Rhaid hybu 'Brand Cymru' wrth farchnata bwyd wedi Brexit
- Cyhoeddwyd
![Food is Great](https://ichef.bbci.co.uk/ace/standard/976/cpsprodpb/14DB6/production/_105603458_2a8cfb45-45b8-401e-8d77-5eae01247574.jpg)
Fe wnaeth ymgyrch farchnata'n cynnwys Jac yr Undeb godi gwrychyn rhai yn y Sioe Frenhinol llynedd
Rhaid blaenoriaethu'r Ddraig Goch dros Jac yr Undeb ar allforion bwyd a diod o Gymru ar ôl Brexit, yn ôl arweinwyr y diwydiant amaeth.
Rhybuddiodd Hybu Cig Cymru (HCC) y gallai brandio Prydeinig ar gynnyrch fel cig oen ac eidion fod yn anfantais mewn marchnadoedd allweddol.
Mynnodd yr undebau amaeth bod 'na "botensial arbennig i ddatblygu 'Brand Cymru'".
Ond dadlau y dylai'r ddwy faner gael eu defnyddio i farchnata cynnyrch o Gymru i'w lawn botensial dramor mae'r Ceidwadwyr Cymreig.
Dywedodd Llywodraeth Cymru y byddai brandio bwyd Cymru fel cynnyrch cynaliadwy yn hollbwysig wedi Brexit.
Dywedodd Defra y byddai cynnyrch unigryw fel cig oen Cymreig yn cadw ei statws wedi Brexit, ac y byddai modd ychwanegu labeli fel y Ddraig Goch.
![Cig oen](https://ichef.bbci.co.uk/ace/standard/976/cpsprodpb/9830/production/_101906983_mediaitem101906982.jpg)
Mae cyrff amaeth a bwyd yn lobïo'n galed ynglŷn â sut y dylai cynnyrch gael ei farchnata ar ôl Brexit
Roedd gwerth allforion bwyd a diod o Gymru dros hanner biliwn o bunnoedd am y tro cyntaf yn 2017 - gyda 77.3% yn mynd i'r Undeb Ewropeaidd.
Mae traean o gig oen Cymru a 97% o gregyn môr yn cael eu hanfon i'r cyfandir neu ymhellach i wledydd fel De Corea drwy gytundebau masnach yr UE.
Ar ôl Brexit, mae Llywodraeth y DU yn bwriadu datblygu polisi masnach annibynnol, gyda chyrff amaeth a bwyd yn lobïo'n galed ynglŷn â sut ddylai eu cynnyrch gael ei farchnata.
Mae cynlluniau ar y gweill hefyd i greu system Brydeinig i warchod enwau bwyd penodol fel cig oen Cymreig, Halen Môn a ham Caerfyrddin - yn lle'r ddynodiaeth presennol y maen nhw wedi'i dderbyn o'r UE.
'Food is Great'
Cododd ffrae yn ystod Sioe Frenhinol Cymru ym mis Gorffennaf ar ôl i weinidogion yn San Steffan noddi'r neuadd fwyd, gan olygu bod y slogan 'Food is Great' a baner jac yr undeb ar arwyddion a deunydd marchnata.
Arweiniodd at drafodaethau rhwng trefnwyr y sioe a Llywodraeth Cymru, gyda'r Gweinidog Amgylchedd Lesley Griffiths yn mynnu nad oedd hi am weld "Jac yr Undeb... ar ein ffenest siop fawr i'r byd".
Dywedodd Gwyn Howells bod adnabyddiaeth o 'Frand Cymru' ar draws y byd
Dywedodd Gwyn Howells, Prif Weithredwr HCC, fod y brand Prydeinig "ddim yn gryf iawn" mewn marchnadoedd allweddol i ffermwyr Cymru.
"Mae'n rhaid i ni flaenoriaethu'r ddraig goch - mae'n llawer mwy na logo," meddai.
"Mae'n cynrychioli addewid o ble mae'r bwyd wedi dod - tirlun Cymru a'r dulliau traddodiadol o gynhyrchu i'r safonau uchaf - sy'n cynyddu'r pris."
Gan gyfeirio at ymchwil diweddar gan y Bwrdd Datblygu Amaeth a Garddwriaeth (AHDB), fe ddywedodd y byddai gorfodi brandio Prydeinig ar gig coch o Gymru "yn sicr yn anfantais".
Awgrymodd yr arolwg o 4,503 o gwsmeriaid rhyngwladol bod canfyddiad pobl o fwyd Prydeinig yn fwy negyddol na chadarnhaol yn Ffrainc, yr Almaen, Japan, yr Unol Daleithiau a Chanada.
Honnodd Mr Howells bod "y cynnig Cymreig" yn fwy adnabyddus ac "yn derbyn llawer fwy o groeso" yn y marchnadoedd yma.
Er hynny, yn India, China, Saudia Arabia a'r Emiradau Arabeg Unedig - lle'r oedd adborth arolwg AHDB yn fwy cadarnhaol - dywedodd bod 'na le o bosib i ddefnyddio jac yr undeb ar y cyd â'r ddraig goch i geisio sicrhau mynediad i gynhyrchwyr o Gymru i'r marchnadoedd hynny.
![Defaid](https://ichef.bbci.co.uk/ace/standard/640/cpsprodpb/D886/production/_105603455_557b680f-d539-48b1-a9d3-75d25940be00.jpg)
Yn ôl cyfarwyddwr NFU Cymru John Mercer mae gan Gymru "stori ffantastig i'w hadrodd", gan annog gweinidogion i ystyried yn ofalus pa frandio fyddai'n apelio at wahanol farchnadoedd.
Ychwanegodd Llywydd Undeb Amaethwyr Cymru Glyn Roberts bod yr undeb wedi dweud wrth Lywodraeth y DU 12 mis yn ôl y byddai "brandio cynnyrch o Gymru gyda jac yr undeb yn cael effaith negyddol yn y mwyafrif o'r marchnadoedd allforio wnaeth AHDB eu hastudio".
'Hybu hunaniaeth'
Dywedodd y cyn-brif weinidog a chyn-weinidog amaeth yn Llywodraeth Cymru, Carwyn Jones, y gallai labelu cig o Gymru â brandio Prydeinig ostwng ei werth a'i bris.
"Mae'n allweddol ein bod ni'n parhau i werthu Cymru i'r byd - ac mae bwyd a diod yn rhan hollbwysig o hynny am ei fod yn hybu hunaniaeth.
"Rhaid i ni beidio â gweld yr hunaniaeth yna yn cael ei lyncu."
![Carwyn Jones](https://ichef.bbci.co.uk/ace/standard/976/cpsprodpb/9413/production/_105570973_carwynjchwefror2019.jpg)
Mynna Carwyn Jones, cyn brif weinidog Llywodraeth Cymru, bod angen "parhau i werthu Cymru i'r byd"
Ond gweld hi'n wahanol mae Andrew RT Davies, llefarydd y Ceidwadwyr Cymreig ar yr amgylchedd a materion gwledig.
Dylai Cymru fod yn "cofleidio'r ddau frand" meddai, gan ddisgrifio sylwadau Ms Griffiths yn dilyn ffrae'r Sioe Frenhinol fel rhai "chwithig".
"Rhaid i ni wrando ar yr arbenigwyr mewn marchnata - mae gennym ni gyfle da iawn i ddefnyddio dau blatfform o ran hybu ein cynnyrch - ddylen ni ddim troi cefn ar un ohonyn nhw.
"Pam na allwn ni farchnata cynnyrch o Gymru i'w lawn botensial - os oes modd ategu jac yr undeb at y ddraig goch yna dyna ddyliwn ni wneud."
'Heriau a chyfleoedd'
Dywedodd Llywodraeth Cymru bod diwydiant bwyd a diod Cymru wedi profi "llwyddiant ysgubol" yn y gorffennol a bod "Brexit yn rhoi heriau a chyfleoedd i'r diwydiant".
Ychwanegodd y llefarydd: "Mae gwaith wedi dechrau i ddatblygu ein brand yn y sector.
"Rydyn ni'n credu y bydd yn flaenoriaeth i frandio bwyd a diod o Gymru fel cynnyrch sydd wir yn gynaliadwy ar ôl Brexit..."
Mae Defra wedi dweud bod cynlluniau wedi eu hamlinellu ar gyfer bwyd a diod wedi Brexit, ac y byddai cynnyrch fel cig oen Cymreig a Halen Môn yn cael yr un statws gwarchodedig.
Dywedodd y llefarydd y "gallai cynhyrchwyr roi labeli ychwanegol, fel y Ddraig Goch, os ydynt yn dewis".
Straeon perthnasol
- Cyhoeddwyd14 Ionawr 2019
- Cyhoeddwyd9 Hydref 2018
- Cyhoeddwyd1 Hydref 2018
- Cyhoeddwyd23 Gorffennaf 2018
- Cyhoeddwyd5 Ionawr 2018