Posib bod staff wedi trin cleifion Covid heb PPE addas - Gething

Roedd Mr Gething yn weinidog iechyd yn ystod y pandemig

Mae’n bosib bod staff a fu’n trin cleifion Covid yn ystod y pandemig wedi gwneud hynny heb gyfarpar diogelu personol (PPE) addas, yn ôl cyn-weinidog iechyd Cymru.

Mae Vaughan Gething wedi bod yn rhoi tystiolaeth i fodel yr ymchwiliad Covid ar sut wnaeth gwasanaethau iechyd y DU ymdopi â’r pandemig.

Dywedodd er nad oedd Cymru wedi rhedeg allan ar lefel genedlaethol, roedd “rhai heriau real iawn o ran dosbarthu”.

Clywodd yr ymchwiliad fod adran dylunio a thechnoleg ysgol wedi gwneud mygydau a hylif llaw i'w rhoi i fferyllydd.

Dywedodd grŵp undebau llafur y TUC wrth yr ymchwiliad fod yn rhaid i rai gweithwyr droi at wisgo bagiau bin.

'Pobl ddiegwyddor'

Dywedodd Mr Gething fod y pentwr stoc cyn-bandemig o gyfarpar diogelu personol yn annigonol ar gyfer coronafeirws.

Clywodd yr ymchwiliad fod stociau cynnar wedi rhedeg allan yn gynt na'r disgwyl, a bu'n rhaid taflu peth offer diogelu llygaid.

Roedd "pobl ddiegwyddor" hefyd yn ceisio gwneud arian allan o gynnig cyfarpar annigonol, meddai.

Gofynnodd cwnsler yr ymchwiliad Jacqueline Carey i’r cyn-weinidog iechyd, a wasanaethodd fel prif weinidog yn ystod rhan o 2024 ac sydd bellach ar y meinciau cefn, a oedd gan GIG Cymru “ddim y PPE cywir, neu nad oedd ganddo ddigon o’r PPE cywir”.

“Rwy’n meddwl bod ychydig o’r ddau,” meddai Mr Gething.

Roedd stociau menig wedi para wythnos a hanner, clywodd yr ymchwiliad

Roedd stociau pandemig o offer diogelu wedi'u cynllunio i bara 15 wythnos.

Dywedodd Mr Gething fod adroddiad o fis Ebrill 2021 a oedd yn edrych ar fis Mawrth, a gafodd ei gyflwyno i’r ymchwiliad, yn dangos nad oedd wedi para.

Roedd stociau menig yn para wythnos a hanner.

“Unwaith i ni sicrhau cyflenwad menig, roedd ffedogau yn broblem fwy,” meddai Mr Gething, gan ddweud ei fod wedi cymryd “rhan sylweddol o fy amser fel gweinidog”.

Dywedodd fod yna “lawer iawn o bobl ddiegwyddor ['shysters'] yn ceisio gwneud arian allan o offer annigonol”

“Roedd y byd i gyd eisiau mwy, ac roedd rhai pobl yn gweld hynny fel cyfle busnes diegwyddor.”

Dywedodd e-bost gan ymgynghorydd yn Ysbyty’r Tywysog Charles ar 24 Mawrth 2020 fod “anhrefn llwyr yn ein hysbyty, dim amddiffyniad i nyrsys, morâl isel iawn”.

Dywedodd yr ymgynghorydd eu bod yn cael cais i ofalu am gleifion sy'n cael eu derbyn i wardiau orthopedig gan feddygon â symptomau anadlol. Nid oedd mygydau “yn cael eu rhyddhau”, medden nhw.

Gofynnodd Jacqueline Carey i Mr Gething: “Ydych chi’n derbyn ei bod hi’n ymddangos ar adegau yng ngham un bod gweithwyr gofal iechyd yng Nghymru wedi trin cleifion Covid-19 â PPE annigonol a allai fod mewn perygl i’w hiechyd eu hunain?”

“Mae gen i ofn bod hynny'n bosib, ydy.”