Lluniau: Bywyd gwyllt Caerdydd a'r Fro
- Cyhoeddwyd
Gildas Griffiths
Digwyddodd, darfu, megis seren wib.
Dyna eiriau enwog y bardd R. Williams Parry am y profiad o weld llwynog.
Tipyn mwy o gamp yw gweld a dal rhyfeddod fel y llwynog ar gamera.
Ond un sydd yn llwyddo i wneud hynny yng nghanol ac ar gyrion ardaloedd trefol Cymru yw Gildas Griffiths o'r Barri.
Tynnu lluniau i ymlacio yn ystod Covid
Dim ond ers ychydig flynyddoedd mae Gildas wedi troi ei law at ffotograffiaeth, a'r ysgogiad oedd ffeindio ffyrdd i ymlacio rhwng cyfnodau clo ac yn ystod cyfnodau tywyll y pandemig.
Yn rhinwedd ei swydd fel Dirprwy Bennaeth Trafnidiaeth i'r GIG yng Nghymru, wynebodd Gildas heriau enfawr yn sgil argyfwng Covid-19.
Meddai: "Tynnu lluniau natur wnaeth helpu fi ymlacio, ymdopi efo straen ac i feddwl am rywbeth gwahanol.
Robin Goch ar Lwybr Arfordir Cymru ger Rhws
"Mae fy swydd yn golygu bod yn gyfrifol am unrhyw beth sy'n mynd mewn cerbyd sydd ddim yn glaf, felly yn ystod Covid, cwestiwn y Llywodraeth i fi oedd sut byddai 3 miliwn o bobl Cymru yn cael eu brechlyn cyntaf pan fyddai ar gael.
"Roedd rhaid meddwl sut bydden ni'n cael stociau o'r brechlyn i gyrraedd y canolfannau brechu. Oedd hwnna yn sialens a ges i lot o'r syniadau ynglŷn â gwneud strategaethau tra bo' fi yn eistedd yn rhywle yn tynnu lluniau. Dwi ddim yn meddwl ga i sialens fel Covid yn fy ngwaith byth 'to."
Taith Taf fel saffari!
Ar ôl ymarfer ei grefft fel ffotograffydd yn ystod 2020-2022 wrth dynnu lluniau o dirwedd a morlyn Bro Morgannwg a thu hwnt, fe ffeindiodd Gildas angerdd tuag at dynnu lluniau o fywyd gwyllt eleni.
Mae Gildas wedi ei ryfeddu gyda'r amrywiaeth cyfoethog o fywyd gwyllt sydd ym mharciau, ar lwybrau a gerllaw priffyrdd ardaloedd trefol de Cymru, dim ond i rywun agor ei lygaid a dechrau sylwi.
"Nes i ddechre cerdded yr un llwybrau arfordir yn lleol a thynnu lluniau o fywyd gwyllt yn lle'r tirlun. Nes i ddechrau ehangu fe, dwi'n byw yn y Barri a mae fy mam yn byw ym Mhontypridd, be wnes i ddechrau 'neud wedyn oedd cerdded mwy lan tua Pontypridd, treulio mwy o amser ar lwybr Taith Taf.
Titw Las Parc Porthceri, Barri
"Ddechreues i bod yn bach o saddo fan hyn - yn cuddio mewn gwrychoedd a chael y camera yn barod a jest yn gobeithio neith rwbeth ddigwydd.
"O'n i'n meddwl, 'fyddai fan hyn am orie nawr' a o'n i ddim. Bron bob tro dwi wedi bod yn tynnu lluniau, mae 'na rywbeth wedi cerdded ar draws ble ydw i a 'wy wedi meddwl, 'o gobeithio bo fi wedi dal y llun yna', fi wedi gwasgu clic ar y camera a dyna fe!"
Hwyaden wyllt, fferm y goedwig ger Tongwynlais
Ond mae Gildas yn cyfaddef mai nid ar chwarae bach mae dal rhyfeddodau bywyd gwyllt Cymru ar gamera:
"'Wy wedi bod yn edrych lan ar beth i chwilio amdano fe erbyn hyn, ble maen nhw'n mynd i fod, pa amser o'r dydd.
"'Wy'n talu lot mwy o sylw nawr, os i fi'n gweld rhywbeth yn symud neu'n clywed sŵn 'wy'n meddwl, 'beth yw hwnna'.
Wiwer lwyd coedwig Taith Taf ger Tongwynlais
"Fi'n hala'r plant yn wyllt yn enwedig yn y car o amgylch Y Barri; mae hewl sy'n gadael Y Barri i fynd ar yr M4 i Gaerdydd, y five mile lane ac mae 'na lot o gaeau ar bob ochr i'r five mile lane.
"Mae'r ardal yn absolutely riddled gydag adar ysglyfaethus achos mae lot o gwningod yn y caeau. Felly pan fi'n gyrru nawr mae'r camera yn barod mewn rhywle cyfleus yn y car gyda fi er mwyn i fi allu stopio yn rhywle saff os fi'n gweld rhywbeth.
Bwncath Parc Porthceri
Un o'r profiadau sy'n fyw yn y cof i Gildas yw tynnu llun o fwncath ym Mharc Gwledig Porthceri.
Eglura: "Mae'r llun yma yn cracyr achos oedd hwnna yn hela ar y pryd ym Mharc Porthceri. Beth oedd yn ddoniol amdano fe oedd, oedd yna gwpwl yn eistedd o dan y goeden yn cael barbeciw, oedd plant yn rhedeg rownd yn chwarae pêl; doedd dim syniad gyda nhw bod yr aderyn anferth yma yn edrych i lawr drostyn nhw a'u bwyd!
Bwncath Parc Porthceri
"Es i lan atyn nhw wedyn a dweud mod i wedi bod yn tynnu lluniau ac ati. Welon nhw'r llun, dweud 'that's incredible' a gofyn lle dynnes i'r llun a wedes i, 'you won't believe this but it was standing on that branch right behind you for 20 minutes watching you!'"
Llwynog llethrau Mynydd y Garth
"Tynnes i lun y llwynog yn eitha agos i lwybr Taith Taf, tra bo' ti'n cerdded lan at waelod y Garth. Ond mae 'na lot o dai o amgylch dim ond i ti gerdded am tua pum munud.
"Beth sydd yn sefyll mas am y llwynog yw pan ti'n gweld llwynog sy'n byw yn eitha' agos i dai maen nhw fel arfer yn eitha scabby. Dyw'r un yma ddim.
Llwynog mewn porfa hir wth ymyl coedwig Mynydd y Garth
"Un ifanc sydd yn y llun ac os i ti'n edrych ar ei wyneb a'i wallt e, mae e'n byw yn eitha da fyn'na, mae e'n cael digon o fwyd.
"Tynnes i'r llun am tua 7.30 yn y bore. Dwi'n dewis yr amser o'r dydd yn ofalus a mynd ar lwybrau tawelach."
Mulfran un o lynnoedd Parc Gwledig Cosmeston ger Y Barri
Tynnu lluniau tra'n parchu bywyd gwyllt
Y prif beth sy'n bwysig i Gildas wrth ddogfennu bywyd gwyllt ei ardal yw ei ddiogelu a'i barchu wrth wneud.
Eglura ei dechneg: "Wy'n defnyddio camera panasonic mirrorless a 'wy'n defnyddio mathau gwahanol o lens.
Tylluan frech fach, coedwig llwybr Taith Taf ger gwaelod y Garth
"Bostes i y llun yma o'r dylluan frech fach ar y cyfryngau cymdeithasol a roedd rhai yn fy meirniadu i am amharu a bod yn rhy agos.
"Beth oedden nhw ddim yn sylweddoli oedd, o'n i tua 10 metr i ffwrdd. Doeddwn i ddim yn amharu o gwbl a dwi ddim yn dweud le yn union mae'r llun wedi ei dynnu achos sa i moyn i bobl wedyn i feddwl, 'awn ni i fan yna i dynnu lluniau'.
Dal sgwarnog
"Pan weles i'r sgwarnog o'n i yn trio tynnu llun o ryw aderyn oedd yn hedfan nôl a mlaen a nath e jest rhedeg mas i'r cae lle oedd y blodau porffor.
"O'n i'n gobeithio bydde fe wedi mynd ychydig bach yn agosach at y blodau porffor sydd yn y llun ond glywodd e'r lens yn clicio ar y camera cyn diflannu."
Sgwarnog yn y porfa ger Taith Taith, Pontypridd
"Roedd dal Glas y Dorlan hefyd yn chance shot, weles i ddim mo hwnna yn hedfan heibio fi. Nes i jest gweld y lliw a meddwl plis glania yn fan hyn yn rhywle a nath e! Wnes i addasu y ffocws, tynnu'r llun a wedyn oedd e wedi mynd."
Glas y dorlan ger camlas Eglwys Newydd
Beth nesaf?
Fel un sydd wedi darganfod diddordeb newydd dros y blynyddoedd diwethaf, beth sydd nesaf i Gildas fel ffotograffydd?
"Mae'r ymateb a'r anogaeth dwi wedi ei gael ar y cyfryngau cymdeithasol a fy nghyfrif Instagram @gildasgriffithsphotography wedi rhoi gymaint o hwb i fi, cafodd ambell lun ar Cymuned Llên Natur gymaint o hits, y cam nesaf yw cael lluniau i ymddangos ar y gyfres Springwatch."
Crëyr glas ger fferm y goedwig ger Eglwys Newydd
Hefyd o ddiddordeb: