Prosiect i ddathlu 'calon ac enaid' cerddorol Casnewydd

Bu clwb enwog TJs yng Nghasnewydd yn ganolfan i'r sîn gerddoriaeth roc ac amgen

Bydd hanes cerddorol bywiog dinas Casnewydd yn cael ei gyflwyno o'r newydd dan law prosiect Casgliadau Roc Casnewydd.

Ar un adeg, roedd clybiau nos y ddinas yn cynnig llwyfan i fandiau byd-enwog a Chymreig, gan gynnwys David Bowie, The Sex Pistols a Catatonia.

Y bwriad yw cofnodi hanes diwylliannol Casnewydd ac annog pobl ifanc i "ail-greu cyffro" y cyfnod cynt.

Mae'r prosiect wedi derbyn £58,400 o Gronfa Dreftadaeth y Loteri Genedlaethol i gynnal arddangosfa yn Amgueddfa Casnewydd a chyfres o weithdai i bobl ifanc.

Y 'Seattle Newydd'

Ers yr 1970au, roedd bandiau a chantorion yn heidio i Gasnewydd i chwarae, gyda David Bowie, Van Morrison a'r Sex Pistols yn eu plith.

Erbyn yr 1990au, cafodd Casnewydd ei galw'n "Seattle newydd" gan gylchgrawn yr NME, a thyfodd enw da TJs, clwb nos annibynnol, fel lle delfrydol i chwarae.

Yno cafodd fideo i gân "Mulder and Scully" Catatonia ei ffilmio a'i chyfarwyddo gan Kevin Allen, ac yn ôl y chwedl, yn TJs ofynnodd canwr Nirvana, Kurt Cobain, i Courtney Love ei briodi, yn dilyn un o gigiau ei band hithau, Hole.

Yn ôl y chwedl, gofynnodd Kurt Cobain i Courtney Love ei briodi yn TJs Casnewydd

Yn ogystal â denu bandiau enwog, daeth 60ft Dolls, The Lash a Novocaine i fod dan ddylanwad sîn fywiog y ddinas.

Roedd gan Gasnewydd dros 40 o glybiau annibynnol ar un adeg, ond bellach mae pryder mai dim ond llond llaw sydd ar ôl.

Calon ac enaid Casnewydd

Ynghyd â dathlu'r hanes cerddorol gydag arddangosfa arbennig, mae Winding Snake Productions yn bwriadu annog merched a menywod lleol i ymuno yn y prosiect.

Maen nhw'n gobeithio mynd i'r afael â'r prinder o ferched sy'n rhan o'r diwydiant cynhyrchu cerddoriaeth heddiw drwy gydweithio gydag elusennau i gynnwys 200 o ferched lleol rhwng 15 a 25 oed i gymryd rhan mewn gweithdai ac yn y gwaith o guradu'r arddangosfa.

Yn ôl Amy Morris, sy'n arwain y prosiect ar ran Winding Snake Productions, nid yw pobl ifanc yn ddinas yn "sylweddoli pa mor bwysig arferai cerddoriaeth fod i Gasnewydd".

Dywedodd: "Mae rhoi atgofion pobl o sîn roc ac amgen Casnewydd ar gof a chadw'n hynod gyffrous - ac mae gwneud hynny mewn cyfnod pan mae'r ddinas yn newid a phethau'n cael eu hanghofio'n hanfodol.

"Gyda help pobl leol, rydyn ni eisiau sicrhau bod calon ac enaid Casnewydd - ei cherddoriaeth - yn fyw o hyd yng nghof pobl."

Ail-greu'r cyffro

Dywedodd Deian Creunant o Gronfa Dreftadaeth y Loteri Genedlaethol bod "dau bwrpas" i'r prosiect.

"I roi'r hanes ar gof a chadw fel ein bod ni'n cofio'r dylanwad gafodd Casnewydd," meddai.

"Ond mae'r nod hefyd o edrych ymlaen drwy gofnodi hyn, y nod yw ei fod yn hybu pobl y ddinas a'r cyffiniau, pobl ifanc, i ail-greu'r cyffro hynny, i ail-greu'r creadigrwydd."