Pryder ysgol Gymraeg am effaith codi tâl am fws

Mae Cyngor Sir y Fflint ymhlith yr awdurdodau lleol olaf sy'n cynnig cludiant ysgol am ddim

Mae pryder am ddyfodol addysg Gymraeg i bobl ifanc dros 16 oed yn Sir y Fflint ar ôl i gabinet y cyngor bleidleisio i beidio darparu cludiant am ddim ar eu cyfer o fis Medi 2020.

Bydd disgyblion sy'n cael cinio ysgol am ddim yn parhau i gael bws am ddim, ond fe allai'r gweddill orfod talu rhwng £150 a £450 y flwyddyn.

Dywedodd dirprwy bennaeth unig ysgol uwchradd Gymraeg y sir bod "pryderon anferth" y bydd disgyblion yn troi at sefydliadau addysg Saesneg o ganlyniad.

Yn ôl arweinwyr Cyngor Sir Y Fflint mae'n rhaid arbed arian, er yr effaith ar rai teuluoedd, a bydd y cam yn arbed £750,000 y flwyddyn.

• Sir Fflint i barhau â chludiant am ddim i ysgolion

• Cynnydd cost teithio yn 'tanseilio addysg Gymraeg'

• Ysgol Gymraeg arall i Sir y Fflint 'o fewn pum mlynedd'

Sir y Fflint ydy un o'r ychydig awdurdodau lleol yng Nghymru sy'n dal i gynnig trafnidiaeth am ddim i ddisgyblion neu fyfyrwyr chweched dosbarth.

Dywedodd dirprwy bennaeth Ysgol Maes Garmon, Yr Wyddgrug, Llifon Jones wrth raglen Post Cyntaf bod perygl i nifer y disgyblion chweched dosbarth ostwng o'r 80 presennol i 50.

Mae'n ofni y bydd yn arwain at ailadrodd yr hyn a ddigwyddodd mewn sir gyfagos, "pan mae trafnidiaeth am ddim yn cael ei ddileu, mae'r niferoedd sy'n dod yn ôl yn syrthio yn aruthrol".

Mae yna ofnau y gall nifer disgyblion chweched dosbarth yr ysgol ostwng i 50

Mae Mr Jones yn cydymdeimlo â'r pwysau ar gynghorwyr i wneud arbedion ac ar ysgolion uwchradd Saesneg y sir.

Ond mae'n dadlau bod rhaid ystyried bod "angen amddiffyn iaith fregus yn y sir yma", yn ogystal â disgyblion bregus o deuluoedd llai cyfoethog.

"'Da ni'n byw yn sir gyfoethocaf y gogledd... mae 'na ddigon o arian i rai pethau," meddai.

"Dwi'n deall sefyllfa [Cyngor] Sir Y Fflint yn iawn - maen nhw'n gorfod gwneud toriadau flwyddyn ar ôl blwyddyn.

"Ond dwi'n meddwl bod 'na egwyddor bellach yna fa'ma - dyfodol y Gymraeg yn Sir Y Fflint."

'Problem Cymru gyfan'

Ychwanegodd ei fod yn pryderu y bydd rhieni o bosib "ddim yn dewis addysg Gymraeg yn y cychwyn" os nad ydyn nhw'n rhagweld y bydd eu plentyn yn mynd i ysgol uwchradd Gymraeg.

"Yn yr ysgol yma, dwi'n gweld ni yn mynd i chweched dosbarth o 50. Yn syth, mi fydd 'na gwestiynau am ein cwricwlwm a'r amrediad o gyrsiau," meddai Mr Jones.

"Mi geith ein plant ni, fwy na thebyg, eu hamsugno i sefydliadau Seisnig ac fe fyddan ni wedi'u colli nhw.

"Ydyn ni eisiau Cymru newydd ddwyieithog? Ac ydyn ni'n fodlon gwneud y penderfyniadau cyllidol sy'n mynd i arwain at hynny?

"Dydy hon ddim yn broblem i Sir y Fflint - mae hon yn broblem i Gymru gyfan."

'Dim llawer o opsiwn'

Dywedodd y Cynghorydd Glyn Banks, ar aelod cabinet sy'n gyfrifol am gyllid, bod yr arian fyddai'n cael ei arbed cyfystyr â chodi Treth y Cyngor 1%.

"Gyda chalon drom ydyn ni'n cefnogi hyn, ond does gennym ni ddim llawer o opsiwn," meddai.

"Byddwn yn amddiffyn y disgyblion mwyaf bregus."