth Bryn Williams o Lanrug i holi’r diweddar ben cigydd, Wavell Roberts, sefydlwr y busnes am ychydig o waith glanhau ar ôl ysgol.

Ers 2006, Bryn Williams a’i wraig Angela yw perchnogion siop gigydd a deli Wavells ar Ffordd yr Orsaf, Llanrug.

Dylanwad Wavell Roberts

“I ddweud y gwir wrtha chi, doedd gen i ddim diddordab o gwbl mewn bod mewn siop fwtsiar. Ond yn yr ysgol o’n i yn 13 oed a clywad bod Wavells isio rywun a wedyn dod yma i ddechra’ ar bnawn dydd Mawrth. Dwi yma ers hynny,” eglura Bryn.

Y diweddar Wavell Roberts

Er nad oedd dewis gyrfa fel cigydd ar feddwl Bryn pan oedd yn 13 oed ac eisiau gwneud mymryn o bres poced, yn fuan y daeth i sylweddoli yr ystod eang o sgiliau sydd ei angen ar gigydd da:

“Mae angen gwybod sut i dorri cig ond hefyd sut i siarad efo pobl. Dyna’r peth pwysica un ddysgodd Wavell i fi. Wyt ti yn dysgu bob dydd, ti byth yn stopio dysgu.

“Fues i’n trafeilio pan o’n i’n 20 oed, es i o’ma i Awstralia a gweithio mewn ffatris cig yn fan’no lle o’n i’n gwneud yr un petha’ mewn ffordd wahanol. Dwi’n meddwl bo’ fi di cael ysgol dda mewn cig 'de.”

• Ewch i BBC Sounds i glywed Bryn Williams yn sgwrsio ar Troi'r Tir.

Llun o Bryn a'r diweddar Wavell Roberts a ymddangosodd ar dudalen flaen papur bro Eco'r Wyddfa cyn i Bryn fynd i Awstralia ym mis Hydref 1986

Cig lleol o’r safon uchaf

“Mynnwch y gorau a dewch atom ni”; dyna’r slogan sydd ar hysbyseb i’r siop yn un o rifynnau cynnar y papur bro lleol, Eco’r Wyddfa yn 1976, dair blynedd ers i ddrysau Wavells agor am y tro cyntaf.

Yr un yw ethos y siop heddiw sef darparu cig lleol o’r safon uchaf i’r cwsmeriaid.

Bryn gyda'r sosej porc traddodiadol

Anrhydedd fawr i Bryn oedd ennill tlws Pencampwr Sosej Cymru yn 2006:

“Yn 2006 nathon ni drio’r gystadleuaeth sosej a mi guron ni’r gora’ yng Nghymru lawr yn Llanelwedd adeg hynny. Oedd hwnna yn fraint. Y sosej plaen traddodiadol gurodd ond mae yna rwbath ti isio i’w gael yma; cennin, plaen, chives, chilli, tomato!

Lluniau o Bryn ar ôl ennill tlws Pencampwr Sosej Cymru ar waliau'r siop

Y tîm

Ers i Bryn ac Angela brynu’r busnes yn 2006 a’i ddatblygu a’i ehangu i fod yn ddeli hefyd, maen nhw wedi croesawu ambell aelod arall o'r teulu i'r busnes.

Mae'r siop wedi ei ehangu yn ddiweddar a'r deli yn gwerthu cynnyrch Cymreig

Yn rhan o dîm Wavells mae Paul a Chris sy’n gigyddion, ond hefyd Carl sy’n llys-fab i Bryn a Huw sy’n lys-fab yng nghyfraith iddo.

Paul a Bryn

“Mae Carl yn magu moch yn ochra Rhos Isa sydd rhyw bum milltir i ffwrdd ac mae Huw ym Methel yn magu defaid ag ŵyn. Wedyn dwi’n cael y porc ac ŵyn ganddyn nhw a mae’r cig eidion yn cael ei brynu o ffermydd lleol gan gyfaill i mi, sy’n mynd â nhw i’r lladd-dy.

“Mae bob dim fwy neu lai mor lleol â fedra fo fod. ’Dan i’n ’neud bob dim ein hunain; peis, cigoedd oer i gyd, sosej rolls; 'eidial' i’r gweithwyr sy’n pasio a stopio i gael rwbath i ginio."

Carl, Bryn, Bethan (gwraig Carl) ac Angela mewn noson wobrwyo

Ond sut beth yw cael gŵr a gwraig yn cyd-redeg busnes?

“Braf ar adega a ddim yn braf ar adega erill, ond rhan amla’ yn braf. Mae ’na ddipyn o ffraeo weithia, ond ti’n disgwyl hynna dwyt!” chwarddai Bryn.

Cigyddion yn cefnogi ei gilydd

Dros y degawdau mae Bryn wedi gweld newid mewn patrymau prynu cig ac mae wedi dysgu addasu i’r anghenion hynny.

“Mae’r ffordd o fwyta wedi newid, mae pobl ifanc fwy ar frys dyddia yma, isio ryw ready meals a phethau felly wedi 'neud yn barod iddyn nhw.

“Ers talwm oedd o’n datws a cig bob nos ond heddiw does ’na ddim amsar i ’neud petha felly."

Rhai o gigoedd Wavells gan gynnwys cigoedd stir fry gall pobl goginio yn gyflym

Ond y brif her sy’n ei bryderu ar hyn o bryd yw costau byw.

“Mae pobl yn ei gweld hi yn dynn a ddim yn gwario fatha oeddan nhw. Mae’r gaeaf yn dod a phawb isio rhoi’r gwres ’mlaen. Mae hi am fod yn amsar reit bryderus a deud y gwir am y flwyddyn nesa ma ’wan. Costau’n codi ydi’r peth mwya’ sy’n codi ofn arna i."

Torri cig

Un peth sy’n codi ei galon mewn cyfnodau ansicr yw perthynas siopau cigydd y fro â’i gilydd.

“Os dwi’n rhedag allan o rwbath ’na i godi’r ffôn ar Wil yn Gaernarfon a mi ddudith o ‘Ew cei tad, gei di rwbath tisho' a fynta run fath yma. Does ’na byth ddrwgdeimlad.

“Ers talwm, roedd 'na ddwsinau o siopau bwtsieriaid; oedd 'na ddau yn Llanrug. ’Dan ni’n mynd yn betha prin... helpu ein gilydd ’dan ni fod.”

‘Mwy na lle i brynu cig’

Gyda siopau cigydd mewn pentrefi’n prinhau, mae angen cofio’r rôl maen nhw’n ei chwarae o fewn cymunedau yn ôl Bryn.

“Mae’r siop yn fwy na lle i ddod i brynu cig,” meddai.

“Mae o’n le i gael sgwrs a ffeindio allan be sy’n mynd ymlaen yn y pentra. Mae o’n social ofnadwy yn Llanrug yn fan’ma ’de, ’dach i’n gweld pobl yn dod i mewn, gwragedd gweddw a ballu; falla bo' nhw ddim yn gweld llawar o neb ganol wythnos – maen nhw’n dod acw, maen nhw cael sgwrs, maen nhw gweld rhywun arall ac yn dal i fyny ar y sgandals i gyd.

Croeso cynnes yn siop gigydd a deli Wavells

“Dwi wedi colli cenhedlaeth o’r hen bobl gwreiddiol ond rŵan mae eu plant nhw ’di dod drwadd a plant y plant. Dwi’n ’nabod y teuluoedd i gyd mewn ffordd ’de.

“Mae’r hen Wavell, mae o wedi ei gladdu rŵan ond dwi’n siŵr fasa fo’n falch ofnadwy. Nath o weld ni’n ehangu’r busnas a ballu ag oedd o’n falch iawn ’de.

“I gysidro bo’ ni’n mynd ers 50 mlynadd, mae o’n glod iddo fo ac i ninna sut mae’r busnas wedi cario ’mlaen."

Y diweddar Wavell Roberts yn ei fan