Torri cwrs nyrsio Bangor â 'goblygiadau hirdymor'

Fe fydd prifysgol Bangor yn dod i benderfyniad ar ddiwedd y cyfnod ymgynghori

Mae pryderon dros gynnig fyddai'n gweld toriadau i gwrs Nyrsio Anabledd Dysgu ym Mhrifysgol Bangor yn sgil ymdrechion i arbed £775,000.

Mae'r cwrs yn hyfforddi nyrsys i weithio â phlant a phobl sydd ag anableddau dysgu, ond byddai'r cynnig dan ystyriaeth yn golygu lleihau'r tîm darlithio.

Byddai un o'r prif ddarlithwyr yn colli ei swydd, a phryder myfyrwyr yw'r effaith posib ar safon y dysgu, a goblygiadau hirdymor ar gleifion ag anableddau dysgu yn y gogledd.

Dywedodd y brifysgol bod yr ymgynghoriad "er mwyn ymateb i'r tirlun ariannol heriol", ac na fydd unrhyw benderfyniad cyn i'r cyfnod ymgynghori ddod i ben.

'Dim digon da'

Dan y cynllun byddai'r drefn bresennol o gael tri darlithydd - un gradd 9 a dau gradd 8 - yn newid i ddau ddarlithydd, un gradd 8 ac un gradd 7.

Pryder myfyrwyr ydy'r effaith posib ar safon y dysgu ar y cwrs, safon gofal hir dymor i gleifion ag anableddau dysgu yng ngogledd Cymru, a'r effaith yn gyffredinol ar gyrsiau nyrsio eraill Prifysgol Bangor.

Yn ôl Llywodraeth Cymru, mae gwasanaethau cymdeithasol yng Nghymru yn ymwybodol o 15,000 o oedolion sydd ag anabledd dysgu - ond mae'n bosib bod o leiaf 60,000 yn ddiarwybod i'r gwasanaeth.

Mae Lucy Spencer wedi bod yn protestio yn erbyn y cynnig

Cafodd deiseb yn erbyn y cynnig ei greu gan Lucy Spencer, sy'n astudio'r cwrs yn y brifysgol.

Dywedodd: "Dyw cael gwared ar ddarlithydd gradd 9 ac apwyntio darlithwyr gradd 8 a gradd 7 ddim digon da.

"Mae'n fy mhoeni i pam nad yw'r brifysgol yn teimlo bod angen darlithydd gradd 9 ar nyrsio anabledd dysgu."

• Galw am 'safon iechyd cyffredin' mewn ysbytai

• Gofal claf yn 'wael iawn'

• Ystyried diddymu gradd Cemeg ym Mangor

Ar hyn o bryd, mae'r darlithydd gradd 9 yn cyfrannu tuag at dri modiwl ar y rhaglen nyrsio cyffredinol hefyd.

Mae'r modiwlau yma'n dysgu myfyrwyr nyrsio plant, nyrsio oedolion a nyrsio iechyd meddwl sut i addasu i gleifion sydd ag anableddau dysgu.

Dywedodd Ms Spencer y byddai'r gwasanaeth yma yn "amhosib" pe bai llai o ddarlithwyr nyrsio anableddau dysgu ar gael.

'Rôl hollbwysig'

Mae cyfarwyddwr Mencap Cymru, Wayne Crocker, yn dweud eu bod yn bryderus am unrhyw benderfyniadau fyddai'n effeithio'r gefnogaeth academaidd sydd ar gael i nyrsys anabledd dysgu.

"Mae nyrsys anabledd dysgu yn chwarae rôl hollbwysig mewn ysbytai ar draws y wlad, fel rywun i nyrsys cyffredinol droi am gefnogaeth arbenigol wrth drin claf sydd ag anableddau dysgu," meddai.

"Fe fydd y golled i'r brifysgol ac i nyrsys anabledd dysgu'r dyfodol yn trechu'r budd ariannol."

Dim ond ym Mhrifysgol Bangor a Phrifysgol De Cymru mae modd astudio nyrsio anableddau dysgu yng Nghymru, ac ym Mangor yn unig mae modd astudio cyrsiau drwy gyfrwng y Gymraeg.

Pryder arall myfyrwyr yw'r effaith gall y toriadau gael ar ddarpariaeth y pwnc drwy'r Gymraeg.

Dywedodd Mr Crocker: "Mae tystiolaeth yn dangos bod trin cleifion yn eu mamiaith â'r gallu i leihau straen ac arwain at ryddhad cyflymach o'r ysbyty.

"Mae gan Fangor rôl hanfodol yn sicrhau bod 'na ddigon o nyrsys anabledd dysgu iaith gyntaf Cymraeg yn ymuno â'r bwrdd iechyd."

'Cam yn ôl'

Mae teulu Paul Ridd wedi gweithio dros y ddegawd ddiwethaf ar wella gwasanaethau i gleifion ag anableddau dysgu

Mae 2019 yn nodi 10 mlynedd ers marwolaeth Paul Ridd yn Ysbyty Treforys, Abertawe.

Clywodd cwest fod Mr Ridd, oedd ag anableddau dysgu, wedi marw o achosion naturiol, ond bod gwendidau mawr yn y gofal nyrsio a gafodd wedi cyfrannu at ei farwolaeth.

Ers hynny mae ei deulu wedi ymgyrchu i wella safonau gofal i gleifion sydd ag anableddau dysgu.

"Mae'r wybodaeth a'r arbenigedd sydd gan ddarlithwyr yn hanfodol os ydym ni'n mynd i atal mwy o farwolaethau fel un ein brawd, Paul." meddai llefarydd ar ran y Paul Ridd Foundation.

"'Da ni wedi gweithio yn ddiflino i wella dealltwriaeth o anableddau dysgu ymysg nyrsys, ac felly yn gweld toriadau o'r fath fel cam yn ôl yn hytrach na cham ymlaen."

Cyfnod heriol

Mae disgwyl i'r brifysgol ddod i benderfyniad ar ôl i'r cyfnod ymgynghori ddod i ben ddiwedd ar 1 Chwefror.

Dywedodd llefarydd: "Er mwyn ymateb i'r tirlun ariannol heriol sy'n wynebu llawer yn y sector Addysg Uwch yn y DU ar hyn o bryd, rydym yn ymgynghori â staff a myfyrwyr ynghylch nifer o gynigion a fydd yn galluogi'r brifysgol i gwrdd â'i thargedau ariannol."

Cafodd y cynnig ei gyhoeddi ym mis Tachwedd 2018, ac mae'r brifysgol wedi pwysleisio eu bod yn "hapus i glywed gan ei myfyrwyr a'i staff" ac "na fydd unrhyw benderfyniadau yn cael eu cymryd nes i'r cyfnod ymgynghorol ddod i ben".

Mae angen i Brifysgol Bangor feddwl "yn ofalus" cyn dod i unrhyw benderfyniad, meddai Sian Gwenllian AC

Dywedodd Siân Gwenllian, Aelod Cynulliad Plaid Cymru dros Arfon: "Mae'n hanfodol fod gan nyrsys y sgiliau cywir i gefnogi pobl gydag anableddau dysgu.

"Mae'n fater o bryder felly fod Prifysgol Bangor yn trafod y posibilrwydd o doriadau i'r Adran Nyrsio ac yn benodol i hyfforddiant nyrsio ar gyfer pobl gydag anableddau dysgu.

"Pen draw hyn fyddai dirywiad yn y gwasanaethau ar gyfer pobl ag anableddau dysgu ar draws y gogledd.

"Rhaid meddwl yn ofalus am oblygiadau toriad o'r math."