Cegin y Bobl yn helpu teuluoedd i baratoi bwyd fforddiadwy

Y weledigaeth yw "bwyd blasus, iachus, lleol... dydi lot o bobl yn y wlad ddim wedi cael y cyfle ‘na".

Mae Carwyn Graves, y colofnydd ac awdur bwyd, yn byrlymu wrth sôn am elusen newydd Cegin y Bobl.

Mae'n egluro bod yr elusen "yn cefnogi’r economi leol o ran bwyd ac yn dysgu plant mewn ysgolion, arweinwyr cymunedol ac unrhyw un mewn gwirionedd, i goginio bwyd".

Mae'r syniad wedi ei seilio ar gynllun peilot yn Sir Gaerfyrddin, lle mae cogyddion lleol proffesiynol wedi bod yn arwain cyrsiau coginio mewn ceginau cymunedol ac ysgolion.

Yn ôl Carwyn Graves, mae elusen Cegin y Bobl yn bwriadu sicrhau bod y prosiect ar gael dros Gymru gyfan

Y llynedd, roedd bron i 1,400 o bobl wedi mynd ar gyrsiau cynllun Coginio24 yn Sir Gâr, oedd yn cael eu rhedeg gyda chefnogaeth Coleg Sir Gâr, y cyngor lleol a Llywodraeth y DU.

Ond bydd y cynllun hwnnw - sy'n addysgu pobol am sgiliau coginio fforddiadwy - yn dod i ben fis nesaf.

Mae apêl nawr i ariannu elusen newydd, sydd â'r bwriad o gyflwyno'r prosiect dros Gymru gyfan.

Mae Carwyn Greaves yn cydnabod y byddai hynny'n "costio miliynau".

"Mae’n mynd i gymryd blynyddoedd – dyna pam ni wrthi o ddifri yn adeiladu y model yma, achos os nad ydyn ni’n neud e rŵan, pryd 'newn ni fe?

"Os na allwn ni fynd i’r afael â’r heriau hyn o ran iechyd a bwyd byddwn ni fel cymdeithas yn talu lot mwy yn y dyfodol - yn yr NHS, ta beth."

Mae'r cwrs yn gyfle i gynyddu hyder pobl wrth goginio

Un o'r cogyddion sy'n hyfforddi ar un o'r cyrsiau yn Llanelli yw Ffion Roberts.

O'i phrofiad hi, does gan nifer fawr o bobl ddim syniad lle i ddechre wrth fynd ati i goginio.

"S'dim lot o pobl yn coginio lot gartre'," meddai.

"Ni’n gorfod dysgu sgiliau fel sut i ddefnyddio cyllyll. Ni wedi cael pobl sydd ddim yn gwbod hyd yn oed sut i ddefnyddio grater.

"S'dim lot o hyder gan bobl, a weithiau ma' hyd yn oed dilyn rysáit a mynd mas i brynu cynhwysion yn gallu bod yn overwhelming."

Mae Ffion Roberts yn falch fod pobl ifanc ac oedolion sydd wedi mynd ar y cyrsiau bellach yn fwy hyderus yn coginio adref

Mae rhai o ddisgyblion Ysgol Gyfun Y Strade ymhlith y plant lleol sy'n cael gwersi coginio fel rhan o gynllun Coginio24.

Dywed Rory fod ei sgiliau wedi gwella'n sylweddol a'i fod yn coginio i'r teulu yn y tŷ.

"Pan ddechreues i, doeddwn i ddim yn gallu coginio. Ond, nawr ma' fy sgiliau wedi datblygu’n dda a fi’n credu bo fi’n gallu neud loads o bethe fel omelette, brownies, bolognaise, sausage rolls, lemon cake - lot."

Esboniodd Grug ei bod wedi elwa hefyd.

"Fi’n meddwl bo fi wedi dysgu sgiliau coginio gwahanol - sut i ddefnyddio cyllell a sut i cymysgu gwahanol bethe at ei gilydd - a fi’n credu bod e’n rili dda i coginio yn y tŷ nawr.

"Pan ni’n coginio o’r tŷ mae’n fwy rhad a fwy ffresh hefyd, ddim yn greasy ac artiffisial."

Mae Ifan yn gobeithio dod yn gogydd ar ôl bod ar y cyrsiau.

"Fi'n coginio adre unwaith yr wythnos. Weithiau fi’n neud bwyd i'r teulu i gyd, neu weithiau dim ond cwcan i hunan fi," meddai.

"Fi’n neud goujons, weithiau fi’n neud bolognaise, weithiau fi’n neud chilli, cyri. Lot o bethe gwahanol.

"Fi’n teimlo’n hapus ar ôl i fi neud y bwyd, achos fi’n bwyta rhywbeth fi wedi creu."

Dywedodd Isabella ei bod yn "hoffi neud fajitas a pob blwyddyn fi’n neud cacen pen-blwydd fy hunan!"

Mae Nel hefyd wrth ei bodd yn coginio.

"Fi’n credu dyle mwy o bobl feddwl am coginio fwy neu helpu rownd y tŷ ‘da coginio. Ma' fe jyst yn syniad neis, rili."

Cogyddion proffesiynol yn cyflwyno sesiwn ar wella sgiliau bwyd

Eisioes mae'r syniad yn denu sylw rhyngwladol.

Dywedodd yr arbenigwr bwyd atgynhyrchiol a ffermio, Dr Nathan Einbinder o Brifysgol Plymouth: "Mae prosiect fel hyn yn helpu ar haenau gwahanol. Gallai dysgu plant sut i goginio roi lot o awdurdod i blant gymryd rheolaeth dros eu deiet.

"Gallai hefyd lifo i'r gymuned, eu cartref ac mae 'na siawns am newid mawr."

Wrth i'r arian ar gyfer Coginio24 ddod i ben mae'r gwaith eisoes wedi dechrau i sefydlu elusen newydd Cegin y Bobl i gymryd ei le ac i helpu pobl ar draws Cymru gyda'u sgiliau bwyd.

Yn ôl y trefnwyr, mae'r cynhwysion yn barod ond mae angen yr arian nawr er mwyn sicrhau fod pobol ar hyd a lled Cymru yn gallu coginio a bwyta yn well.