Diddordeb Dug Caeredin ym myd amaeth a chefn gwlad

Y Frenhines a'r Dug yn cerdded ymysg gwartheg ucheldir Yr Alban ar dir Castell Balmoral yn 1972

Roedd gan Ddug Caeredin ddiddordeb ym myd amaeth a chefn gwlad gydol ei oes.

Wrth i'r ystâd frenhinol yn Windsor droi'n organig, fe benderfynodd y Dug a'r Frenhines i werthu 186 o wartheg Ayreshire pedigri yn 2007 er mwyn cadw gwartheg Jersey organig yn eu lle.

Roedd Philip Reed o fferm Rhosygadair Fawr yng Ngheredigion yn un o dros 80 o ffermwyr wnaeth gais i brynu'r gwartheg.

Dywedodd Mr Reed wrth Cymru Fyw ei fod wedi cael gwybod am y gwartheg gan y Gymdeithas Ayreshire.

Dywedodd Philip Reed fod y Dug "mor rhwydd i siarad â"

Yn wreiddiol, roedd ganddo ddiddordeb i brynu llond dwrn, ond dywedodd y gymdeithas bod y cyfan yn gorfod cael eu gwerthu ar yr un pryd.

"Siaradais i gyda Lorenza, y wraig, a'r ateb wedd 'Na!'" meddai Mr Reed.

"Unwaith darodd [y syniad] mewn i'm mhen, wedes i y baswn i'n licio mynd i weld y da.

"Es i a fy ffrind i lan i weld nhw, a dwi'n cofio Lorenza yn dweud wrtha i beidio'r prynu'r gwartheg!"

• Dug Caeredin wedi marw

• Teyrngedau o Gymru i Ddug Caeredin

• Perthynas y Tywysog Philip â Chymru

• Saliwt gynnau yng Nghaerdydd er cof am Ddug Caeredin

'Royal Consent'

Fe fuodd Mr Reed i Windsor ar ymweliad pellach gyda'i deulu.

"Pwy drodd lan ond y Dug!" meddai.

"Sigles i law 'da fe. Oll wedodd e oedd: 'You've got the Royal Consent. The cows are yours.'"

Fe wnaeth Dug Caeredin ymweld â'r gwartheg yn eu cartref newydd yn 2008

Ym mis Mai 2008, fe hedfanodd Dug Caeredin i faes awyr Aberporth mewn hofrennydd er mwyn gweld y gwartheg yn eu cartref newydd yn Rhosygadair Fawr.

"Roedd e'n casáu'r fuwch Holstein - fe alwodd nhw yn 'ghastly thing'!" meddai Mr Reed.

"Roedd e mor rhwydd i siarad â. Roedd y Dug yn gwneud ei feddwl ei hunan lan.

"Mae bach o riw gyda ni lan i'r clos. Doedden nhw ddim eisiau fe gerdded lan y llethr. Fe a'th e lan drwy'r llethr fel whippet! Tynnodd ei wellingtons bant, ac roedd ei draed dan y bwrdd!"

Mae'r llinach frenhinol yn parhau ar fferm Rhosygadair Fawr

Er bod yr holl wartheg a brynwyd yn 2007 bellach wedi marw, mae'r llinach frenhinol yn parhau ar fferm Rhosygadair Fawr.

"Ni'n rhoi tarw Ayreshire i'r gwartheg, ac wedyn os yw ei mam neu fam-gu yn wartheg brenhinol, ni'n rhoi Windsor lawr [fel enw].

"Rhos-Windsor ac enw'r fuwch 'da ni'n rhoi ar y dystysgrif. S'dim pawb â gwartheg y Frenhines!"