Ceidwadwyr yn galw am 'ymyrraeth frys' ar gynllun addysg Gwynedd

Mae Darren Millar wedi disgrifio cynllun drafft Cyngor Gwynedd fel un "sylfaenol anghywir"

Mae arweinydd y Ceidwadwyr Cymreig wedi galw ar Lywodraeth Cymru i "ymyrryd" yng nghynlluniau Cyngor Gwynedd i leihau'r defnydd o Saesneg yn ysgolion y sir.

O dan gynlluniau'r awdurdod i ddarparu "isafswm o 70%" o'r cwricwlwm drwy'r Gymraeg i bob disgybl, byddai ffrydiau Saesneg yn dirwyn i ben mewn ysgolion uwchradd.

Roedd cefnogaeth gyffredinol i'r cynlluniau yn ystod cyfarfod craffu ddydd Iau, ond mae arweinydd y Ceidwadwyr Cymreig Darren Millar wedi disgrifio'r cynllun drafft fel un "sylfaenol anghywir".

Dywedodd Llywodraeth Cymru mai awdurdodau lleol sy'n gyfrifol am gynllunio ysgolion.

Yn ysgrifennu ar wefan Conservative Home, dywedodd Darren Millar AS: "Nid yn unig yn ddrwg i addysg, mae'n annheg ar athrawon ac yn niweidiol ac ymrannol i gymunedau.

"Ac yn anffodus, mae'n rhan o batrwm ehangach o bolisïau mewnblyg yng Ngwynedd."

Ychwanegodd Mr Millar ei fod wedi galw ar yr Ysgrifennydd Addysg, Lynne Neagle, i "ymyrryd ar frys".

"Os bydd Llywodraeth Cymru yn methu â gweithredu i amddiffyn hawliau dinasyddion, yna mae'n rhaid i Lywodraeth y DU gamu i mewn i wneud hynny."

Gwrthwynebiad yn 'siomedig iawn'

Wrth drafod y cynllun ddydd Iau roedd rhai o gynghorwyr Gwynedd o'r farn nad oedd y polisi drafft yn ddigon beiddgar, ac eraill yn pryderu na fyddai monitro boddhaol o'r cynnydd.

Ond roedd cefnogaeth gyffredinol i'r bwriad o ehangu ar addysg Gymraeg.

Yn ystod y cyfarfod o Bwyllgor Sgrwtini Addysg ac Economi, dywedodd y deilydd portffolio addysg fod gwrthwynebiad Mr Millar i'r polisi yn "siomedig" ac "anffodus iawn".

"O'n i'n meddwl bod ni wedi cyrraedd lle yng Nghymru lle oedd y Gymraeg yn cael ei derbyn," meddai'r Cynghorydd Dewi Jones

"O'n ni'n meddwl yn eitha' naïf felly, neu'n gobeithio mai Mr Millar sydd yn y lleiafrif bychan iawn, a'n bod ni wedi cyrraedd lle yng Nghymru lle oedd y Gymraeg yn cael ei derbyn a'n bod i gyd yn gytûn ein bod eisiau gweld twf yn y Gymraeg a'n plant a'n pobl ifanc yn cael cyfleoedd," meddai'r Cynghorydd Dewi Jones.

"O'n i'n meddwl bod y dyddiau o ddefnyddio'r Gymraeg fel ffwtbol gwleidyddol i sgorio pwyntiau wedi dod i ben.

"Ond mae'n siomedig iawn clywed y sylwadau yna, a fyswn yn licio datgan hynny'n gyhoeddus."

'Sefyll dros y lleiafrif Saesneg eu hiaith'

Ond yn ei golofn, ychwanegodd Mr Millar bod "perygl i agwedd [Cyngor] Gwynedd wthio pobl i ffwrdd o'r Gymraeg".

"Mae hynny'n tanseilio'r nod o gyrraedd miliwn o siaradwyr Cymraeg – nod dwi'n parhau i'w gefnogi'n llwyr," meddai.

"Mae'n bryd i Lywodraeth Cymru ymyrryd a sefyll dros y lleiafrif Saesneg eu hiaith yng Ngwynedd – yn union fel y dylai sefyll dros y lleiafrif Cymraeg eu hiaith mewn rhannau eraill o Gymru.

"Nid cymryd ochr mewn rhyw ryfel iaith yw hyn.

"Mae'n ymwneud ag amddiffyn tegwch, dewis, a'r egwyddor y dylai dwyieithrwydd weithio i gymunedau – nid ei ddefnyddio fel arf i wahanu neu gau allan."

Bydd Cyngor Gwynedd yn cynnal ymgynghoriad cyhoeddus cyn mabwysiadu unrhyw bolisi newydd i ddisodli'r un presennol, sydd yn ei le ers 1984

Yn ôl Cyngor Gwynedd byddai'r polisi newydd yn "dileu dwyieithrwydd a dysgu dwyieithog", ac yn "nodi'n glir mai Cymraeg fydd prif iaith yr addysgu".

Mae Cymdeithas yr Iaith, sy'n croesawu'r cynlluniau, hefyd wedi awgrymu y dylai cynghorau eraill yn y gorllewin ystyried mesurau tebyg.

Yn sgil pryderon dros recriwtio staff Cymraeg eu hiaith, ychwanegodd y Cynghorydd Jones: "Pryd ydan ni'n mynd i wneud y shifft yna de?

"Mae'n rhaid i ni gynyddu'r addysg Gymraeg fel ein bod ni'n gallu cael mwy o athrawon yn y pendraw - mae'n gaseg eira dydy?"

Mewn ymateb dywedodd llefarydd ar ran Llywodraeth Cymru: "Mae'r cyfrifoldeb am gynllunio ysgolion yn nwylo'r awdurdodau lleol.

"Mater i'r awdurdod lleol, ar ôl ystyried ei Gynllun Strategol Cymraeg mewn Addysg, ac ymgynghori â chymuned yr ysgol, yw dewis y llwybr mwyaf addas ar gyfer ysgolion unigol."