Trydanu rheilffordd yn 'gynllun cefn paced sigaréts'

Fyddai'r buddsoddiad o £1bn - medd Llywodraeth y DU - yn cyflymu amseroedd teithio ar draws y gogledd

Mae Gweinidog Economi Cymru wedi cwestiynu a fydd Rishi Sunak yn glynu at ei addewid i drydaneiddio'r rheilffordd yng ngogledd Cymru.

Mae'r Prif Weinidog wedi bod yn amddiffyn ei benderfyniad i roi'r gorau i'r cynllun rheilffordd cyflym HS2 rhwng Birmingham a Manceinion, gyda'r arian yn cael ei ddargyfeirio i gannoedd o brosiectau trafnidiaeth.

Yn eu plith bydd trydaneiddio'r rheilffordd rhwng Caergybi a Crewe.

Ond mae Vaughan Gething yn dweud fod addewid Llywodraeth y DU i wario £1bn ar wella amseroedd teithio ar reilffordd y gogledd "wedi ei ysgrifennu ar gefn paced sigaréts" heb "gynllun credadwy".

Mewn ymateb dywedodd Ysgrifennydd Cymru, David TC Davies, fod y llywodraeth wedi gwneud "ymrwymiad clir", gan hefyd gydnabod "y gall y ffigwr newid".

'Allwch chi ddim rheoli'r costau'

Yn siarad ar raglen Newsnight y BBC, dywedodd Mr Gething ei fod yn croesawu'r buddsoddiad sylweddol yn rhwydwaith rheilffyrdd gogledd Cymru, a'i fod yn "newyddion da".

Ond ychwanegodd: "Yr anhawster yw'r hygrededd gyda'r cynllun hwn oherwydd mae'r ffigwr £1bn wedi ei ysgrifennu ar gefn paced sigaréts."

Dywedodd Mr Gething nad oedd unrhyw waith datblygu wedi'i wneud ar y cynllun.

Vaughan Gething: "Nid cynllun yw hwn, ond llinell ar fap"

"Os nad oes gennych chi'r gwaith datblygu wedi'i wneud yna allwch chi ddim rheoli'r costau a dydyn nhw ddim wir yn gwybod a fydd £1bn yn gwneud hynny."

Dywedodd fod Llywodraeth Cymru eisoes yn gweithio gyda Llywodraeth y DU ar flaenoriaethu prosiectau rheilffyrdd ar draws gogledd Cymru: "Nid yw hyn ynddo'i hun yr hyn sydd wedi'i gyhoeddi ar frig y rhestr flaenoriaeth honno yr ydym wedi bod yn gweithio arni."

Fe gwestiynodd "a fydd, mewn gwirionedd, £1bn yma'n cael ei fuddsoddi heb unrhyw gynllun credadwy".

"Nid cynllun yw hwn, ond llinell ar fap."

• Trydanu rheilffordd y gogledd yn sgil cwtogi HS2

• Cwtogi HS2 yn 'dipyn o ffars' o safbwynt Cymreig

Mae arweinydd Plaid Cymru yn San Steffan, Liz Saville Roberts AS, hefyd wedi dweud na fydd ei phaid yn derbyn bod yr addewid yn "disodli'r mwy na £2bn y dylai Cymru fod wedi'i gael eisoes yn symiau canlyniadol Barnett ar gyfer cam cyntaf HS2".

Ond ar Dros Frecwast fore Iau fe ddywedodd Ysgrifennydd Cymru, David TC Davies, fod y ffigwr o £1bn yn deillio o astudiaeth yn 2015.

"Yn hytrach na chanolbwyntio ar y ffigwr gadewch i ni ganolbwyntio ar yr awgrymiad," meddai.

"Ni'n mynd i drydaneiddio'r llinell, fase ni'n disgwyl i'r ffigwr newid ond mae'r ffigwr hwn yn dod allan o study ychydig o flynyddoedd yn ôl ond os mae'n mynd i fyny ychydig bach mae'n mynd i fyny.

"Dychmygwch os fyse'r llywodraeth wedi dweud eu bod ma stopio'r ail leg o HS2 a ddim dweud unrhyw beth? Mae'r llywodraeth yn hollol wybodol o bwysigrwydd levelling up ledled Prydain.

"Mae'r prosiect yn y gogledd yn mynd i fod yn wych a mae'n ddrwg fod aelod Llafur fel Vaughan Gething yn teimlo bob tro bod rhaid bod yn negyddol am bob peth mae'r llywodraeth yn ei wneud."

Gwnaeth Rishi Sunak y cyhoeddiad am ddyfodol cynllun HS2 yng nghynhadledd y Ceidwadwyr

Dywedodd Mr Davies hefyd ei fod yn bwriadu gofyn i'r Trysorlys am arian i ddatblygu rhannau eraill o'r rheilffordd yng Nghymru.

"Dwi'n gwybod o'r hyn sy'n adroddiad ARNEP, ac ar ben gogledd Cymru, mae chydig o brosiectau eraill dwi'n mynd i pwshio gyda'r Trysorlys, gan gynnwys y llinell freight yn ne Cymru, prosiect pwysig yn y de, oherwydd bod y llywodraeth [Cymru] ddim yn mynd ymlaen gyda relief road yr M4.

"Mae rhain yn brosiectau eraill ar ben trydaneiddio llinell gogledd Cymru y bydden ni'n disgwyl iddyn nhw fynd ymlaen hefyd."

'Wedi ei frysio rhywfaint'

Hefyd ar raglen Dros Frecwast fe ddywedodd y gohebydd trafnidiaeth Rhodri Clarke y bydd trydaneiddio yn golygu mwy o drenau, ac rhai cyflymach ar hyd arfordir y gogledd, os yw'n cael ei gyflawni.

Ond rhybuddiodd y byddai'n cymryd "sawl blwyddyn" cyn gallu cyflawni dim o'r gwaith gan "nad oes fawr o waith datblygu wedi ei wneud eto".

Byddai'r gwaith, meddai, yn debygol o'i gwblhau mewn cymalau gan ddechrau rhwng Crewe a Chaer.

Rhodri Clark: "Dwi'm yn siwr os fydd hi'n bosib 'neud y peth o fewn y biliwn mae Rishi Sunak wedi sôn amdano"

"O safbwynt peidio cael HS2 i Crewe, i ni yng ngogledd Cymru mae'n beth da oherwydd fyddai wedi rhaid i bobl newid trenau yn Crewe i gael budd o HS2.

"Dwi ddim wedi gweld unrhyw astudiaethau technegol o beth sydd angen ei wneud ar hyd llinell gogledd Cymru o ran trydaneiddio, mae pethau technegol eithaf anodd i'w gwneud oherwydd fod twnelau ar hyd y llinell i'r gorllewin o Gyffordd Llandudno, felly dwi'n meddwl fod hwn wedi ei frysio rhywfaint.

"A dwi'm yn siwr os fydd hi'n bosib 'neud y peth o fewn y biliwn mae Rishi Sunak wedi sôn amdano."

Ychwanegodd: "Yn 2017 ddaru'r un llywodraeth benderfynu peidio [trydaneiddio rhwng Caerdydd ac Abertawe], yn lle hynny roedden nhw wedi cyhoeddi gwelliannau i'r brif linellau yn y de a'r gogledd a 'da ni ddim wedi gweld dim byd yn cael ei wneud yna chwaith, felly mae'r gwleidyddion yn hapus i gyhoeddi'r pethau yma ond 'da ni heb weld llawer o newid."

Ar raglen Newyddion S4C, dywedodd Iwan Prys Jones, sy'n arbenigo mewn strategaeth trafnidiaeth yng ngogledd Cymru, bod yna nifer o gwestiynau yn parhau ynglyn â'r cyhoeddiad.

"Dydi o ddim yn mynd i ddigwydd dros nos," meddai.

"Dwi'n meddwl bo' ni'n sôn am bum mlynedd neu fwy cyn y gwelwn ni unrhyw waith trydaneiddio ar y lein, ac mae 'na lot yn gallu digwydd mewn pum mlynedd."