'Rhaid symleiddio' y broses ailgylchu plastigion meddal

Mae'n gallu bod yn anodd iawn ailgylchu plastig meddal

Fe ddylai'r broses o ailgylchu plastig gael ei symleiddio, meddai cyfarwyddwr siop ddi-wastraff.

Yn ôl Amy Greenfield, mae pobl "wir wedi drysu" am beth maen nhw'n gallu ei ailgylchu a beth dydyn nhw ddim.

Mae plastig meddal - fel bagiau siopa a chaeadau ffilm blastig - yn cynrychioli 15% o'r holl wastraff nad yw'n bosib ei ailgylchu mewn cyfleusterau cyngor.

Dim ond 16% o awdurdodau lleol Cymru sydd yn casglu'r math mwyaf cyffredin o ffilm blastig.

Mae'r llywodraeth am sicrhau cyfleusterau cyngor i'w hailgylchu, meddai Julie James, Y Gweinidog Newid Hinsawdd.

• Pecyn cig newydd i 'arbed tunelli o wastraff plastig'

• Mwy o ailgylchu yng Nghymru er gwaetha'r pandemig

• Defnyddio gwymon yn lle plastig i atal llygredd?

Mae rhai awdurdodau lleol yn casglu plastigion meddal, ond nid eitemau sydd wedi eu creu o fwy nag un deunydd, tra bod modd cael gwared ar y plastigion hyn mewn canolfannau gwastraff mewn ardaloedd eraill.

I bobl mewn rhai rhannau o Gymru, mae hi ond yn bosib cael gwared ar blastigion meddal mewn archfarchnadoedd.

"Dwi'n credu o bosib fod yna ormod o gyfrifoldeb ar y cwsmer," meddai Ms Greenfield, "ac mae'n rhaid i'r brandiau wneud pethau'n fwy syml."

'Angen cysoni'r broses'

Mae Amy Greenfield yn gyfarwyddwr ar Awesome Wales, sydd yn rhedeg siopau di-wastraff yn y Bontfaen a'r Barri ym Mro Morgannwg.

Rhaid "cysoni'r broses" o ailgylchu plastigion, meddai Amy Greenfield

Yn y siopau mae modd i bobl ddychwelyd eitemau plastig na ellir eu hailgylchu i'r cwmnïoedd greodd nhw trwy gynllun Terracycle.

"Mae gennym ni gymaint o flychau gwahanol ac adrannau gwahanol oherwydd mae'n rhaid i bob eitem gael ei rhoi mewn ar wahân," meddai.

Y brif her yw ceisio cael pobl i ddeall pwysigrwydd gwahanu'r eitemau, meddai, am na fydd y gwastraff yn cael ei dderbyn os yw'r eitemau wedi eu cymysgu.

Mae gan Awesome Wales nifer o wahanol flychau fel rhan o'r cynllun ailgylchu Terracycle

Yn ôl Ms Greenfield, mae'n rhaid i'r broses o ailgylchu gael ei symleiddio gan y bobl sydd yn creu eitemau plastig.

Un ffordd o wneud hyn fyddai sicrhau bod llai o wahanol ddeunyddiau yn cael eu defnyddio i greu un pecyn, gan fod hyn yn gwneud y pecyn yn anoddach i'w ailgylchu.

"Mae angen iddo gael ei gysoni," meddai.

Ond dywedodd y byddai angen i lywodraethau lleol a chenedlaethol gydweithio i gyflawni hyn trwy ddeddfwriaeth, am na fydd cwmnïoedd "yn gwneud hyn yn wirfoddol".

Sut byddai casglu plastigion meddal?

Fe wnaeth elusen ailgylchu a gwastraff Wrap gynnal cynllun peilot 12 wythnos ar gasgliadau plastig meddal mewn sawl ardal yn y de.

Dywedodd Emma Hallett o Wrap y byddai'n "hanfodol" i bobl wahanu gwahanol fathau o blastig.

Un broblem yw nad oes gan lorïau ailgylchu sydd yn casglu gwastraff mewn blychau ar wahân flwch ar gyfer plastigion meddal.

Mae blychau fel yr un hyn yn siop y Co-op yn derbyn plastigion meddal gan gwsmeriaid

Ac mewn ardaloedd lle mae'r ailgylchu i gyd yn cael ei gasglu mewn un bag, byddai ychwanegu plastigion meddal yn medru llygru'r eitemau eraill neu achosi problemau yn y systemau ailgylchu.

Ond nid yw hyn wedi atal llywodraethau eraill - ym mis Medi, fe wnaeth Iwerddon gyflwyno plastigion meddal i'w casgliadau domestig.

Dywedodd adran amgylchedd llywodraeth Iwerddon fod datblygiadau technolegol yn caniatáu gwahanu deunyddiau gwahanol mewn cyfleusterau ailgylchu yno.

'Ysu' i adennill plastigion

Mae yna gam mawr tuag at gynnyrch un-deunydd er mwyn gwneud ailgylchu'n haws yn barod, yn ôl Rebecca Colley-Jones, rheolwr economi gylchol Platfform Economi Gylchol Polyolefins.

Ond dywedodd Ms Colley-Jones, sydd hefyd yn aelod o gyngor Cymreig Sefydliad Siartredig Rheoli Gwastraff, fod pecynnau plastig "yno am reswm," megis gwneud i fwyd bara'n hirach.

"Os edrychwch chi ar sut mae'r pecynnau'n gwella arbedion carbon... mae'n eithaf sylweddol."

Mae plastig "mewn sawl achos yn well" na deunyddiau eraill, meddai'r arbenigydd gwastraff Rebecca Colley-Jones

Dywedodd bod y diwydiant yn "ysu" i adennill plastigion meddal, a "dydyn nhw ddim eisiau iddynt gael eu llosgi".

Er hyn, pwysleisiodd hi fod yna le i blastig er bod yna feirniadaeth deg ohono.

"Mae'n ddeunydd gwydn, hyblyg a chyn belled ac mae'n cael ei gadw a'i ailddefnyddio, dydy o ddim yn ddeunydd gwaeth - ac mewn sawl achos mae'n well - na sawl opsiwn arall."

Cyflwyno treth ar gynhyrchwyr

Mae Gweinidog Newid Hinsawdd Cymru, Julie James, yn cytuno y dylai'r cyfrifoldeb dros reoli plastigion meddal fod ar y cynhyrchwyr yn hytrach na'r cyhoedd.

Mae'r llywodraeth yn anelu i gyflwyno treth ar gynhyrchwyr plastigion meddal ym mis Ebrill, ac yn bwriadu "annog" cynghorau i ddechrau casglu plastigion meddal, meddai Ms James.

Dywedodd Julie James ei bod wedi trafod gydag archfarchnadoedd sut y gallen nhw roi "mwy o opsiynau" i

"Mae'n gymysgedd. Ffi newidiol, dirwy ar rhai eitemau i geisio cael gwared arnynt, ac ymgyrch newid ymddygiad ar yr un pryd."

Ychwanegodd fod sgyrsiau wedi bod yn edrych ar agor cyfleusterau ailgylchu rhanbarthol a fyddai'n caniatáu i bobl roi eu holl ailgylchu mewn un bag, a byddai'r deunyddiau'n cael eu gwahanu yn y cyfleuster.

Mae ailgylchu yn cael ei gasglu'n wahanol mewn gwahanol rannau o Gymru

Yn ogystal, dywedodd y byddai am weld Cymru'n cyflwyno labelu gorfodol i ddangos beth sydd yn gallu cael ei ailgylchu a beth sydd ddim, am fod "llawer o gwsmeriaid wir yn grac".

Dywedodd fod llawer o bobl yn gweld y symbol triongl ailgylchu ar becynnau ac yn cymryd bod modd ei ailgylchu.

"Ond mae rhai o'r symbolau yn golygu na ellir ei ailgylchu yn y DU, neu dim ond mewn un lle ar y ddaear."