Cyfnod o dywydd sych yn achosi lefelau afonydd isel

Eleni oedd yr ail fis Mai sychaf ers chwarter canrif yn ôl Cyfoeth Naturiol Cymru

Mae arbenigwyr sychder wedi symud Cymru o statws 'arferol' i 'dywydd sych estynedig'.

Daw hyn yn sgil pryderon ynglŷn ag effaith prinder glaw sylweddol ar afonydd, lefelau dŵr daear a bywyd gwyllt.

Mae Cyfoeth Naturiol Cymru (CNC) yn dweud bod y wlad wedi profi'r ail fis Mai sychaf ers chwarter canrif.

Mae cwmnïau dŵr yn dal i fynnu bod lefelau cronfeydd "mewn lle da", sy'n golygu bod cyfyngiadau ar ddefnydd dwr yn dal i fod yn annhebygol.

Sychach na'r disgwyl

Bu Grŵp Cyswllt Sychder Cymru yn cwrdd fore Iau er mwyn derbyn diweddariad ar y sefyllfa.

Mae'r pwyllgor yn cynnwys arbenigwyr o CNC, y Swyddfa Dywydd, cwmnïau dŵr, Iechyd Cyhoeddus Cymru, undebau amaeth, cynghorau lleol a Llywodraeth Cymru.

Er gwaethaf stormydd diweddar, fe ddywedodd CNC bod llif afonydd ar draws Cymru yn isel ar hyn o bryd ar gyfer yr adeg yma o'r flwyddyn.

Mae lefelau dŵr daear hefyd wedi bod yn encilio, gyda rhai safleoedd yn eithriadol o isel a phriddoedd yn sychach na'r disgwyl.

Roedd lefel dŵr Afon Clwyd i'w weld yn isel yn ddiweddar

Mae'r corff eisoes wedi cyhoeddi cyngor i bysgotwyr o ran yr effaith mae tymereddau uchel yn ei gael ar eog a sewin.

Ac mae Sefydliad Gwy ac Wysg wedi galw ar bobl i beidio â physgota ar rannau o'r afonydd tan fod tymheredd y dŵr yn disgyn.

Dywedodd CNC bod eu swyddogion hefyd yn darparu cymorth i ddiffoddwyr tân wrth fynd i'r afael â tanau gwair niferus sydd wedi gwaethygu gan y tywydd sych.

Gwaharddiad pibellau dŵr yn annhebygol

Ym mis Mai, fe dderbyniodd Cymru 41% o'i glawiad cyfartalog tymor hir, gan olygu mai dyma oedd y mis Mai sychaf ond un yn y 25 mlynedd diwethaf, gyda 2020 yn unig yn sychach.

Ond wedi gaeaf gwlyb, mae'r cwmnïau dŵr sy'n gwasanaethu Cymru'n dweud nad ydyn nhw'n poeni ynglŷn â chyflenwadau pobl ar hyn o bryd ac maent eisoes wedi dweud bod cyfyngiadau fel gwaharddiadau ar ddefnyddio pibellau dŵr yn annhebygol.

Ar 8 Mehefin dywedodd Dwr Cymru bod eu cronfeydd 92.21% yn llawn yn y gogledd ddwyrain, 84.5% yn llawn yn y gogledd orllewin, 80.74% yn llawn yn y de ddwyrain ac 87.9% yn llawn yn y de orllewin.

Dywedodd Cyfoeth Naturiol Cymru bod tywydd sych estynedig yn fwy tebygol oherwydd newid hinsawdd

Llynedd fe brofodd Cymru sawl mis o statws tywydd sych estynedig cyn i ardaloedd ddechrau symud i mewn i sychder swyddogol o ganol Awst.

Cafodd y cyfnod ei ddisgrifio yn hwyrach fel y gwanwyn a'r haf sychaf yng Nghymru ers 150 o flynyddoedd.

Dywedodd CNC bod tywydd sych estynedig yn ddigwyddiad naturiol sydd wedi dod yn fwy tebygol wrth i newid hinsawdd waethygu.

Dywedodd Natalie Hall, rheolwr dŵr cynaliadwy CNC, bod y newid statws yn golygu "cynyddu ein camau gweithredu a'n monitro ar draws Cymru i helpu lliniaru'r effeithiau ar yr amgylchedd, y tir, defnyddwyr dŵr a phobl, ac ymateb i ddigwyddiadau amgylcheddol".

Ychwanegodd: "Er mwyn sicrhau y gellir parhau i ddarparu dŵr heb niweidio'r amgylchedd, anogir y cyhoedd a busnesau ar draws Cymru i ddefnyddio dŵr yn ddoeth a rheoli'r adnodd gwerthfawr hwn."