Ffliw adar: Colledion sylweddol i adar gwyllt Ynys Môn
- Cyhoeddwyd
![Adar](https://ichef.bbci.co.uk/ace/standard/976/cpsprodpb/123D1/production/_131050747_11f5fc1e-f53b-4f87-bdd7-f0816df09259.jpg)
Cafodd 1,200 o adar marw eu casglu o Gemlyn yng ngogledd Môn eleni
Mae ffliw adar wedi achosi colledion sylweddol i adar gwyllt ar Ynys Môn, yn ôl cadwraethwyr.
Cafodd 1,200 o adar marw eu casglu o Gemlyn yng ngogledd yr ynys eleni, y mwyafrif llethol yn wenoliaid y môr.
Mae'r Ymddiriedolaeth Genedlaethol yn dweud bod angen rhagor o gydweithio i geisio gwarchod rhywogaethau.
Dywedodd Llywodraeth Cymru eu bod yn "monitro'r sefyllfa".
'Hel dros 700 o gyrff'
Cemlyn yw un o'r safleoedd pwysicaf ar gyfer gwenoliaid y môr yng Nghymru.
Er bod safleoedd pwysig yn nwyrain Lloegr, Yr Iseldiroedd a Ffrainc wedi eu taro gan ffliw adar y llynedd, fe lwyddodd yr adar yng Nghemlyn i osgoi'r feirws.
Ond ar ôl i'r môr-wenoliaid ddychwelyd yno y gwanwyn hwn, cafodd y ffliw ei gadarnhau yno fis Mai.
![Ben Stammers](https://ichef.bbci.co.uk/ace/standard/976/cpsprodpb/62D9/production/_131050352_61479462-88dd-4cf1-9912-dfb8d5bd6bcf.jpg)
Dywedodd Ben Stammers fod gweld adar marw yn ddyddiol yn "cael effaith arnoch chi yn bersonol"
Yn ôl Ben Stammers o Ymddiriedolaeth Natur Gogledd Cymru, sy'n gofalu am y bywyd gwyllt yng Nghemlyn, roedd dechrau'r tymor yn "addawol" wrth i barau nythu a chywion ddeor.
"Tua hanner ffordd drwy'r tymor wnaethon ni ddechrau gweld cyrff yn troi fyny ar yr ynysoedd a wardeiniaid yn gorfod mynd allan i'w hel nhw," meddai.
"O'r tua 1,000 o barau môr-wenol pigddu, wnaethon ni hel dros 700 o gyrff - y rhan fwyaf yn gywion."
'Dim byd fedrwn ni wneud'
Ychwanegodd: "Ond beth sydd hyd yn oed yn fwy difrifol ar gyfer poblogaethau'r dyfodol, efo'r môr-wenol gyffredin, wnaethon ni golli 130 o adar, ond bron i 100 ohonyn nhw'n oedolion a mae hynny'n lot mwy difrifol.
"Maen nhw'n byw yn hir a dydy colli cywion ddim yn gymaint o broblem, ond os 'dan ni'n colli'r oedolion mae'n cymryd amser hir i'r boblogaeth gael yn ôl i fyny.
"'Dan ni'n trio gwarchod bywyd gwyllt rhag aflonyddwch, rhag cŵn a bob dim, ond efo hwn does dim byd fedrwn ni wneud.
"Dwi'n gwybod fel cyn-warden yr effaith mae'n gael arnoch chi yn bersonol pan 'dach chi'n gweld adar yn marw bob dydd. Mae'n rhywbeth anodd i'w wneud."
![Cemlyn](https://ichef.bbci.co.uk/ace/standard/976/cpsprodpb/16AE9/production/_131050929_d87a4f27-1ebf-43f7-8ad1-cf94b69b60af.jpg)
Cemlyn yw un o'r safleoedd pwysicaf ar gyfer gwenoliaid y môr yng Nghymru
Mae'r epidemig ffliw adar wedi ei ddisgrifio eleni fel y gwaethaf erioed i daro ynysoedd Prydain.
Mae cadwraethwyr yn dweud bod adar gwyllt eisoes o dan bwysau sylweddol oherwydd newid hinsawdd, colli cynefin, gor-bysgota a llygredd.
Yr Ymddiriedolaeth Genedlaethol sy'n berchen ar y tir yng Nghemlyn, ac maen nhw'n dweud bod angen i asiantaethau a'r cyhoedd weithio gyda'i gilydd.
![Guto Roberts](https://ichef.bbci.co.uk/ace/standard/976/cpsprodpb/6469/production/_131050752_e78ef023-ce48-4e62-bfd8-92be705fac28.jpg)
"Mae 'na gyfrifoldeb ar y cyhoedd hefyd," meddai Guto Roberts
Mae Guto Roberts yn gweithio i'r ymddiriedolaeth ar Ynys Môn.
"I atal lledaenu'r feirws ac i atal hyn rhag digwydd mewn llefydd eraill fedrwn ni weithio'n agos efo'n partneriaid, sy'n hynod bwysig, a chael y neges allan pa mor bwysig ydy bod yn gyfrifol ar y safleoedd," meddai.
"Yma yng Nghemlyn mae 'na bartneriaethau da sy'n gweithio, ond mae 'na gyfrifoldeb ar y cyhoedd hefyd."
Y neges i bobl sy'n ymweld â Chemlyn a gwarchodfeydd eraill ydy i gadw ar y llwybrau a pheidio amharu ar yr adar o gwbl, i gadw cŵn ar dennyn a mynd â'u baw adref, peidio cyffwrdd adar sy'n sâl neu wedi eu hanafu neu'n marw, ac i roi gwybod i'r asiantaethau.
'Gweithio i gael darlun ehangach'
Dywedodd Cyfoeth Naturiol Cymru: "Rydym yn ymwybodol o golledion ymhlith gwenoliaid y môr, gwylanod a gwylogod yr haf hwn ar draws Cymru ac rydym yn gweithio gydag asiantaethau eraill i gael darlun ehangach.
"Er ein bod wedi gweld gostyngiad mewn marwolaethau ymysg adar môr, mae ffliw adar yn dal yn bresennol ac mae posibilrwydd y gwelwn gynnydd pan fydd adar dŵr yn dychwelyd i aeafu yn y DU."
![Adar](https://ichef.bbci.co.uk/ace/standard/976/cpsprodpb/14AE1/production/_131050748_16726cc4-7204-4d12-8891-7a72cc42b1c7.jpg)
Ychwanegodd llefarydd ar ran Llywodraeth Cymru: "Mae ffliw adar yn cael effaith ar nifer o nythfeydd adar gwyllt ar draws y DU ac Ewrop.
"Rydym yn cymryd agwedd amlasiantaethol i ymateb i hyn a monitro'r sefyllfa.
"Rydym yn parhau i fod yn ymrwymedig i ddarparu Strategaeth Cadwraeth Adar Môr i Gymru y byddwn yn ymgynghori arni y flwyddyn nesaf.
"Bydd yn nodi cyfleoedd i wella gwytnwch ein poblogaethau adar môr i bwysau fel ffliw adar, yn ogystal â'r argyfyngau hinsawdd a natur.
"Ein cyngor i'r cyhoedd yw peidio â chyffwrdd ag unrhyw adar gwyllt sâl neu farw, ac yn hytrach, roi gwybod ar unwaith i DEFRA ar wefan gov.uk neu drwy ffonio 03459 33557."
Pynciau cysylltiedig
Straeon perthnasol
- Cyhoeddwyd18 Ebrill 2023
- Cyhoeddwyd10 Tachwedd 2022
- Cyhoeddwyd11 Rhagfyr 2021