Darlledwyr yn trin pobl ddall 'yn israddol'

Mae pobl ddall yng Nghymru yn dweud eu bod yn cael eu trin yn israddol gan ddarlledwyr, sydd ddim yn gwneud digon o'r dechnoleg sy'n eu helpu i wylio rhaglenni teledu.

Rhaid i'r BBC, ITV a S4C gynnig gwasanaeth sain-ddisgrifio ar 10% o'u rhaglenni, fel bod llais ychwanegol yn egluro beth sy'n digwydd ar y sgrin.

Mae rhai o'r gynulleidfa sydd wedi colli'u golwg yn cwyno bod rhai rhaglenni Cymreig amlwg heb eu sain-ddisgrifio, ac mae 'na alwad i gynyddu'r isafswm.

Dywedodd BBC Cymru y bydd pob rhaglen ddrama a chomedi o'r flwyddyn nesaf yn cynnwys gwasanaeth sain-ddisgrifio, a dywedodd y rheoleiddiwr Ofcom eu bod yn sicrhau bod darlledwyr yn cwrdd â'r cwota 10%.

Mae sain ddisgrifio ar gael ar y mwyafrif o setiau teledu erbyn hyn, ac yn golygu bod modd dewis defnyddio'r gwasanaeth yn union fel mae modd dewis gwylio gydag is-deitlau.

'Gwael iawn'

Mae'r cwota ar gyfer sain-ddisgrifio yn berthnasol i'r BBC ac ITV ledled y DU.

Felly er bod y ddau ddarlledwr yn dweud eu bod yn sain-ddisgrifio mwy na 10% o'u hamserlenni, does dim gorfodaeth ar wasanaethau Cymreig fel BBC One Wales ac ITV Wales i sain-ddisgrifio unrhyw un o'u rhaglenni gwreiddiol cyn belled bod y cwota cyffredinol yn cael ei gwrdd.

Roedd sain-ddisgrifiad ar y gyfres Un Bore Mercher/Keeping Faith

Ar y llaw arall, mae'n rhaid i S4C gwrdd â'r isafswm o 10% ,sy'n golygu y gall ei chynulleidfa yng Nghymru gael mynediad at gyfran uwch o raglenni Cymraeg gyda sain-ddisgrifiad na rhaglenni Saesneg BBC Cymru ac ITV Cymru.

Mae sain-ddisgrifio ar gael yn ystod llawer o raglenni'r oriau brig fel operâu sebon a dramâu, ond dywedodd yr elusen RNIB Cymru fod argaeledd y gwasanaeth yn parhau i fod yn "wael iawn".

Galw am gynyddu'r cwota

Dywedodd cyfarwyddwr RNIB Cymru, Ansley Workman: "Yn yr RNIB rydym wedi bod yn gweithio'n galed iawn gyda darlledwyr y DU.

"Mae lleiafswm statudol o 10%, ac ry'n ni wedi bod yn ceisio eu gwthio nhw i gynyddu hynny hyd at 20%."

Ychwanegodd Ms Workman nad yw'r isafswm yn gorfodi BBC Cymru neu ITV Cymru i sain-ddisgrifio 10% o'u rhaglenni, cyn belled â bod gwasanaethau'r DU gyfan yn cyrraedd y cwota.

"Mae'n golygu bod pobl yng Nghymru yn cael profiad gwaeth na phobl yng ngweddill y DU o ran sicrhau eu bod yn gallu cael mynediad at raglenni teledu," meddai.

Gwylio fel teulu

Mae Paul Sutton a'i ferch Nell (ar y chwith ar lin ei thad) â nam ar eu golwg

Mae'r teulu Sutton yn byw yn Llwyngwril yng Ngwynedd - Rachel a Paul a'u plant Isaac sy'n 12, Nell sy'n bedair a Martha sy'n dair oed.

Mae Nell yn dwli ar raglenni Cyw a CBeebies. Mae ganddi nam ar ei golwg sy'n golygu mai golau yn unig mae hi'n gweld, ac mae gan ei thad, Paul yr un broblem.

Yn ôl Mr a Mrs Sutton, mae sain-ddisgrifio wedi bod yn hanfodol i'w galluogi nhw i wylio rhaglenni fel teulu.

Dywedodd Mrs Sutton: "Mae'n bwysig iawn ein bod ni'n gallu eistedd a gwylio rhaglenni gyda'n gilydd, ond hefyd i Nell allu gwylio rhaglenni yn annibynnol.

"Does dim rhaid iddi ddibynnu arna i, neu ei brawd a'i chwaer, i ddisgrifio'r hyn sy'n digwydd."

'Gwella'n araf'

Dywedodd Mr Sutton fod angen i'r darlledwyr gynyddu nifer y rhaglenni sydd wedi'u sain-ddisgrifio.

"Mae'n gwella'n araf. Rwy'n credu bod modd iddyn nhw neud fwy o ymdrech i gyflymu pethau," meddai.

Ychwanegodd Mrs Sutton ei bod yn "warthus" nad yw rhai rhaglenni plant poblogaidd ar sianeli fel CBeebies yn dal i gael eu disgrifio ar sain.

Mae rhai rhaglenni amlwg i blant ar Cyw hefyd heb eu sain-ddisgrifio.

Dywedodd Ms Sutton fod gan rai o'r rhaglenni plant "ychydig iawn o ddeialog, a does dim disgrifio naturiol fel rhan o'r naratif i raglenni plant".

"Dyna'r cyfle perffaith i ychwanegu sain-ddisgrifiad," meddai.

Dywedodd BBC Cymru y bydd eu holl raglenni comedi a drama yn cynnwys gwasanaeth o'r flwyddyn nesaf

Mae'r darlledwyr i gyd yn llwyddo i ddarparu mwy na'r isafswm o raglenni gyda sain-ddisgrifio.

Dywedodd llefarydd ar ran S4C bod y "dymuniad yna i wneud mwy" ond bod diffyg cyllideb i ganiatáu hynny.

Ychwanegodd: "Yn sgil y diddordeb sydd wedi ei mynegi, byddwn yn ymchwilio i'r posibilrwydd o sain-ddisgrifio rhai o raglenni Cyw megis Deian a Loli."

Dywedodd BBC Cymru: "Mae'n ofynnol gan Ofcom bod o leiaf 10% o raglenni teledu gyda gwasanaeth sain-ddisgrifio... mae sain-ddisgrifio eisoes ar gael ar 20% o gynnwys y BBC [drwy'r DU] gan gynnwys nifer o raglenni Cymreig fel Gavin & Stacey a Keeping Faith.

"Ond ein huchelgais yw gwneud mwy. O'r flwyddyn nesaf bydd BBC Cymru hefyd yn cynnwys gwasanaeth sain-ddisgrifio ar bob rhaglen ddrama a chomedi newydd sy'n cael eu cynhyrchu ar gyfer BBC One Wales ac iPlayer BBC."

Dywedodd ITV ei fod yn cynnig dros 20% o'i rhaglenni gyda sain-ddisgrifiad.