Eglwys Llanrwst yn derbyn £700,000 o arian loteri

Mae Eglwys yn sir Conwy wedi derbyn dros £700,000 gan y Loteri Genedlaethol i uwchraddio'r adeilad.

Mae Eglwys Sant Grwst, Llanrwst, yn adeilad rhestredig Gradd I ac mae gwaith atgyweirio "hanfodol" angen ei wneud er mwyn agor yr eglwys i gynulleidfaoedd newydd.

Y bwriad yw defnyddio'r arian i sicrhau y gall yr eglwys barhau fel man addoli tra hefyd yn gwasanaethu fel atyniad treftadaeth a thwristiaeth hefyd.

Yn ôl Olwen John, un o dîm y prosiect, mae'r cynllun yn un "cyffrous iawn ac yn hwb mawr i'r gymuned leol".

• Siom ynghylch ymgynghoriad cau eglwys

• Cyhoeddi'r Bloedd Gymraeg gyntaf ers 1889

Mae arddangosfeydd newydd sy'n ailadrodd hanes yr eglwys a'r dref yn rhan o'r cynlluniau, tra bod gweithgareddau fel perfformiadau cerddorol, gweithdai a dangosiadau sinema hefyd ar y gweill.

I gefnogi'r gwaith, bydd gwirfoddolwyr yn cael eu hyfforddi mewn sgiliau cadwraeth i helpu i ofalu am yr adeilad hanesyddol.

Ychwanegodd Ms John: "Bydd y prosiect tair blynedd hwn yn rhoi egni newydd i Sant Grwst drwy raglen uchelgeisiol o gadwraeth ac ailddatblygu.

"Mae'r eglwys wedi bod yn ganolfan bwysig o ran y ffydd Gristnogol ac addoli ac rydym wrth ein bodd y bydd hyn yn parhau ochr yn ochr â gweithgareddau cymunedol a thwristiaeth newydd."

'Apelio at y gymuned gyfan'

Wedi'i hadeiladu'n wreiddiol yn 1170, mae'n debyg mai dyma'r unig Eglwys hysbys sy'n gysegredig i Sant Grwst.

Ar ôl cael ei dinistrio yn rhannol yn ystod gwrthryfel Owain Glyndŵr yn y 1400au, fe'i dymchwelwyd yn llwyr yn ystod Rhyfeloedd y Rhosynnau yn 1468. Adeiladwyd yr adeilad presennol sy'n sefyll heddiw yn 1470.

Dywedodd Richard Bellamy, Pennaeth Cronfa Treftadaeth y Loteri yng Nghymru: "Mae Llanrwst ac Eglwys Sant Grwst yn llawn hanes a threftadaeth Cymru, ac mae'r eglwys leol yn adeilad pwysig i'w gadw - ond mae angen i ni wneud yn siŵr ei bod yn gallu cynnal ei hun yn y dyfodol drwy apelio at y gymuned gyfan.

"Mae'r prosiect hwn, a wnaed yn bosibl diolch i chwaraewyr y Loteri Genedlaethol, wedi sicrhau dyfodol adeilad sy'n bwysig yn genedlaethol a bydd yn helpu i sicrhau fod yr eglwys yn chwarae rôl ganolog yn y gymuned leol a thu hwnt am nifer o flynyddoedd i ddod."

Ychwanegodd: "Gyda'r Eisteddfod Genedlaethol yn cael ei chynnal yn Llanrwst yn 2019, bydd y dref hanesyddol yn llawn ymwelwyr a bydd gwaith ail-ddatblygu'r Eglwys ar y gweill i bawb gael gweld."