Dros 100 yn galw am achub ysgol Gymraeg Felindre

Mae dros 100 o bobl wedi arwyddo llythyr agored yn galw ar Gyngor Abertawe i ailystyried eu penderfyniad i gau ysgol gynradd yng ngogledd y sir.

Bwriad y cyngor yw creu bron i 800 o lefydd addysg cyfrwng Cymraeg newydd yn y blynyddoedd nesaf, ond byddai'r buddsoddiad yn golygu cau Ysgol Gymraeg Felindre.

Ar ôl cyfnod ymgynghori llynedd daeth cadarnhad bod Ysgol Gymraeg Tan-y-Lan yn cael ei chodi yn ardal Clase, a bod adeilad newydd yn cael ei godi i gartrefu Ysgol Gymraeg Tirdeunaw.

Ond mae'r llythyr agored yn datgan siom na fydd ysgol Gymraeg yn ward Mawr yng ngogledd Sir Abertawe bellach, er mai dyma'r ardal gyda'r canran uchaf o siaradwyr Cymraeg yn y sir.

Yn ôl Cyfrifiad 2011 roedd 38% o bobl yr ardal, sydd i'r gogledd o'r M4 ger Abertawe, yn siarad Cymraeg - mwy 'na Phontarddulais (32%) a Chlydach (20%).

Dywedodd Cyngor Abertawe bod "ymgynghoriad cyhoeddus ar raddfa fawr" wedi ei gynnal a'u bod yn buddsoddi £23m i gynyddu'r nifer o lefydd i ddisgyblion cyfrwng Cymraeg yn y sir.

'Gwendidau sylfaenol' yn yr ymgynghoriad

Yn ôl y llythyr roedd yna "wendidau sylfaenol" yn yr ymgynghoriad ar y cynlluniau.

"Fel y nododd Estyn yn eu hymateb, ymysg nifer o ddiffygion eraill ni lwyddwyd i graffu ar safon y ddarpariaeth addysgol bresennol yn yr ysgol, er bod y cyngor yn dweud mai ar seiliau addysgol y cyhoeddwyd y bwriad i gau," meddai'r llythyr.

"Nid oedd felly dystiolaeth gadarn i brif ddadl y cyngor o blaid y cau.

"Nid yw Ymgynghoriad y Cyngor Sir wedi gallu dirnad na chydnabod chwaith werth ychwanegol cymuned naturiol Gymraeg Felindre a'r cyfoeth profiadau y mae'r disgyblion yn eu cael yn eu hymwneud â'r gymuned hyfyw hon.

"Methwyd â chynnwys yn yr ymgynghoriad unrhyw ystyriaeth o'r effaith y byddai cau'r ysgol yn ei gael ar sefyllfa'r Gymraeg fel iaith gymunedol yn Felindre a'r ardal gyfagos."

• Cefnogi ehangu addysg Gymraeg yn Abertawe

• Pryder am ddyfodol dwy ysgol yn Abertawe

Mae ysgol cyfrwng Saesneg cyfagos, Ysgol Craig Cefn Parc, am gau hefyd, gyda'r cyngor yn tynnu sylw tuag at y niferoedd bychan sy'n mynychu'r ysgolion.

Tra bod 49 o ddisgyblion yn Ysgol Craig Cefn Parc, 14 o ddisgyblion yn unig sy'n Ysgol Felindre - gyda dim ond pedwar o'r rheiny'n blant lleol.

Yn ôl yr awdur Angharad Dafis, cyn-lywodraethwr yr ysgol a wnaeth drefnu'r llythyr, mae'r niferoedd wedi newid o flwyddyn i flwyddyn erioed.

"Yn hanesyddol mae'r niferoedd wedi bod yn mynd lan a lawr fel yo-yo, dyw hyn yn ddim byd newydd mewn ffordd ac hefyd, pan mae pobl yn sôn am niferoedd wy'n gweud: 'hoeliwch eich sylw ar hyn, mae 10 person yn y Cyngor Sir yna yn pennu dyfodol cymuned Gymraeg hyfyw, a'r hawl absoliwt hyd y gwelai i i wneud hynny.'"

'Claddu newyddion drwg'

Mae Ms Dafis a chefnogwyr yr ysgol am i'r cyngor newid dalgylchoedd yr ysgol i roi cyfle iddi ffynnu.

"Dyw hi ddim yn ysgol yng nghanol y wlad, mae 'da hi'r mantais bod dwysedd poblogaeth i sawl cyfeiriad gan gynnwys Penllergaer, Pontarddulais - lle fydd 'na ddatblygiad tai newydd - mae pentre Craig Cefn parc ei hunain hefyd wrth gwrs.

"Hefyd, y tai fydd yn cael eu hadeiladu i'r gogledd o'r draffordd, mae synnwyr yn dweud bod rheina'n mynd i fwydo Felindre.

"Ni'n llawenhau yn natblygiad addysg Gymraeg yn Nhirdeunaw a Than-y-lan ond dyle nhw ddim fod yn claddu'r newyddion drwg o gau Ysgol Felindre o dan y newyddion da."

Buddsoddi £23m yn y sir

Yn ôl llefarydd ar ran Cyngor Abertawe: "Er gwaethaf y buddsoddiad ychwanegol sylweddol a chefnogaeth a gynigiwyd yn YGG Felindre, mae gan y cyngor bryderon am safon a chynaliadwyedd addysg yn yr ysgol yn y dyfodol.

"Cafodd ymgynghoriad cyhoeddus ar raddfa fawr ei chynnal, a oedd yn cynnwys cyfarfodydd yn yr ysgol ac yn y gymuned. Cafodd asesiadau ar ei effaith ar y gymuned, effaith ar gydraddoldeb ac effaith ar yr iaith Gymraeg eu cynhyrchu.

"Mae gan bobl tan 6 Chwefror i gyflwyno unrhyw wrthwynebiadau a fydd yn cael eu hystyried gan y Cabinet cyn dod i benderfyniad terfynol.

"Dylai'r gwaith ddechrau ar adeiladau newydd sbon ar safleoedd newydd ar gyfer YGG Tan-y-lan a YGG Tirdeunaw, a fydd yno ar gyfer disgyblion yn nalgylch presennol Felindre.

"Wedi'i orffen, bydd y buddsoddiad gwerth dros £23m yn cynyddu'r nifer o lefydd cyfrwng Cymraeg yn yr ysgolion poblogaidd a llwyddiannus yma gyda 210 lle ychwanegol."