Gwrthod cais am gofeb i Carl Sargeant yn y Senedd

Roedd Carl Sargeant wedi gwadu honiadau o ymddwyn yn amhriodol tuag at fenywod

Mae cais am gofeb yn y Senedd i nodi cyfraniad y diweddar Carl Sargeant wedi ei wrthod gan y corff sy'n rhedeg y Cynulliad.

Roedd grŵp trawsbleidiol o aelodau'r Cynulliad wedi galw am osod plac er cof am Aelod Cynulliad Alun a Glannau Dyfrdwy.

Ond fe ddywedodd Comisiwn y Cynulliad wrth y grŵp ei bod hi ond yn bosib ystyried ceisiadau o'r math yma yn achos aelodau oedd wedi marw dros ddegawd yn ôl.

Fe wnaeth Mr Sargeant ladd ei hun yn 2017, ddyddiau ar ôl colli ei le yng nghabinet Llywodraeth Cymru yn dilyn honiadau am ymddygiad amhriodol tuag at fenywod.

Llythyr

Mewn llythyr at Gomisiwn y Cynulliad, roedd yr AC Ceidwadol Andrew RT Davies, Jenny Rathbone o'r blaid Lafur a Bethan Sayed o Blaid Cymru wedi gofyn i'r rheol am gofebion gael ei hadolygu.

Roedd y llythyr yn gofyn i'r Comisiwn wyrdroi'r rheol mewn amgylchiadau arbennig - sef pan oedd aelodau wedi marw yn ystod eu tymor fel AC.

"Mae'r rhain yn ddigwyddiadau dramatig a phrin pan mae'r Cynulliad cyfan mewn galar," meddai'r llythyr.

Mewn ymateb i'r llythyr, dywedodd Elin Jones, Llywydd y Cynulliad: "Mae'r Comisiwn o'r farn ei fod yn bwysig i gadw integriti'r polisi ac felly fe ddaethpwyd i'r casgliad nad oedd yn bosib i gytuno i'ch cais."

Cafodd y polisi ei osod ym mis Chwefror 2019.

'Siom'

Dywedodd Ms Sayed ei bod wedi siomi gyda'r penderfyniad: "Rwy'n credu y byddai wedi bod yn goffadwriaeth briodol i Carl Sargeant - ac fe fyddai hyn yn wir am ACau eraill sydd wedi marw o fewn terfyn y 10 mlynedd."

Ychwanegodd Andrew RT Davies: "Fel Cynulliad rydym eto i gofnodi marwolaeth Carl Sargeant yn iawn ac mae hyn yn wir am ACau eraill, a rhaid cywiro hyn."

Dywedodd Mr Davies, sydd yn gyn arweinydd ar y Ceidwadwyr yng Nghymru, fod Mr Sargeant wedi "gadael ei farc" yn sylweddol ar fywyd cyhoeddus yng Nghymru, drwy "ei ymroddiad a gwasanaeth o fewn y cabinet, a'r ffordd y llywiodd ddeddfwriaeth drwy'r Cynulliad."

Bu farw Val Feld yn 2001 ac fe gafodd plac er cof amdani ei osod yn 2018

Fe fyddai'n hoffi gweld cofeb ar ystâd y Cynulliad i rai sydd wedi marw tra'n aelodau'r sefydliad, fel Mr Sargeant a Steffan Lewis.

"Yn hytrach na gosod rhwystrau, fe ddylai Comisiwn y Cynulliad wrando a gweithio gyda ACau i ddarparu teyrnged berthnasol i'r rhai sydd wedi colli eu bywydau tra'n gwasanaethu Cymru," meddai.

Cafodd plac ei osod yn y Senedd yn 2018 er cof am Val Feld, yr aelod Llafur fu farw o ganser yn 2001 yn 53 oed.

Hwn oedd y plac piws cyntaf yn y DU i nodi cyfraniad menywod nodedig.

Dywedodd Comisiwn y Cynulliad ei fod wedi ymdopi polisi'r llynedd ble mae'n rhaid disgwyl 10 mlynedd cyn ystyried cofeb ar gyfer unrhyw aelod.

"Mae hyn i sicrhau cyfnod digonol o amser er mwyn i'r Comisiwn, ar y pryd, gyrraedd penderfyniad gwrthrychol ar deilyngdod pob achos," meddai llefarydd.