'Beth yw Llambed heb ei phrifysgol?'

Mae Sarah Ward o'r Stiwdio Brint yn dweud mai "lle i gysgu yw Llambed i lot o fyfyrwyr erbyn hyn"

Mae 'na bryder y gallai Llanbedr Pont Steffan "ddiflannu off y map" yn sgil cynllun i symud cyrsiau o gampws prifysgol y dref.

Ddydd Llun cyhoeddodd Prifysgol Cymru Y Drindod Dewi Sant eu bwriad i symud cyrsiau o'u campws yn Llambed i'w safle yng Nghaerfyrddin o fis Medi 2025.

Yn ôl Sarah Ward o'r Stiwdio Brint yn Llambed, mae 'na "ddirywiad" yn nifer y myfyrwyr ar y campws ers "blynyddoedd" ond bod y brifysgol yn rhan bwysig o'r dref.

Wrth gyhoeddi eu cynlluniau ddydd Llun, dywedodd llefarydd ar ran y brifysgol eu bod "wedi gweld dirywiad cynyddol yn nifer y myfyrwyr sy’n cael eu haddysgu wyneb-yn-wyneb" yn Llambed.

Mae'r brifysgol wedi cadarnhau "y bydd cyfarfodydd yn cael eu cynnal yr wythnos hon".

Ychwanegodd llefarydd "nad yw'r sefyllfa yn gynaliadwy" a bod "yn rhaid inni weithredu" drwy ystyried symud eu darpariaeth dyniaethau i Gaerfyrddin.

Wrth ymateb i'r cyhoeddiad, dywedodd AS Ceredigion Preseli, Ben Lake bod angen "trafodaeth clir a thryloyw o ran beth yw'r cynlluniau ar gyfer y dyfodol" ond croesawodd y ffaith "y bydd 'na barhad o ryw fath ar y campws".

'Lle i gysgu yw Llambed i lot o fyfyrwyr'

Wrth siarad â BBC Cymru, dywedodd Sarah Ward o'r Stiwdio Brint: “Mae mor siomedig... ddim o ran y siop, mae cyn lleied o fyfyrwyr yma erbyn hyn beth bynnag bydd dim effaith o ran cwsmeriaid, ond o ran yr effaith ar y dref.

“Mae'n gyflogwr mawr ac mae’r brifysgol yn rhan o identity y dref.

"Beth yw Llambed heb ei phrifysgol? Beth ydyn ni hebddo fo?"

“Roedd gyda ni fyfyriwr yn gweithio gyda ni ond roedd yn gorfod mynd ar fws i Abertawe bob dydd i wneud ei gwrs.

"Dyma mae lot wedi gorfod neud dros y blynyddoedd. Lle i gysgu yw Llambed i lot o fyfyrwyr erbyn hyn."

Cafodd y coleg yn Llanbedr Pont Steffan ei sefydlu yn 1822

“Mae gennai bryderon am y safle, beth fydd yn digwydd iddo nawr?

"Mi fydd personoliaeth y dref yn newid. Dyna yw’n ofnau i, achos pobl sy’n byw yma’n barhaol sy’n mynd i ddioddef - y gymuned fydd yn gweld yr effaith - dim o reidrwydd y myfyrwyr.”

Mae Sarah yn honni fod "pobl [yn y brifysgol] wedi bod yn byw gyda’i pen yn y tywod".

"Mae'n llanast yna a gallai pethau fod wedi bod yn wahanol petai rywun wedi gweithredu yn gynt."

Dywedodd llefarydd ar ran y brifysgol: "Gan fod y brifysgol yn cychwyn ar drafodaethau gyda’i staff a’i myfyrwyr, a bydd cyfarfodydd yn cael eu cynnal yr wythnos hon, byddai’n anaddas inni rannu mwy o wybodaeth nes ein bod wedi siarad gyda nhw."

Angharad Williams yw rheolwraig siop ddillad Lan Llofft yn Llambed

Mae siop ddillad Lan Lofft gyferbyn ag adeilad y brifysgol yn Llambed.

Yn enedigol o Lambed, dywedodd rheolwraig y siop, Angharad Williams, eu bod nhw'n "siomedig iawn fel tre".

Mae'n dweud bod ganddi hi a'r siop gysylltiad agos â'r campws a'r myfyrwyr.

Dywedodd: "Drwy fy oes yn yr ysgol, mae 'na gysylltiad drwy'r ysgol gan bo ni'n cael defnyddio'r llyfrgell ac ers agor y busnes mae myfyrwyr wedi bod yn siopa 'ma a ma' rhai hyd yn oed wedi bod yn gweithio 'ma."

Mae'n dweud nad yw'r cyhoeddiad wedi ei synnu hi.

"Be' ni di gweld dros y blynydde' yw ma nhw di mynd â cyrsiau draw i Gaerfyrddin, draw i Abertawe... mae'n dorcalonnus."

Dywedodd AS Ceredigion Preseli, Ben Lake bod y campws "yn rhan o'n treftadaeth ni a'n hunaniaeth ni"

Dywedodd AS Ceredigion Preseli, Ben Lake ar Dros Frecwast: "Mae 'na fyfyrwyr ôl-raddedig o hyd yn Llambed, sydd yn gysur i raddau, ond wrth gwrs, mae'r drafodaeth yma nawr am ddyfodol y campws yn un fydd yn codi tipyn o bryderon, nid yn unig i'r myfyrwyr a'r gymuned academaidd ond hefyd tu hwnt i hynny, i'r gymuned ehangach.

"Fel aelod seneddol Ceredigion Preseli a hefyd fel brodor o Lambed, mae hyn yn gyfnod digon pryderus... mae'n rhan o'n treftadaeth ni a'n hunaniaeth ni."

'Rhaid i ni sicrhau parhad ar y campws'

Mae Ben Lake hefyd yn cydnabod "bod gostyngiad wedi bod dros y blynyddoedd diwetha' 'ma o ran nifer y myfyrwyr sydd yn Llambed felly wrth reswm, mae'r cyfraniad economaidd wedi gwyro rhywfaint".

"Ond wedi dweud hynny, mae'n cynnig dipyn o gyflogaeth i bobl lleol a hefyd o ran y digwyddiadau ac mae'n denu pobl i'r dre'."

Mae'n croesawu'r ffaith y bydd y brifysgol "yn sicrhau y bydd 'na barhad o rhyw fath ar y campws".

"Yr hyn ni angen ei weld nawr yw beth yn union yw'r cynlluniau hynny a sut y gallwn ni fel cymuned ehangach gyfrannu at y drafodaeth hynny oherwydd does dim dwywaith, mae'n rhaid i ni sicrhau parhad ar y campws am resymau economaidd a'r cyfraniad mae'n wneud i'r gymuned ehangach."

Dywedodd Jamie Fitter fod myfyrwyr wedi rhagweld bod newid o'r fath ar y gweill

Dywedodd Jamie Fitter, myfyriwr trydedd flwyddyn yn astudio Gwleidyddiaeth Ryngwladol ar gampws Llambed, ei fod yn "siomedig ond ddim yn synnu" gyda'r penderfyniad.

"Y myfyrwyr ydy calon y dref. Mae'r brifysgol yn gefnogaeth anferth i'r gweithlu lleol - siopau, trafnidiaeth," meddai.

"Fe fyddai hi'n benderfyniad hollol anghyfrifol i dynnu enaid y dref oddi yma, yn enwedig ar hyn o bryd.

"Mae'r peth tu hwnt i syniad drwg."

Dywedodd llefarydd bod y brifysgol "wedi ymrwymo i gadw prif ystâd y campws yn Llambed"

Wrth gadarnhau'r cynnig i symud y cyrsiau o Lambed, dywedodd llefarydd ar ran Prifysgol Cymru Y Drindod Dewi Sant bod nifer y myfyrwyr sydd gan y brifysgol "yn gyffredinol yn tyfu" ond "nid ydynt wedi’u dosbarthu’n gymesur ar draws ein campysau gwahanol".

Ychwanegodd llefarydd mai bwriad y cynnig i symud cyrsiau i Gaerfyrddin yw sicrhau "parhad yr addysg a ddarperir i’n holl fyfyrwyr gyda’r bwriad o wella profiad y myfyrwyr yn gyffredinol a grymuso cyflwyniad ac ansawdd ein rhaglenni".

“Mae’r brifysgol wedi ymrwymo i gadw prif ystâd y campws yn Llambed a chanfod dulliau amgen o gynnig gweithgareddau sy’n ymwneud ag addysg a fydd yn rhoi bywyd newydd a dyfodol mwy diogel i’r campws," meddai'r llefarydd.

“Bydd ein trafodaethau yn cymryd i ystyriaeth sut i wasanaethu lles gorau ein myfyrwyr, staff a’r gymuned yn Llambed tra hefyd yn sicrhau dyfodol cynaliadwy’r sefydliad."