Bethan Rhys Roberts: 'Dwi wir yn mwynhau'r ymgyrch etholiad yma'
Cwestiynau cyflym gyda Bethan Rhys Roberts cyn y ddadl
- Cyhoeddwyd
Dwi wedi cynnal llond llaw o ddadleuon mawr fel hyn cyn etholiad neu refferendwm, ond llwyth o rhai eraill efo bob math o wleidyddion rownd Cymru.
Maen nhw'n gyfle i'r gwleidyddion ddod wyneb yn wyneb gyda'r etholwyr ac yma yn y stiwdio, maen nhw wir yn llygaid ei gilydd - ac mae hynna'n bwysig mewn ymgyrch.
Mae 'na lwyth o waith paratoi wedi bod ond mae'n rhaid fi ddweud, dwi byth yn teimlo'n barod.
Y peth anoddaf ydy cadw trefn a bod 'na ddadl egnïol, ond bod o ddim yn ffars, bod o ddim yn ffrae fawr.
'Di o ddim fel cyfweliad hir lle mae'n bosib mynd i ddyfnderoedd polisïau, ond gobeithio ar ddiwedd y ddadl yma fydd pobl yn teimlo: "Ia, dwi'n deall rhywfaint yn well rŵan be maen nhw'n ei gynnig."
Gobeithio byddan nhw'n teimlo bod nhw'n deall mwy ar y polisïau, dod i 'nabod y gwleidyddion 'falle, a bod hwn yn help iddyn nhw benderfynu cyn bwrw eu pleidlais - dyna'r nod.
Agor mewn tab newyddSee this guide in English
(Gweld y canllaw hwn yn Saesneg)
Os na allwch weld yr elfen ryngweithiol, adnewyddwch eich tudalen.
Beth mae'r pleidiau yn ei addo?
Darllenwch beth mae pleidiau gwleidyddol y DU yn ei addo yn yr etholiad hwn drwy ddewis opsiwn isod.
England
Arweinydd
Blaenoriaethau allweddol
Economi
Costau byw
GIG a gofal
Mewnfudo
Tai
Amgylchedd
Addysg
Tramor ac amddiffyn
Trosedd a chyfiawnder
Trafnidiaeth
Democratiaeth
Arweinydd
Blaenoriaethau allweddol
Economi
Costau byw
GIG a gofal
Mewnfudo
Tai
Amgylchedd
Addysg
Tramor ac amddiffyn
Trosedd a chyfiawnder
Trafnidiaeth
Democratiaeth
Arweinydd
Blaenoriaethau allweddol
Economi
Costau byw
GIG a gofal
Mewnfudo
Tai
Amgylchedd
Addysg
Tramor ac amddiffyn
Trosedd a chyfiawnder
Trafnidiaeth
Democratiaeth
Arweinydd
Blaenoriaethau allweddol
Economi
Costau byw
GIG a gofal
Mewnfudo
Tai
Amgylchedd
Addysg
Tramor ac amddiffyn
Trosedd a chyfiawnder
Trafnidiaeth
Democratiaeth
Scotland
Arweinydd
Blaenoriaethau allweddol
Economi
Costau byw
GIG a gofal
Mewnfudo
Tai
Amgylchedd
Addysg
Tramor ac amddiffyn
Trosedd a chyfiawnder
Trafnidiaeth
Democratiaeth
Arweinydd
Blaenoriaethau allweddol
Economi
Costau byw
GIG a gofal
Mewnfudo
Tai
Amgylchedd
Addysg
Tramor ac amddiffyn
Trosedd a chyfiawnder
Trafnidiaeth
Democratiaeth
Llafur Cymru
Arweinydd
Vaughan Gething
Blaenoriaethau allweddol
- Rhoi hwb i dwf economaidd i sicrhau’r twf parhaus uchaf yn y G7 – gyda swyddi da a thwf cynhyrchiant ym mhob rhan o’r wlad
- Adeiladu GIG sy’n addas ar gyfer y dyfodol sydd yno pan fydd pobl ei angen, lle mae pawb yn byw'n dda yn hirach
- Gwneud Prydain yn bwerdy ynni glân i dorri biliau, creu swyddi a chynnig diogelwch gyda thrydan rhad, di-garbon erbyn 2030
- Creu Canolfan Diogelwch y Ffin gyda phwerau gwrthderfysgaeth i fynd i’r afael â smyglo pobl a gangiau masnachu pobl
- Hanneri tor-cyfraith treisiol difrifiol a chodi hyder cyhoeddus yn y system gyfiawnder a phlismona i'w lefel uchaf
Economi
- Sicrhau sefydlogrwydd economaidd gyda rheolau clir ar drethi a pholisïau gwariant a goruchwyliaeth fwy annibynnol
- Capio treth gorfforaeth ar 25%, disodli’r system ardrethi busnes a chyhoeddi map trywydd sy’n amlinellu trethi busnes y dyfodol
- Sefydlu Great British Energy a Chronfa Gyfoeth Genedlaethol i fuddsoddi mewn diwydiannau ynni glân a chreu 650,000 o swyddi
- Gwahardd contractau dim oriau sy’n "ecsbloetio"; rhoi’r gorau i ddiswyddo ac ail-gyflogi; a chyflwyno hawliau sylfaenol o'r diwrnod cyntaf o ran absenoldeb rhiant, tâl salwch ac amddiffyniad rhag diswyddiadau annheg
- Cryfhau llais gweithwyr ar y cyd, gan gynnwys drwy undebau llafur
- Llunio strategaeth ddiwydiannol sy’n canolbwyntio ar gryfderau’r DU a sefydlu Cyngor Strategaeth Ddiwydiannol gyda chynrychiolwyr o’r holl genhedloedd a’r rhanbarthau, busnes ac undebau llafur
Costau byw
- Addo i beidio â chynyddu treth incwm, Yswiriant Gwladol neu TAW yn ystod y senedd nesaf
- Torri biliau ynni drwy sefydlu Great British Energy, cwmni ynni ym mherchnogaeth y cyhoedd
- Torri biliau ynni gyda Chynllun Cartrefi Cynnes Cenedlaethol i uwchraddio pum miliwn o gartrefi mewn pum mlynedd
- Troi’r isafswm cyflog yn gyflog byw gwirioneddol sy’n rhoi ystyriaeth i gostau byw a gwella’r broses o’i orfodi
- Gwahardd contractau dim oriau a’r arfer o ddiswyddo ac ail-gyflogi, a rhoi mwy o hawliau i weithwyr o’r diwrnod cyntaf yn y swydd
- Diogelu clo triphlyg pensiwn y wladwriaeth fel ei fod yn codi’n unol â chwyddiant, cyflogau neu 2.5% - pa bynnag un sydd uchaf
GIG a gofal
- Gweithio gyda llywodraeth Cymru i dorri amseroedd aros y GIG yng Nghymru
- Sicrhau na all y genhedlaeth nesaf byth brynu sigaréts yn gyfreithlon
- Gwahardd hysbysebu bwyd sothach i blant
- Adeiladu ar y Ddeddf Diogelwch Ar-lein, ac archwilio mesurau pellach i gadw pawb yn ddiogel ar-lein
- Diwygio rheoleiddio gamblo, cryfhau amddiffyniadau a pharhau i weithio gyda'r diwydiant ar sut i sicrhau gamblo cyfrifol
- Rhoi mwy o bwerau i grwneriaid gael mynediad at wybodaeth sy’n cael ei chadw gan gwmnïau technoleg ar ôl marwolaeth plentyn
Mewnfudo
- Creu Canolfan Diogelwch y Ffin gyda phwerau gwrthderfysgaeth i fynd i’r afael â smyglo pobl a gangiau masnachu pobl
- Canslo hediadau ceiswyr lloches i Rwanda a chyflogi mwy o arolygwyr a swyddogion ffin i glirio’r ôl-groniad lloches
- Sefydlu uned ddychwelyd 1,000 person i symud ceiswyr lloches aflwyddiannus yn gynt
- Diwygio'r system fewnfudo sy’n seiliedig ar bwyntiau a gwahardd cyflogwyr sy'n torri cyfreithiau cyflogaeth wrth gyflogi gweithwyr o dramor
- Lleihau mewnfudo net drwy gyflwyno cynlluniau gweithlu a hyfforddiant mewn sectorau fel iechyd ac adeiladu i roi’r gorau ar y ddibyniaeth hirdymor ar weithwyr o dramor
- Diwygio llwybrau adsefydlu a helpu ffoaduriaid yn eu rhanbarthau cartref
Tai
- Cefnogi cartrefi cynhesach i leihau tlodi tanwydd
- Dod â’r system lesddaliadau i ben, gan ddeddfu cynlluniau Comisiwn y Gyfraith ar ryddfreinio lesddaliadau, yr hawl i reoli a chyfunddaliadau
- Cymryd camau pellach i wahardd fflatiau lesddaliad newydd a sicrhau mai cyfunddaliadau yw’r ddeiliadaeth arferol
- Mynd i'r afael â thaliadau rhent tir anfforddiadwy nad ydynt yn cael eu rheoleiddio
- Rhoi’r gorau i ystadau tai preifat ‘fleecehold’ a chostau cynnal a chadw annheg
Amgylchedd
- Sefydlu Great British Energy a buddsoddi mewn ynni glân - bron i holl drydan y DU i ddod o ffynonellau glân erbyn 2030
- Uwchraddio’r Grid Cenedlaethol a diwygio’r system gynllunio i gyflymu prosiectau ynni glân
- Sicrhau bod cymunedau lleol yn cael budd uniongyrchol o gynnal seilwaith ynni glân
- Gwrthod rhoi trwyddedau i archwilio meysydd olew a nwy newydd ym Môr y Gogledd neu drwyddedau glo newydd, tra'n parhau â thrwyddedau sy'n bodoli eisoes
- Rhoi'r gorau i werthu cerbydau petrol a diesel newydd erbyn 2030 a chyflymu'r broses o gyflwyno mannau gwefru i gerbydau trydan
- Gwneud i gwmnïau dŵr sy'n llygru lanhau afonydd a moroedd a rhoi pwerau i'r rheoleiddiwr rwystro taliadau bonws ar gyfer penaethiaid cwmnïau
Addysg
- Hybu sgiliau drwy droi’r ardoll brentisiaethau yn ardoll sgiliau a hyfforddiant
- Rhoi terfyn ar doriadau treth i ysgolion preifat er mwyn buddsoddi yn ein hysgolion gwladol
- Gweithredu i greu dyfodol diogel i addysg uwch a’r cyfleoedd y mae’n eu creu ledled y DU
- Gweithio gyda phrifysgolion i gyflawni ar gyfer myfyrwyr a’n heconomi
Tramor ac amddiffyn
- Parhau i ymrwymo i Nato ac arf ataliol niwclear y DU
- Cynnal arolwg llawn o gyflwr y lluoedd arfog o fewn y flwyddyn gyntaf ac amlinellu llwybr i gynyddu gwariant ar amddiffyn i 2.5% o'r incwm cenedlaethol
- Gwella llety i’r rhai sy’n gwasanaethu a sefydlu comisiynydd lluoedd arfog i wella bywyd i’r rhai sy’n gwasanaethu
- Ceisio cael cytundeb diogelwch newydd rhwng y DU a’r UE a gwella perthnasoedd masnachu gyda’r bloc, tra’n aros y tu allan i’r undeb tollau a’r farchnad sengl
- Rhoi’r cymorth sydd ei angen ar Wcráin yn dilyn ymosodiad Rwsia
- Pwyso am gadoediad yn Gaza ar unwaith a rhyddhau pob gwystl, cymorth heb ataliad i Gaza, a gwthio am gydnabyddiaeth swyddogol i Balesteina fel rhan o broses heddwch dwy-wladwriaeth
Trosedd a chyfiawnder
- Rhoi 13,000 yn fwy o heddlu yn y gymdogaeth a swyddogion cymorth cymunedol ar y bît yng Nghymru a Lloegr
- Adeiladu lleoedd carchar newydd er mwyn rhoi'r gorau i ryddhau'n gynnar oherwydd gorlenwi a gwella'r cydlynu rhwng gwasanaethau i dorri cyfraddau aildroseddu
- Mynd i'r afael ag ymddygiad gwrthgymdeithasol gyda Gorchmynion Parch newydd - pwerau i wahardd oedolion sy'n troseddu'n gyson o ganol trefi
- Rhoi unedau treisio arbennig ym mhob heddlu a chyflymu achosion o dreisio drwy'r llysoedd arbenigol
- Mynd i’r afael â gangiau sy’n dwyn o siopau drwy ganiatáu i’r heddlu ymchwilio i achosion o ddwyn o dan £200
- Mynd i’r afael â throseddau cyllyll, gan gynnwys dedfrydau llymach am werthu a meddu ar machetes, cyllyll zombie a chleddyfau
Trafnidiaeth
- Sefydlu Great British Railways i wladoli rheilffyrdd i deithwyr wrth i gontractau cwmnïau preifat ddirwyn i ben
- Creu swyddfa graffu newydd ar ran teithwyr er mwyn codi safonau
Democratiaeth
- Rhoi’r hawl i bobl ifanc 16 a 17 oed bleidleisio yn etholiadau cyffredinol y DU
- Sefydlu Comisiwn Moeseg ac Uniondeb annibynnol newydd fel bod gweinidogion y llywodraeth yn atebol i'r safonau uchaf
- Moderneiddio Tŷ’r Cyffredin a gwahardd Aelodau Seneddol rhag cymryd ail swyddi sy'n eu hatal rhag gweithio ar ran eu etholaethau
- Tynnu arglwyddi etifeddol o Dŷ’r Arglwyddi a diwygio’r broses benodi, gan geisio gwella ei gydbwysedd cenedlaethol a rhanbarthol
- Ymgynghori ar gynlluniau i ddisodli Tŷ’r Arglwyddi gydag ail siambr amgen, sy’n fwy cynrychioliadol o’r rhanbarthau a’r cenhedloedd
- Ailosod perthynas llywodraeth y DU â llywodraethau datganoledig yng Nghymru, yr Alban a Gogledd Iwerddon
Y Ceidwadwyr Cymreig
Arweinydd
Andrew RT Davies
Blaenoriaethau allweddol
- £1biliwn i drydaneiddio prif linell gogledd Cymru
- Dod â phŵer niwclear i ogledd Cymru
- Cyflwyno rhaglen Gwasanaeth Cenedlaethol
- Darparu o leiaf £1 biliwn o gyllid ffyniant bro parhaus i gymunedau yng Nghymru
- Angen caniatâd lleol ar gyfer parthau 20mya a rhoi'r hawl gyfreithiol i gymunedau lleol herio parthau sy'n bodoli'n barod
- Torri Yswiriant Gwladol o 2c arall a dileu prif gyfradd Yswiriant Gwladol hunan-gyflogedig gyda'r uchelgais o ddod â'r dreth ddwbl i ben ar waith pan fydd amodau ariannol yn caniatáu hynny
Economi
- Tynnu 2c ychwanegol oddi ar Yswiriant Gwladol cyflogai, ei haneru o 12% ddechrau eleni i 6% erbyn Ebrill 2027
- Dileu prif gyfradd Yswiriant Gwladol hunangyflogedig yn gyfan gwbl erbyn 2029, gyda’r uchelgais o ddod â’r dreth ddwbl i ben ar waith pan fydd amodau ariannol yn caniatáu
- Diddymu ardrethi busnes ar gyfer busnesau bach - Cymru sydd â’r rhai uchaf ym Mhrydain – a chefnogi entrepreneuriaid ifanc i sefydlu busnes
- Galluogi busnesau micro i dyfu gyda ‘Chynllun Sbarduno’ gan dalu Yswiriant Gwladol i’r cyflogwr am ddau weithiwr am ddwy flynedd
- Cyflwyno 150,000 o brentisiaethau newydd dros gyfnod nesaf y Senedd, a chreu Cynllun ‘Kickstarter’ i Fusnesau Lleol i gefnogi busnesau sy’n dechrau arni
- Mynd i’r afael â chyfradd uchel o anweithgarwch economaidd yng Nghymru drwy greu amgylchedd i fusnesau fuddsoddi a chreu swyddi
Costau byw
- Torri treth, gan roi £700 yn ôl ym mhoced y gweithiwr cyffredin yng Nghymru. Cadw’r cap ar bris ynni, gostwng ardollau biliau ynni a chreu tabl cynghrair o ddarparwyr ynni
- Cyflwyno’r Clo Triphlyg a Mwy (Triple Lock Plus) fel bod y lwfans personol i bensiynwyr yn cynyddu gydag enillion, prisiau neu 2.5% i sicrhau bod pensiwn y wladwriaeth wastad yn rhydd rhag treth incwm
- Gostwng y trothwy oedran o 21 am y Cyflog Byw Cenedlaethol o £11.44
- Darparu 30 awr o ofal plant am ddim i deuluoedd sy’n gweithio gyda phlant rhwng naw mis a phum mlwydd oed yn Lloegr. Bydd llywodraeth Cymru yn derbyn cyllid ychwanegol i alluogi hynny yng Nghymru
- Codi cyfraddau budd-daliadau yn unol â chwyddiant
GIG a gofal
- Gwneud Cyfamod GIG Cymru yn gyfraith er mwyn sicrhau bod arian sy’n mynd i lywodraeth Cymru o wariant iechyd ychwanegol yn Lloegr yn cael ei wario’n llawn ar iechyd yng Nghymru
- Gweithwyr proffesiynol y GIG i dderbyn y tâl llawn fel yr argymhellwyd gan Gorff Adolygu Cyflogau’r GIG annibynnol, mynd i’r afael â chamdriniaeth a gwella llesiant staff
- Gwarantu bod y GIG yn parhau i fod mewn dwylo cyhoeddus ac yn rhad ac am ddim adeg ei ddefnyddio
- Creu rhaglen o Weithwyr wrth Gefn yn y GIG, sef cyn weithwyr proffesiynol ac aelodau’r cyhoedd i wirfoddoli yn ystod cyfnodau o alw mawr
- Sefydlu ‘gwestai gofal’ i ryddhau gwelyau mewn ysbytai i gleifion nad ydynt yn gallu mynd adref, ond nad oes angen gofal meddygol arnyn nhw mwyach
- Cyflwyno Deddf Iechyd Meddwl newydd i greu canolfannau argyfwng iechyd meddwl 24/7, i ffwrdd o’r adran damweiniau ac achosion brys
Mewnfudo
- Atal pobl sy’n cyrraedd yng anghyfreithlon rhag hawlio lloches yn y DU a chyflawni'r hediadau i Rwanda i rwystro mewnfudo anghyfreithlon
- Cryfhau gorfodaeth a bod yn llymach ar smyglwyr pobl drwy weithio gyda chynghreiriaid rhyngwladol a rhoi hwb i gyllid yr Asiantaeth Troseddu Cenedlaethol
- Cynyddu nifer y swyddogion ar batrôl ar arfordir Ffrainc a gweithio gyda chenhedloedd gogledd Ewrop i darfu ar fasnachwyr pobl
- Clirio’r ôl-groniad lloches a phrosesu pob hawliad yn y dyfodol o fewn chwe mis i roi'r gorau ar ddefnyddio gwestai ar gyfer mudwyr
- Capio nifer y fisas ar gyfer mudwyr ar lefel a gymeradwyir yn flynyddol gan Aelodau Seneddol, gyda'r nifer yn gostwng bob blwyddyn yn y Senedd
- Codi’r lefel enillion isaf ar gyfer fisas gweithiwr medrus neu deulu – a fydd yn cyrraedd £38,700 yn 2025 – yn ôl chwyddiant bob blwyddyn
Tai
- Creu tasglu gweithredu ar y cyd o gynllunwyr i dargedu’r awdurdodau cynllunio lleol sy’n perfformio arafaf, gan gyflymu ceisiadau ar gyfer datblygiadau tai fforddiadwy
- Datblygu cynllun cymorth i alluogi busnesau bach a chanolig i adeiladu cartrefi, tra’n blaenoriaethu busnesau bach a chanolig i adeiladu ar dir cyhoeddus
- Sefydlu cronfa prentisiaid cynllunio ar gyfer pob awdurdod lleol
- Cynnal arolygon ar holl dir awdurdodau cyhoeddus i weld pa mor addas ydyw ar gyfer tai
- Ehangu Cymorth i Brynu i gynnwys cartrefi ail law a'r rhai y mae angen eu hadnewyddu
- Grymuso awdurdodau lleol i ddefnyddio tai gwag unwaith eto ar gyfer rhent cymdeithasol a rhentu i brynu
Amgylchedd
- Treblu capasiti ynni gwynt ar y môr y DU, i ddarparu ynni cartref sy'n isel o ran cost a chefnogi datblygiad clystyrau diwydiannol bywiog mewn llefydd fel Gogledd Ddwyrain Lloegr, yr Alban a Chymru
- Darparu gorsaf ynni niwclear gigawat newydd yn Wylfa yng ngogledd Cymru
- Adeiladu’r ddau glwstwr dal a storio carbon cyntaf, wedi’u lleoli ar draws gogledd Cymru a Gogledd Orllewin Lloegr a Teesside a Humber, gan dorri carbon a chreu degau o filoedd o swyddi
- Creu Swyddfa Annibynnol ar gyfer Gwarchod yr Amgylchedd er mwyn i lywodraeth Cymru a chyrff cyhoeddus eraill fod yn atebol ar yr amgylchedd
- Cynyddu’r gyllideb ffermio ar gyfer y DU gyfan £1 biliwn yn ystod y Senedd, gan sicrhau ei bod yn codi yn unol â chwyddiant bob blwyddyn
- Parhau i glustnodi cyllid amaeth fel ei fod yn cael ei drosglwyddo’n uniongyrchol i gymunedau ffermio a gwledig yng Nghymru, yr Alban a Gogledd Iwerddon ochr yn ochr â Chronfa Arloesedd Ffermio newydd gwerth £20m ledled y DU
Addysg
- Recriwtio mwy o athrawon i leihau maint dosbarthiadau drwy ad-dalu ffioedd dysgu ar gyfer athrawon sydd wedi treulio pum mlynedd yn dysgu yng Nghymru
- Gwarantu blwyddyn o gyflogaeth mewn ysgol neu goleg yng Nghymru i bob athro neu athrawes sydd newydd gymhwyso
- Creu llinell gymorth i athrawon i leihau trais mewn ysgolion
- Adfer targedau darllen, ysgrifennu, rhifedd a sgiliau digidol
- Archwilio cyfleoedd i gyflwyno diwygiadau gan gynnwys ysgolion ac academïau rhydd
Tramor ac amddiffyn
- Cynyddu gwariant ar amddiffyn i 2.5% o GDP erbyn 2030 a lansio ymgyrch i bob un o gynghreiriaid Nato wneud yr un peth
- Cynnal ein cefnogaeth i Wcráin, lle mae £7.6 biliwn o gymorth milwrol wedi’i roi ers 2022
- Adeiladu chwe llong ryfel newydd o’r radd flaenaf
- Cryfhau sylfaen ddiwydiannol amddiffyn y DU drwy roi’r sicrwydd amlflwyddyn er mwyn cynhyrchu’r offer sydd ei angen pan fydd ei angen, gydag o leiaf £10 biliwn o fuddsoddiad mewn cynhyrchu arfau, y bydd y mwyafrif ohono’n cael ei wario yn y DU dros y ddegawd nesaf
- Cyflymu’r broses o foderneiddio ein lluoedd arfog a buddsoddi mewn technoleg sy’n fanteisiol ar faes y gad modern
- Cynyddu cyllid Ymchwil a Datblygu i isafswm o 5% o'r gyllideb amddiffyn, ynghyd â 2% ychwanegol i fanteisio ar yr ymchwil a datblygu hwnnw, gan gyflymu buddsoddiadau mewn systemau arfau newydd
Trosedd a chyfiawnder
- Pasio deddfau newydd llym i sicrhau cyfiawnder, gan gynnwys sicrhau bod y troseddwyr mwyaf difrifol, fel y rhai sy'n lladd plant, yn treulio eu bywydau o dan glo
- Rhoi swyddog plismona cymunedol newydd ym mhob cymuned ledled Cymru
- Rhoi pwerau ac offer newydd i swyddogion heddlu ddal troseddwyr, gan gynnwys technoleg fel adnabod wynebau a phwerau i gipio cyllyll ac olrhain eiddo sydd wedi'i ddwyn. Cefnogi’r heddlu yn y defnydd cyfreithlon a phroffesiynol o rym, ochr yn ochr â system atebolrwydd deg a chymesur
- Trwyddedu swyddogion heddlu ar gyfer rolau arbenigol, fel rydyn ni eisoes yn ei wneud ar gyfer swyddogion drylliau. Byddwn yn deddfu i sicrhau bod swyddogion yn cael eu fetio’n briodol yn ystod eu gwasanaeth ac y gellir diswyddo’r rhai sy’n methu
- Deddfu i greu troseddau newydd ar gyfer sbeicio, creu delweddau ffugiad dwfn o naturol rywiol (deepfake) a thynnu delweddau personol heb ganiatâd
Trafnidiaeth
- Darparu arian cyfatebol i lywodraeth Cymru er mwyn ail-ystyried ffordd liniaru’r M4 a thrydydd croesfan y Fenai yn ogystal â gwelliannau ehangach i’r A55 a'r A483 o amgylch Wrecsam
- Darparu cyllid i Gyngor Mynwy i ddatblygu cynlluniau ffordd osgoi Cas-gwent a blaenoriaethu ffordd osgoi Pant-Llanymynech
- Ymrwymo £1 biliwn ar gyfer trydaneiddio prif linell rheilffordd gogledd Cymru a sicrhau bod Cymru yn dechrau derbyn symiau canlyniadol Barnett ar gyfer y prosiect o arbedion HS2 yn Lloegr
- Blaenoriaethu datblygiad croesfan Pencoed a bwrw ymlaen â'r gwaith ar brif linell rheilffordd de Cymru, i ddarparu gorsafoedd a gwasanaethau newydd
- Ehangu’r Bil Cefnogi Gyrwyr i gynnwys Cymru, gwrthdroi'r terfyn cyflymder diofyn o 20mya drwy ofyn am ganiatâd lleol ar gyfer parthau 20mya a rhoi'r hawl gyfreithiol i gymunedau lleol herio parthau presennol
- Caniatáu adeiladu ffyrdd newydd yng Nghymru. Atal cyflwyno taliadau ar ffyrdd. Uwchraddio’r A55, yr A40 a chreu llefydd i basio ar hyd yr A470
Democratiaeth
- Gwrthdroi ehangu’r Senedd o 60 i 96 o aelodau
- Cyflwyno deiseb diddymu ar gyfer etholwyr pan fydd eu haelod o’r Senedd islaw'r safonau a ddisgwylir ganddyn nhw
Plaid Cymru
Arweinydd
Rhun ap Iorwerth
Blaenoriaethau allweddol
- Sicrhau £4 biliwn sy’n ddyledus i Gymru o HS2 i wella trafnidiaeth gyhoeddus a gwrthdroi toriadau i wasanaethau bysiau lleol
- Mynnu cyllid teg i Gymru o San Steffan er mwyn buddsoddi yng ngweithlu’r GIG yng Nghymru a recriwtio 500 o feddygon teulu. Cyflwyno strategaeth ganser newydd i ganfod a thrin canserau’n gynt a dod â ‘r loteri cod post i ben o ran triniaethau
- Helpu 330,000 o deuluoedd yng Nghymru gyda’r argyfwng costau byw drwy gynyddu Budd-dal Plant £20 yr wythnos
- Unioni annhegwch economaidd drwy gynyddu trethi ffawdelw (windfall) a datganoli Ystad y Goron i greu swyddi gwyrdd ac adeiladu ffyniant
Economi
- Pwyso ar y DU i ail-ymuno â marchnad sengl ac undeb tollau’r UE
- Gosod targedau newydd, uchelgeisiol ar gyfer economi Cymru i ddeall yn well effaith penderfyniadau polisi a dewisiadau buddsoddi
- Diwygio ardrethi busnes, creu Asiantaeth Ddatblygu Genedlaethol hyd braich i Gymru sy’n blaenoriaethu’r broses o dyfu, cefnogi a chadw busnesau o Gymru. Diwygio Banc Datblygu Cymru fel y gall gymryd mwy o gyfranddaliadau ecwiti mewn busnesau sy’n dod i’r amlwg ac elwa ohonynt a buddsoddi mewn prosiectau seilwaith
- Cynyddu pwerau benthyg Llywodraeth Cymru a chael gwared ar y cyfyngiadau wrth reoli ei gyllideb
- Cefnogi gweithwyr dur, diogelu cynhyrchu dur yng Nghymru a phwyso i wladoli gwaith dur Tata ym Mhort Talbot
Costau byw
- Datganoli pwerau i osod bandiau treth incwm, gwneud treth ar enillion cyfalaf â threth incwm yn gyfartal, gosod treth ffawdelw (windfall) ar gwmnïau ynni ac ailosod cap ar fonws bancwyr
- Pwyso i ehangu’r broses o gyflwyno prydau ysgol am ddim i gynnwys holl ddisgyblion ysgolion uwchradd y wladwriaeth
- Cael gwared ar y cap budd-daliadau dau blentyn, chynyddu budd-dal plant £20 yr wythnos. Cyflwyno strategaeth newydd ar dlodi plant yng Nghymru gyda thargedau clir a wiriwyd yn annibynnol
- Ei gwneud yn ofyniad cyfreithiol i gredyd cynhwysol ddarparu’r lleiafswm sydd ei angen ar gyfer bywydau bob dydd unigolion a theuluoedd
- Datganoli pwerau dros fudd-daliadau lles, cynyddu’r nifer sy’n hawlio budd-daliadau sydd heb eu hawlio a chreu Taliad Plant Cymru sy’n seiliedig ar un yr Alban
- Cyflwyno tariff cymdeithasol ynni i aelwydydd sy’n gwario swm anghymesur ar filiau ynni
GIG a gofal
- Gweithio i sicrhau bod ein GIG yn cael ei ariannu’n iawn drwy fodel ariannu newydd tecach i Gymru sy'n seiliedig ar anghenion – gan alluogi i gyflog llawn holl staff y GIG yng Nghymru gael ei adfer a gwrthwynebu preifateiddio gwasanaethau’r GIG
- Adfer cyllid meddygon teulu i 8.7% o gyllideb iechyd Cymru, a recriwtio 500 o feddygon teulu ychwanegol ar draws y wlad dros ddau dymor llywodraeth Cymru
- Adolygu llywodraethiant y GIG yng Nghymru, gan geisio cryfhau goruchwyliaeth ac atebolrwydd a chyflwyno diwygiadau i sicrhau na chaiff byrddau iechyd eu tynnu o fesurau arbennig am resymau gwleidyddol
- Mynnu bod Ymchwiliad Covid penodol i Gymru yn cael ei sefydlu
- Parhau i weithio i gyflwyno Gwasanaeth Iechyd a Gofal Cymdeithasol integredig, gan gynnwys mynd i’r afael ag oedi wrth drosglwyddo gofal a ‘blocio gwelyau’. Codi’r cyflog byw gwirioneddol £1 yr awr i weithwyr gofal cymdeithasol yng Nghymru
- Creu ‘contract canser’ newydd i Gymru er mwyn dal a thrin canserau’n gynharach
Mewnfudo
- Cael gwared ar gynllun Rwanda, gan greu llwybrau diogel a chyfreithlon i geiswyr lloches gael mynediad i’r DU, a dod â’r system ‘heb hawl i gyllid cyhoeddus’ i ben
- Cymru a’r DU yn parhau i fod yn aelod o Gonfensiwn Hawliau Dynol Ewrop, gan fod yn rhwym i benderfyniadau'r llys atodedig a chynnal hawliau dynol
- Cadw’r fisa llwybr graddedigion i annog pobl i astudio, i fyw ac i weithio yng Nghymru
- Datganoli pwerau mewnfudo allweddol i Gymru, gan gynnwys y rhestr o alwedigaethau i leiafrifoedd, gan alluogi Llywodraeth Cymru i gyhoeddi ei fisâu ei hun
Tai
- Ymgorffori hawl i dai digonol yn y gyfraith, gwahardd troi allan heb fai a galluogi mesurau blaengar i reoli rhenti
- Datblygu cynllun i sicrhau bod tai cymdeithasol yn cael eu hehangu’n sylweddol ym mhob rhan o’r wlad, drwy ddefnyddio ffrydiau ariannu cyhoeddus a phreifat a gweithio gyda chymunedau i ddarparu'r gymysgedd iawn o dai
- Creu canolfannau rhagoriaeth ym maes adeiladu ac ôl-osod. Diogelu a gwella cadwyni cyflenwi lleol a llafur yng Nghymru fel bod elw’r diwydiant adeiladu tai yng Nghymru yn gallu aros yng Nghymru
- Cefnogi mesurau newydd i reoli nifer yr ail gartrefi. Cefnogi ehangu Cynllun Peilot Dwyfor sy’n caniatáu i awdurdodau lleol brynu ail gartrefi a llety gwyliau
Amgylchedd
- Ailddatgan ein hymrwymiad i gyrraedd targedau sero net yng Nghymru erbyn 2035 a gwrthdroi dirywiad bioamrywiaeth erbyn 2030. Mynd ar drywydd pwerau i gyflwyno treth carbon yng Nghymru. Creu gwaith gwerth chweil, ystyrlon a theg yn y sectorau gwyrdd a sero net sy'n dod i'r amlwg, gan gynnwys ail-sgilio a chefnogi gweithwyr a phrentisiaid o Gymru yn y sectorau hyn
- Datganoli pwerau llawn dros Ystad y Goron, fel bod Cymru a’i chymunedau yn elwa o ddatblygiadau ynni adnewyddadwy newydd ar y môr, drwy greu Cronfa Gyfoeth Sofren i Gymru
- Parhau i gefnogi datblygiad cwmni ynni cenedlaethol i Gymru, gan sicrhau perchnogaeth gymunedol dros brosiectau ynni adnewyddadwy
- Buddsoddi mewn cynyddu capasiti’r grid ar gyfer prosiectau ynni adnewyddadwy
- Datganoli pwerau llawn dros ddŵr, cryfhau pwerau gorfodi Cyfoeth Naturiol Cymru dros ddympio carthion a chodi pris teg ar aelwydydd am ddŵr
- Rhoi feto i Gymru yn erbyn cytundebau masnach sy’n tanseilio cymunedau amaethyddol Cymru, a chyflwyno Cynllun Ffermio Cynaliadwy newydd sy’n cynnig sefydlogrwydd a chynaliadwyedd i funesau fferm
Addysg
- Parhau i adeiladu tuag at wasanaeth addysg blynyddoedd cynnar a gofal plant cyfrwng Cymraeg cenedlaethol, rhad ac am ddim, ar gyfer plant 12 mis oed nes eu bod yn gymwys am addysg llawn amser
- Sicrhau bod pob plentyn yn gallu cyfathrebu’n hyderus yn Gymraeg a Saesneg wrth adael ysgol
- Sicrhau setliad ariannol newydd a theg i Gymru, er mwyn i ni allu buddsoddi yn ein hysgolion, gan gynnwys y ddarpariaeth anghenion dysgu ychwanegol a chymorth iechyd meddwl
- Buddsoddi yn ein gweithlu, gan sicrhau bod athrawon a staff cymorth yn cael eu cefnogi a’u gwerthfawrogi er mwyn gwella lefelau recriwtio a chadw
- Cynnal archwiliad sgiliau i nodi meysydd o flaenoriaeth ar gyfer buddsoddi mewn prentisiaethau ac addysg bellach a chynnig cyflog byw i brentisiaid
- Cyflwyno setliad cyllido newydd i brifysgolion Cymru, gan gynnwys adolygu'r model presennol o gyllid myfyrwyr ac annog mwy o fyfyrwyr i astudio yng Nghymru
Tramor ac amddiffyn
- Mynd ar drywydd annibyniaeth i Gymru ac ail-dderbyn Cymru fel aelod llawn o’r UE. Tan hynny, pwyso ar y DU i ail-ymuno â’r farchnad sengl ac undeb tollau’r UE
- Galw am gadoediad heddychlon yn Gaza, rhyddhau’r holl wystlon a thrafod i ddod â’r gwrthdaro i ben. Cydnabod Palesteina fel gwladwriaeth, cam hanfodol tuag at heddwch yn y rhanbarth
- Cefnogi hawl pobl Wcráin i amddiffyn eu hunain ac uniondeb tiriogaethol eu cenedl rhag ymosodiadau Rwsia. Cefnogi Cymru fel Cenedl Noddfa i’r holl ffoaduriaid sy’n ffoi rhag gwrthdaro
- Mynnu yr ymgynghorir â’r Senedd cyn i Lywodraeth y DU wneud penderfyniadau i gymryd rhan mewn gweithredu milwrol y tu hwnt i’r DU. Gwrthwynebu system arfau niwclear Trident a’i adnewyddu
Trosedd a chyfiawnder
- Mynnu bod pwerau dros gyfiawnder a phlismona yn cael eu datganoli’n llawn ac ar unwaith, a chreu ysgrifennydd cabinet dros gyfiawnder yn llywodraeth Cymru
- Gwrthdroi toriadau cyllid i heddluoedd Cymru drwy gael gwared ar fformiwla Barnett a sicrhau model cyllido sy’n adlewyrchu anghenion Cymru
- Creu swyddfa newydd Comisiynydd Dioddefwyr Cymru, i gynrychioli dioddefwyr troseddau ac i sefyll dros eu hawliau
- Galw am ymchwiliad llawn i farwolaethau diweddar yng Ngharchar EF y Parc, ac i ddod â’r ddarpariaeth carchardai preifat i ben
- Adolygu dedfrydau byr a chefnogi gostyngiad ym mhoblogaeth carchardai yng Nghymru a dull adferol o gyfiawnder yn y gymuned
- Mynd i’r afael â hiliaeth sefydliadol a chasineb at fenywod yn y system cyfiawnder troseddol, a sicrhau bod menywod a merched yn cael eu credu gan y system cyfiawnder troseddol, a chynyddu nifer yr euogfarnau llwyddiannus am droseddau trais domestig a stelcio
Trafnidiaeth
- Sicrhau bod Cymru yn derbyn y £4 biliwn sy’n ddyledus iddi o HS2 – prosiect i Loegr yn unig - i fuddsoddi mewn trafnidiaeth gyhoeddus
- Gwladoli a buddsoddi yn ein gwasanaethau bysiau
- Adolygu a gwrthdroi toriadau i gymorthdaliadau, a chynnig cymorth ar gyfer gwasanaethau bysys hyblyg ac ‘ar alw’ lle mae llwybrau bysiau confensiynol yn llai ymarferol
- Cadw’r Pàs Bys i Bobl Hŷn yng Nghymru ac ymchwilio i gynllun tebyg ar gyfer pobl ifanc
- Mynnu ar ddatganoli pwerau dros wasanaethau a seilwaith rheilffyrdd, fel yr argymhellwyd gan y Comisiwn Annibynnol ar Ddyfodol Cyfansoddiadol Cymru
- Cefnogi buddsoddiad mewn llwybrau teithio llesol a sicrhau bod newidiadau i bolisi ffyrdd yn digwydd ar yr un pryd â mwy o fuddsoddiad yn ein systemau trafnidiaeth gyhoeddus
Democratiaeth
- Creu Comisiwn Cenedlaethol newydd i wella iechyd ein democratiaeth, ymchwilio i’r amrywiaeth lawn o opsiynau ar gyfer dyfodol gwleidyddol ac economaidd Cymru ac ymgysylltu â dinasyddion Cymru mewn trafodaeth barhaus am yr opsiynau hyn
- Paratoi papur gwyrdd am y llwybr tuag at annibyniaeth a pharhau i fynd â’r dadleuon gwleidyddol, cymdeithasol ac economaidd dros annibyniaeth i bob rhan o Gymru
- Datganoli’r hawl i benderfynu ar ddyfodol cyfansoddiadol Cymru – a galw am refferendwm ar annibyniaeth – i Senedd Cymru
- Cyflwyno pleidleisiau yn 16 oed yn etholiadau San Steffan, dileu deddfau adnabod pleidleiswyr newydd a pharhau i bwyso am y bleidlais sengl drosglwyddadwy ar gyfer pob etholiad
- Sicrhau cydraddoldeb o ran cynrychiolaeth rhywedd ym myd gwleidyddiaeth ac annog mwy o gynrychiolaeth o unigolion BAME ym myd gwleidyddiaeth
Democratiaid Rhyddfrydol Cymru
Arweinydd
Jane Dodds
Blaenoriaethau allweddol
- Buddsoddi mewn ynni adnewyddadwy ac inswleiddio cartrefi i dorri biliau a sbarduno adferiad economaidd cryf
- Gwahardd carthion rhag cael eu rhyddhau i afonydd a moroedd
- Adfer perthynas y DU ag Ewrop
- Cyflwyno system bleidleisio gyfrannol i ethol Aelodau Seneddol
Economi
- Lansio strategaeth ddiwydiannol i roi sicrwydd i fusnesau a’u hannog i fuddsoddi mewn technolegau newydd
- Buddsoddi mewn seilwaith gwyrdd, arloesedd, hyfforddiant a sgiliau ar draws y DU gyfan i hybu twf economaidd
- Lleihau rhwystrau masnach a meithrin perthnasoedd cryfach â phartneriaid masnachu agosaf y DU
- Gweithio gyda’r gweinyddiaethau datganoledig i ddatblygu polisïau a phartneriaethau ar y cyd i hybu twf ar draws y DU gyfan
- Rheoli cyllid cyhoeddus yn gyfrifol - gwariant o ddydd i ddydd i beidio â bod yn fwy na'r arian a godir mewn trethi dros y tymor canolig
- Gwrthdroi toriadau treth i fanciau a diwygio treth ar enillion cyfalaf
Costau byw
- Torri biliau ynni gydag ynni adnewyddadwy rhad a chymhellion treth i gyd-fynd â mesurau arbed ynni mewn cartrefi
- Mynd i'r afael â thlodi plant drwy ddileu'r terfyn dau blentyn a'r cap ar fudd-daliadau
- Gosod targed o ddod â thlodi dwfn i ben o fewn degawd, a sefydlu comisiwn annibynnol i argymell cynnydd blynyddol mewn credyd cynhwysol i sicrhau bod cymorth yn cwmpasu hanfodion bywyd, fel bwyd a biliau
- Diogelu clo triphlyg pensiwn y wladwriaeth fel ei fod yn codi yn unol â chwyddiant, cyflogau neu 2.5% - pa un bynnag sydd uchaf a sicrhau bod merched a anwyd yn y 1950au yn cael eu trin yn deg ac yn cael eu digolledu'n briodol
- Cyflwyno Strategaeth Fwyd Genedlaethol i fynd i’r afael â chostau bwyd cynyddol
- Cael cyfraddau morgeisi o dan reolaeth drwy reoli’r economi yn ofalus
GIG a gofal
- Rhoi mwy o gymorth i filiynau o ofalwyr di-dâl, gan gynnwys cynnydd yn y Lwfans Gofalwr
- Cyflwyno ardoll ar elw cwmnïau tybaco i helpu i ariannu gofal iechyd a gwasanaethau rhoi’r gorau i smygu
- Diogelu plant rhag dod i gysylltiad â bwyd sothach drwy gefnogi awdurdodau lleol i gyfyngu ar hysbysebion awyr agored a chyfyngu ar hysbysebion teledu i’r trothwy ar ôl naw o’r gloch
- Ymestyn yr ardoll ar ddiodydd meddal i ddiodydd sudd a llaeth sy’n uchel mewn siwgr wedi’i ychwanegu
- Rhyddhau amser yr heddlu, lleihau ôl-groniadau yn y llysoedd, mynd i’r afael â gorlenwi carchardai a lleihau’r niwed o gamddefnyddio cyffuriau drwy ddargyfeirio pobl sy’n cael eu harestio am feddu ar gyffuriau at ddefnydd personol i gael triniaeth lle bo’n briodol
- Gwneud profiad gofalu yn nodwedd warchodedig o dan Ddeddf Cydraddoldeb 2010
Mewnfudo
- Trosglwyddo pwerau dros fisâu gwaith, myfyrwyr o dramor a lloches o’r Swyddfa Gartref i adrannau eraill
- Buddsoddi mewn swyddogion, hyfforddiant a thechnoleg i fynd i'r afael â smyglo, masnachu pobl a chaethwasiaeth fodern
- Gweithio gydag Europol ac awdurdodau Ffrainc i stopio’r gangiau sy’n gysylltiedig â chroesi’r Sianel yn anghyfreithlon
- Cael gwared ar gynlluniau i anfon ceiswyr lloches i Rwanda, a darparu llwybrau diogel a chyfreithlon tuag at loches i ffoaduriaid
- Creu uned benodedig i gyflymu penderfyniadau lloches a mynd i’r afael â’r ôl-groniad o achosion
- Caniatáu i geiswyr lloches weithio os ydyn nhw wedi bod yn aros dros dri mis am benderfyniad
Tai
- Adeiladu 380,000 o gartrefi y flwyddyn ar draws y DU gydag o leiaf 150,000 o gartrefi cymdeithasol newydd, gyda 10 o ardd-ddinasoedd a datblygiadau sy’n cael eu harwain gan y gymuned
- Diddymu lesddaliadau preswyl a rhoi cap ar rhenti tir ar lefel enwol
- Cyflwyno rhaglen uwchraddio brys 10 mlynedd i wneud cartrefi’n gynhesach ac yn rhatach i’w gwresogi
- Rhoi terfyn ar gysgu allan o fewn pum mlynedd, a chael gwared ar y Ddeddf Crwydraeth sy’n gwneud sawl math o ddigartrefedd yng Nghymru a Lloegr yn drosedd
Amgylchedd
- Rhoi’r gorau i ollwng carthion mewn afonydd a moroedd drwy drawsnewid cwmnïau dŵr yn gwmnïau budd cyhoeddus a chreu rheoleiddiwr newydd
- Buddsoddi mewn ynni adnewyddadwy fel bod 90% o drydan y DU yn dod o ffynonellau adnewyddadwy erbyn 2030
- Cymryd y camau sydd eu hangen i gyrraedd sero net - i roi'r gorau i ychwanegu at gyfanswm y nwyon tŷ gwydr yn yr atmosffer - erbyn 2045
- Ei gwneud yn rhatach ac yn haws i yrwyr newid i gerbydau trydan i leihau allyriadau a llygredd aer
- Gosod targedau rhwymol i wrthdroi dirywiad ein hamgylchedd naturiol
- Cyflwyno cynllun dychwelyd ernes ar gyfer poteli a chynwysyddion bwyd a diod, gan weithio gyda’r gweinyddiaethau datganoledig i sicrhau cysondeb ar draws y DU
Addysg
- Hybu niferoedd prentisiaethau drwy ddisodli'r ardoll brentisiaethau bresennol gydag ardoll sgiliau a hyfforddiant
- Adrodd ar lif myfyrwyr rhyngwladol ar wahân i amcangyfrifon o fudo hirdymor
Tramor ac amddiffyn
- Gweithio i wrthsefyll y cynnydd byd-eang mewn awdurdodaeth drwy hyrwyddo’r gorchymyn rhyngwladol rhyddfrydol, sydd wedi'i seilio ar reolau, a chefnogi sefydliadau rhyngwladol fel y cenhedloedd unedig, y Gymanwlad, Nato a’r Llys Troseddol Rhyngwladol
- Cynnal cefnogaeth y DU i Nato a chynyddu gwariant ar amddiffyn ym mhob blwyddyn o'r Senedd, gydag uchelgais i wario o leiaf 2.5% o GDP ar amddiffyn
- Gwrthdroi toriadau i’r Fyddin, gydag uchelgais tymor hwy i gynyddu niferoedd arferol y milwyr
- Sicrhau bargen deg i filwyr sy’n gwasanaethu a chyn-filwyr
- Cynnal arf ataliol niwclear y DU gyda phedair llong danfor, gan ddarparu ataliad parhaus ar y môr, tra'n ceisio mynd ar drywydd proses ddiarfogi fyd-eang amlochrog
- Rheoli’r broses o allforio arfau i wledydd sydd â hanes o hawliau dynol gwael
Trosedd a chyfiawnder
- Rhoi gwarant gyfreithiol y bydd yr heddlu'n mynychu pob bwrgleriaeth ac yn ymchwilio iddyn nhw’n drylwyr
- Gwell plismona cymunedol, gyda swyddogion yn canolbwyntio ar atal a datrys troseddau – yn enwedig trais rhywiol a throseddau treisgar eraill
- Buddsoddi yn y system cyfiawnder troseddol i fynd i’r afael â’r ôl-groniad yn y llysoedd
- Gwella adsefydlu mewn carchardai a chryfhau’r broses o oruchwylio troseddwyr yn y gymuned
- Sicrhau bod y broses cyfiawnder troseddol yn cefnogi menywod a merched sydd wedi goroesi trais
- Gwneud casineb yn erbyn menywod yn drosedd casineb a rhoi’r adnoddau sydd eu hangen ar yr heddlu i erlyn pob trosedd gasineb
Trafnidiaeth
- Rhewi prisiau rheilffyrdd a symleiddio’r broses docynnau ar drafnidiaeth gyhoeddus
- Ehangu’r broses o drydaneiddio rhwydwaith rheilffyrdd Prydain, gwella ac ail-agor gorsafoedd a chyflwyno rheilffordd Pwerdy Gogledd Lloegr
- Gwella’r seilwaith gwefru ar gyfer cerbydau trydan
- Creu rhwydweithiau beicio a cherdded newydd a chynyddu’r cyllid i gynghorau er mwyn cynnal ac atgyweirio ffyrdd, palmentydd a llwybrau beicio cyfredol
- Buddsoddi mewn ymchwil a datblygu er mwyn gwneud y DU gyda’r gorau yn y byd o ran hedfan di-garbon, a chymryd camau i leihau’r galw am hedfan
- Diwygio trethiant hediadau rhyngwladol i ganolbwyntio ar y rhai sy'n hedfan fwyaf, tra’n lleihau costau i gartrefi cyffredin sy'n cymryd un neu ddau o hediadau dwy-ffordd rhyngwladol y flwyddyn
Democratiaeth
- Cwblhau cam nesaf datganoli yng Nghymru drwy weithredu gweddill argymhellion Silk yn sylweddol drwy leihau nifer y pwerau a neilltuwyd i San Steffan, a chynyddu pwerau benthyg
- Datganoli cyfrifoldeb am wasanaethau a seilwaith rheilffyrdd i Gymru, gyda chyllid teg a llywodraethiant ar y cyd ar wasanaethau trawsffiniol
- Datganoli pwerau dros gyfiawnder ieuenctid, gwasanaethau prawf, carchardai a phlismona
- Datganoli Toll Teithwyr Awyr i drin Cymru yn yr un modd â'r Alban a Gogledd Iwerddon a thrin Maes Awyr Caerdydd yn yr un modd â'r meysydd awyr rhanbarthol yn Lloegr
- Cyflwyno cyfansoddiad ysgrifenedig ar gyfer Deyrnas Unedig ffederal gyda lleisiau cryf ar gyfer Cymru, Lloegr, yr Alban a Gogledd Iwerddon
- Cyflwyno system bleidleisio gyfrannol i ethol ASau, a rhoi’r hawl i bobl ifanc 16 a 17 oed i bleidleisio a chael gwared ar y cynllun ID i bleidleiswyr ar gyfer etholiadau cyffredinol y DU
Wales
Arweinydd
Blaenoriaethau allweddol
Economi
Costau byw
GIG a gofal
Mewnfudo
Tai
Amgylchedd
Addysg
Tramor ac amddiffyn
Trosedd a chyfiawnder
Trafnidiaeth
Democratiaeth
Arweinydd
Blaenoriaethau allweddol
Economi
Costau byw
GIG a gofal
Mewnfudo
Tai
Amgylchedd
Addysg
Tramor ac amddiffyn
Trosedd a chyfiawnder
Trafnidiaeth
Democratiaeth
Arweinydd
Blaenoriaethau allweddol
Economi
Costau byw
GIG a gofal
Mewnfudo
Tai
Amgylchedd
Addysg
Tramor ac amddiffyn
Trosedd a chyfiawnder
Trafnidiaeth
Democratiaeth
Northern Ireland
Reform UK
Arweinydd
Caroline Jones
Blaenoriaethau allweddol
- Codi lwfans treth personol i £20,000 y flwyddyn a throthwy’r gyfradd 40% i £70,000
- Codi trothwy treth gorfforaeth i £100,000 a thorri’r gyfradd o 25% i 20%, gyda gostyngiad i 15% o flwyddyn tri
- Cael gwared ar y targedau Sero Net
- Gwladoli 50% o’r cwmnïau cyfleustodau allweddol, gyda'r 50% arall yn eiddo i gronfeydd pensiwn y DU
- Sicrhau bod yr heddlu'n canolbwyntio ar atal troseddu a dal troseddwyr
- Sicrhau bod Llu Ffiniau’r DU yn gwarchod ein ffiniau
Economi
- Codi trothwy treth gorfforaeth i £100,000 a thorri’r gyfradd o 25% i 20%, gyda gostyngiad i 15% o flwyddyn tri
- Cael gwared ar ardrethi busnes ar gyfer busnesau bach a chanolig
- Cyflwyno treth cludo ar-lein o 4%
- Codi’r swm y mae'n rhaid i fusnesau ei ennill cyn codi TAW i £120,000 a dod ag ad-daliad TAW yn ôl i dwristiaid
- Cael gwared ar ddeddfau sy'n niweidio cynhyrchiant, gan gynnwys rhai cyfreithiau cyflogaeth
- Diwygio a symleiddio’r system drethi
Costau byw
- Codi lwfans treth personol i £20,000 y flwyddyn a throthwy’r gyfradd 40% i £70,000
- Caniatáu i gyplau priod drosglwyddo 25% o’u lwfans treth fel na fyddai un person yn talu treth ar y £25,000 cyntaf a enillwyd
- Cael gwared ar TAW ar filiau ynni a thorri toll tanwydd 20c y litr
- Cael gwared ar dreth etifeddiant ar bob ystad o dan £2 miliwn
- Rhoi'r dewis i rieni flaenlwytho budd-daliadau plant ar gyfer plant un i bedair oed, gan roi'r dewis i rieni dreulio mwy o amser gyda'u plant
GIG a gofal
- Rhoi hwb i staffio gyda chyfradd treth incwm sylfaenol o sero ar gyfer staff yn y sector am dair blynedd a hyfforddi staff newydd
- Torri rhestrau aros drwy ddefnyddio darparwyr annibynnol a thramor
- Cyflwyno rhyddhad treth o 20% ar ofal iechyd preifat ac yswiriant iechyd i annog mwy o bobl i ddefnyddio dulliau amgen i’r GIG
- Cyflwyno cynllun talebau i gleifion sy’n eu caniatáu i bobol fynd yn breifat os nad yw terfynau amser am driniaethau yn cael eu bodloni
- Darparu mwy o welyau mewn adrannau damweiniau ac achosion brys a’r GIG yn gyffredinol
- Lansio comisiwn brenhinol i ddyfodol y system gofal cymdeithasol
Mewnfudo
- Rhewi mewnfudo, ar wahân i’r rhai sydd â sgiliau hanfodol fel yn y maes iechyd
- Mynnu fod rhaid bod yn y wlad am bum mlynedd cyn hawlio budd-daliadau
- Cynyddu yswyriant cenedlaethol y cyflogwr i weithwyr dramor o 13.8% i 20% i ran fwyaf o fusnesau
- Allgludo troseddwyr tramor ar unwaith ar ddiwedd eu dedfryd a thynnu dinasyddiaeth oddi ar fewnfudwyr sy’n cyflawni troseddau difrifol
- Gweithredu polisi casglu a dychwelyd i Ffrainc ar gyfer pobl sy’n croesi mewn cychod bach, ar ol gadael y Confensiwn ar Hawliau Dynol
- Creu Adran Fewnfudo, gan gadw'r sawl sy'n cyrraedd yn anghyfreithlon dan glo, a phroses chwim i ddelio ag achosion
Tai
- Diwygio’r system gynllunio a chyflymu’r broses o adeiladu tai newydd ar safleoedd tir llwyd
- Blaenoriaethu pobl leol am dai cymdeithasol nid pobl a anwyd dramor
- Annog mwy o bobl i ddod yn landlordiaid drwy gael gwared ar newidiadau i drethi landlordiaid a gyflwynwyd rhwng 2017-21, dan yr enw Adran 24
- Hybu hawliau rhentwyr drwy wella’r broses o fonitro’r rheolau presennol a thrwy wella prosesau gorfodi ac apelio
- Annog defnydd o dechnoleg adeiladu newydd fel adeiladu modiwlaidd
Amgylchedd
- Cael gwared ar dargedau sero net
- Trethu’r diwydiant ynni adnewyddadwy swm llawn yr arian y mae'n ei dderbyn mewn cymorthdaliadau
- Cyflymu’r broses o chwilio am nwy ac olew ym Môr y Gogledd, ailddechrau pyllau mwyngloddio brig a datgloi cronfeydd nwy siâl
- Adeiladu tyrbinau nwy cylch cyfun o effeithlonrwydd uchel
- Cyflymu’r broses o gomisiynu adweithyddion niwclear
- Adeiladu cronfeydd dŵr newydd a rhoi’r gorau i ryddhau carthion i afonydd a moroedd
Addysg
- Cyflwyno Cwricwlwm 'gwladgarol' sy'n cyflwyno gwersi am Ymerodraeth Prydain ochr-yn-ochr ag esiamplau tu hwnt i Ewrop
- Sicrhau bod yn rhaid i ysgolion gael cyfleusterau toilet o’r un rhyw, a gwahardd 'ideoleg traws-rywiol'
- Cael gwared ar gyfraddau llog ar fenthyciadau i fyfyrwyr ac ymestyn y cyfnod ad-dalu i 45 mlynedd
- Torri cyllidebau prifysgolion sy’n caniatáu rhagfarn wleidyddol neu’n tanseilio rhyddid barn
- Dyblu nifer yr Unedau Cyfeirio Disgyblion fel y gall mwy o fyfyrwyr treisgar ac aflonyddgar gael eu cadw o ysgolion
- Gorfodi prifysgolion i gynnig cyrsiau gradd dwy flynedd
Tramor ac amddiffyn
- Diddymu deddfau sy’n dal i fod yn seiliedig ar reoliadau’r UE a rhoi’r gorau i’r trefniadau masnach newydd ar ôl Brexit, sy’n cael ei alw’n Fframwaith Windsor
- Cynyddu gwariant ar amddiffyn i 2.5% o incwm cenedlaethol erbyn y drydedd flwyddyn ac i 3% o fewn chwe blynedd
- Cynyddu cyflogau ar draws y lluoedd arfog
- Creu Adran Cyn-Filwyr i warchod y rhai sydd yn y lluoedd arfog rhag hawliadau sifil a hawliau dynol
- Torri'r gyllideb Cymorth Dramor o 50%
- Plismona'r moroedd a sicrhau fod llongau bysgod o dramor yn meddu ar drwydded
Trosedd a chyfiawnder
- Cynyddu nifer swyddogion rheng flaen yr heddlu 40,000 dros bum mlynedd
- Cael gwared ar swyddogion cymorth cymunedol yr heddlu yn raddol, a dileu swyddi cydraddoldeb ac amrywiaeth
- Dull dim-goddefgarwch tuag at droseddu ac ymddygiad gwrthgymdeithasol
- Cyflwyno dedfrydau oes gorfodol i'r sawl sy'n troseddu'n ddifrifol am yr eildro
- Creu 10,000 o leoedd newydd mewn carchardai dros bum mlynedd
- Newid y dffiniad o drosedd casineb, gan godi'r trothwy cyn bo ymchwiliad yn dechrau
Trafnidiaeth
- Cael gwared ar weddill HS2
- Gwahardd holl Barthau Allyriadau Isel (Ulez) a Chymdogaethau Traffig Isel
- Cyflymu'r seilwaith trafnidiaeth sydd wedi'i gyhoeddi, gan ganolbwyntio ar ardaloedd ger y mor, Cymru, Gogledd Lloegr a Chanolbarth Lloegr
Democratiaeth
- Gadael y Confensiwn Ewropeaidd ar Hawliau Dynol a diwygio’r Ddeddf Hawliau Dynol
- Disodli Tŷ’r Arglwyddi gydag ail siambr lai a rhoi’r gorau i benodiadau gwleidyddol
- Cynnal refferendwm ar gyflwyno system bleidleisio gyfrannol ar gyfer Ty'r Cyffredin
- Cyfyngu pleidleisio drwy'r bost i'r henoed, yr anabl a'r sawl sy'n methu gadael y ty, er mwyn atal twyll
- Diwygio'r gwasanaeth sifil drwy gyflwyno penodiadau gwleidyddol o’r sector preifat
- Gwarantu rhyddid gyda Deddf Hawliau Prydeinig
Plaid Werdd Cymru
Arweinydd
Anthony Slaughter
Blaenoriaethau allweddol
- Blaenoriaethu gweithredu ar gyfer adferiad hinsawdd a bioamrywiaeth ar draws ein polisïau am ddull ‘Pontio Teg’, gan gefnogi pobl drwy’r newid
- Cyllid teg i’r GIG yng Nghymru, i warchod ac adfer system GIG a gofal cymdeithasol sy’n gwbl gyhoeddus ac wedi’i hariannu’n briodol, gan gynnwys gofal personol am ddim
- Mynd i’r afael â gorelwa (profiteering), llygredd a biliau uchel yn ein cyfleustodau a’n gwasanaethau cyhoeddus drwy fynd â nhw yn ôl o dan reolaeth y wladwriaeth neu newid i fodel busnes cymdeithasol gyda gofynion cymdeithasol ac amgylcheddol cryf
- Cynyddu Credyd Cynhwysol £40 yr wythnos, cael gwared ar y cap trydydd plentyn, darparu budd-daliadau tecach i'r rhai sy'n dibynnu ar bensiynau'r wladwriaeth, adfer gwerth budd-daliadau anabledd, diwygio profion busneslyd a rhoi’r gorau i dargedu gofalwyr dros fudd-daliadau
- Ymgyrchu dros Gymru annibynnol
- Gweithio tuag at gadoediad yn Gaza ar unwaith, cefnogi cais De Affrica yn y Llys Cyfiawnder Rhyngwladol, rhyddhau’r holl wystlon, rhoi’r gorau i werthu arfau i Israel a chydnabod talaith Palesteina yn llawn
Economi
- Codi trothwy treth gorfforaeth i £100,000 a thorri’r gyfradd o 25% i 20%, gyda gostyngiad i 15% o flwyddyn tri
- Cael gwared ar ardrethi busnes ar gyfer busnesau bach a chanolig
- Cyflwyno treth cludo ar-lein o 4%
- Codi’r swm y mae'n rhaid i fusnesau ei ennill cyn codi TAW i £120,000 a dod ag ad-daliad TAW yn ôl i dwristiaid
- Cael gwared ar ddeddfau sy'n niweidio cynhyrchiant, gan gynnwys rhai cyfreithiau cyflogaeth
- Diwygio a symleiddio’r system drethi
Costau byw
- Helpu pobl gyda’r newidiadau sy’n digwydd mewn cymdeithas drwy ‘Bontio’n Deg’, a’n cefnogi ni i gyd drwy'r argyfwng presennol a'r newidiadau angenrheidiol ar gyfer economi wyrddach
- Gwneud y system nawdd cymdeithasol yn ddigonol gyda chynnydd o £40 yr wythnos i’r credyd cynhwysol, a budd-daliadau tecach i’r rheini sy’n ddibynnol ar bensiwn y wladwriaeth
- Mynd i’r afael â’r niferoedd uchaf erioed o blant mewn tlodi, drwy gael gwared ar y cap budd-daliadau ar gyfer y trydydd plentyn a rhoi’r gorau i drethu pensiwn y wladwriaeth
- Adfer gwerth budd-daliadau anabledd a diwygio profion busneslyd fel PIP (taliadau annibyniaeth personol) a rhoi’r gorau i dargedu gofalwyr a phobl anabl dros fudd-daliadau
- Cyflwyno Incwm Sylfaenol Cyffredinol yn yr hirdymor i roi cyfle i bawb dechrau neu newid busnes, astudio, hyfforddi a byw eu bywydau mewn urddas
- Cyllid teg i Gymru i alluogi awdurodau lleol i ddarparu gofal plant o ansawdd uchel
GIG a gofal
- Cyllid teg i’r GIG yng Nghymru, i warchod ac adfer system GIG a gofal cymdeithasol sy’n gwbl gyhoeddus ac wedi’i hariannu’n briodol, gan gynnwys gofal personol am ddim
- Hwb ar unwaith i gyflogau staff y GIG, gan gynnwys adfer cyflogau nyrsys a meddygon i helpu i recriwtio a chadw staff
- Mae adfer cyllidebau iechyd y cyhoedd yn allweddol i atal yn gynnar, diagnosis cynnar a gwella ansawdd bywyd, tra hefyd yn lleihau'r baich ar y GIG
- Mynediad i bawb at wasanaeth deintyddol y GIG a chyllid ar gyfer hybiau cymunedol a gofal deintyddol sylfaenol
- Cynyddu’r cyllid ar gyfer gofal iechyd meddwl a therapïau iechyd meddwl sy’n seiliedig ar dystiolaeth y gellir cael mynediad atyn nhw o fewn 28 diwrnod
- Cymru i fod yn rhan o gomisiwn y DU-gyfan i gytuno ar ffordd sy’n seiliedig ar dystiolaeth o ran cymorth ar ddibyniaeth a diwygio cyfreithiau cyffuriau’r DU
Mewnfudo
- Croesawu ac amlygu cyfraniadau mewnfudwyr a ffoaduriaid i gymdeithas
- Rhoi’r gorau i’r ‘amgylchedd gelyniaethus’ a chynnig llwybrau diogel at loches i’r rhai sy’n ffoi rhag erledigaeth
- Caniatáu i'r rhai sy'n ceisio lloches ac amddiffyniad i weithio wrth benderfynu ar geisiadau
- Disodli’r Swyddfa Gartref gydag Adran Fudo newydd sydd ar wahân i’r system cyfiawnder troseddol
- Rhoi’r gorau i gadw mudwyr oni bai eu bod yn berygl i ddiogelwch y cyhoedd
- Amddiffyn y Ddeddf Hawliau Dynol, aelodaeth y DU o Gonfensiwn Hawliau Dynol Ewrop a mynediad uniongyrchol parhaus i'w egwyddorion mewn llysoedd domestig
Tai
- Cyflwyno Siarter i ddiogelu mannau gwyrdd ar gyfer cymunedau, lleihau allyriadau hinsawdd a darparu tai gwirioneddol fforddiadwy, ynghyd â’r buddsoddiad sydd ei angen mewn iechyd lleol, trafnidiaeth a gwasanaethau eraill
- Adeiladu o leiaf 12,000 o dai newydd bob blwyddyn yng Nghymru i ddatrys yr argyfwng tai, bydd angen i’r rhan fwyaf fod yn dai cymdeithasol
- Rheoli rhenti yng Nghymru i ddiogelu tenantiaid a sicrhau bod tai yn cael eu trin fel angen dynol sylfaenol sy’n fforddiadwy i bawb, gan gynnwys yr ‘Hawl i Rentu’ ar gyfer y rhai sy’n cael trafferth gyda thaliadau morgais
- Cynllun ar unwaith i gartrefu pobl ddigartref fel a gyflwynwyd yn llwyddiannus yn y Ffindir
- Sicrhau bod yr holl gynllunio ar gyfer tai newydd yn ystyried effeithiau hinsawdd fel llifogydd yn y dyfodol, yn bodloni safonau amgylcheddol cadarn ac yn cynnwys paneli solar a/neu bympiau gwres ym mhob cartref newydd
- Buddsoddiad mawr mewn effeithlonrwydd ynni ac ôl-osod ynni gwyrdd mewn adeiladau hŷn drwy gynllun Cronfa Economaidd Trawsnewid Gwyrdd
Amgylchedd
- Sefydlu Comisiwn System Fwyd i gynhyrchu bwyd iach, maethlon am brisiau fforddiadwy gyda chyflogau teg i dyfwyr
- Gweithio gyda ffermwyr i gynllunio system daliadau sy’n cefnogi’r broses o bontio tuag at ffermio sy’n fwy cyfeillgar i fyd natur, gan leihau plaladdwyr a chyflwyno atebion sy’n seiliedig ar natur ar gyfer problemau fel llifogydd a llygredd
- Sicrhau bod natur sy'n diflannu bob yn dipyn yn dod i ben yng Nghymru drwy gadwraeth a gwella bioamrywiaeth ac iechyd pridd ar gyfer afonydd glanach ac ecosystemau sydd wedi'u hadfer
- Creu Comisiwn newydd ar Warchod Anifeiliaid a Chynefinoedd gyda rheolaethau ar ffermio mewn ffatrïoedd, defnydd arferol o wrthfiotigau ac anffurfio anifeiliaid
- Cael gwared ar yr holl fudd-daliadau olew a nwy a chanslo holl brosiectau tanwydd ffosil newydd ac ynni niwclear newydd
- Cymunedau i elwa o ffynonellau ynni adnewyddadwy lleol (mae’r maes hwn wedi’i ddatganoli’n rhannol) a datganoli Ystadau’r Goron i gyflenwi refeniw i ddatgarboneiddio a chynhyrchu cynaliadwy yn yr economi leol
Addysg
- Diwygio’r arolygydd addysg Estyn i gefnogi pob plentyn i deimlo eu bod yn cael eu gwerthfawrogi ac i gyrraedd eu potensial wrth ddod â phrofion lle mae llawer yn y fantol i ben mewn ysgolion
- Buddsoddiad anferth mewn adeiladau ysgolion gan gynnwys ôl-osodiadau effeithlonrwydd ynni a gosodiadau ynni adnewyddadwy
- Mynd i’r afael â thlodi plant eang yng Nghymru gyda chinio ysgol maethlon am ddim i bob plentyn gan gynnwys yn ystod y gwyliau
- Gweithio tuag at fodel prifysgol newydd ar gyfer y DU gyfan gan gydnabod addysg uwch ac addysg bellach a dysgu gydol oes i bawb fel grymoedd ar gyfer lles cymdeithasol sy’n hanfodol i ddemocratiaeth
- Cefnogi pob myfyriwr drwy adfer grantiau a diddymu ffioedd dysgu
- Cyllid teg i sicrhau y gall pobl yng Nghymru fyw eu bywydau yn Gymraeg, o'r ysgol, hyd at addysg bellach
Tramor ac amddiffyn
- Ail-ymuno â’r UE fel partner masnachu a gwleidyddol o bwys pan fydd yr amser a’r amodau’n iawn
- Gweithio gyda Nato i roi fwy o bwyslais ar adeiladu heddwch byd-eang sydd ei angen ar gyfer cytundebau hinsawdd ac ymrwymiad i beidio â defnyddio arfau niwclear yn y lle cyntaf
- Cynyddu cymorth rhyngwladol i 1% o incwm gwladol gros (GNI) erbyn 2033 i helpu gwledydd sydd ar reng flaen newid hinsawdd peryglus gyda stormydd difrifol, llifogydd, tirlithriadau a thymheredd yn codi
- Cynyddu cyllid hinsawdd yn ne’r byd i 1.5% o GNI erbyn 2033 gyda £21.6 biliwn ychwanegol y flwyddyn yn cael ei roi gan y gronfa Colled a Difrod hinsawdd newydd
- Parhau i gefnogi Wcráin wrth iddo wrthsefyll ymosodiad Rwsia
- Gweithio tuag at gadoediad yn Gaza ar unwaith, cefnogi cais De Affrica yn y Llys Cyfiawnder Rhyngwladol, rhyddhau’r holl wystlon, rhoi’r gorau i werthu arfau i Israel a chydnabod talaith Palesteina yn llawn
Trosedd a chyfiawnder
- Datganoli cyfiawnder a phlismona yn llawn gyda buddsoddiad mawr i adnewyddu’r system llysoedd a mynd i’r afael â’r ôl-groniad ym maes cyfiawnder
- Adfer ffydd a hyder yn yr heddlu gyda phroses sgrinio a hyfforddiant iawn
- Cael gwared ar ‘Prevent’ a mynd i’r afael â throseddau casineb hiliol, casineb at fenywod, islamoffobia a gwrth-semitiaeth
- Cael gwared ar Ddeddf yr Heddlu, Troseddu, Dedfrydu a’r Llysoedd a mathau eraill o ddeddfwriaeth sy’n erydu’r hawliau i brotestio a rhyddid mynegiant
- Cynnal Strategaeth Weithredu i ddod â thrais yn erbyn menywod a merched i ben
- Ymgyrchu dros hunan-ID ar gyfer pobl draws ac anneuaidd
Trafnidiaeth
- Cynyddu cymorthdaliadau cyhoeddus blynyddol ar gyfer teithio ar drên a bws gyda theithiau bws am ddim i rai dan 18 oed, gan sicrhau bod pob cymuned yn gysylltiedig ac yn gallu ffynnu
- Dod â seilwaith rheilffyrdd yn ôl i berchnogaeth gyhoeddus fel gwasanaeth hanfodol, gan helpu i ddatgarboneiddio teithio
- Gwella cysylltiadau trafnidiaeth ar draws Cymru a chefnogi trydaneiddio, gan gynnwys y gallu i wefru cerbydau trydan drwy ddefnyddio cyllid HS2 sy’n ddyledus i Gymru
- Cefnogi strydoedd diogel a theithio llesol gyda buddsoddiad mawr ledled y DU mewn llwybrau beiciau a llwybrau troed
- Atal ehangu capasiti meysydd awyr newydd fel cyfrannwr mawr at newid hinsawdd, ynghyd â gwahardd teithiau awyr domestig ar gyfer teithiau a fyddai’n cymryd llai na 3 awr ar drên
Democratiaeth
- Bydd ASau y Gwyrddion yn pwyso ar y DU i ddod yn ddemocratiaeth fodern, weithredol sydd yn cynrychioli amrywiaeth ein cymdeithasau
- Disodli system y cyntaf i’r felin yn etholiadau San Steffan a chynghorau gyda system bleidleisio cymesur
- Disodli Tŷ’r Arglwyddi gydag ail siambr etholedig
- Dod â’r angen am ID i ben wrth bleidleisio a llygredd gwleidyddol
- Mae Plaid Werdd Cymru yn ymgyrchu am Gymru annibynnol gyda’i gyfansoddiad democrataidd a’i senedd annibynnol ei hun
- Pleidleisiau i bobl ifanc 16 oed a hawliau pleidleisio sy’n seiliedig ar breswylfa
Arweinydd
Blaenoriaethau allweddol
Economi
Costau byw
GIG a gofal
Mewnfudo
Tai
Amgylchedd
Addysg
Tramor ac amddiffyn
Trosedd a chyfiawnder
Trafnidiaeth
Democratiaeth
Llafur Cymru
Arweinydd
Vaughan Gething
- Rhoi hwb i dwf economaidd i sicrhau’r twf parhaus uchaf yn y G7 – gyda swyddi da a thwf cynhyrchiant ym mhob rhan o’r wlad
- Adeiladu GIG sy’n addas ar gyfer y dyfodol sydd yno pan fydd pobl ei angen, lle mae pawb yn byw'n dda yn hirach
- Gwneud Prydain yn bwerdy ynni glân i dorri biliau, creu swyddi a chynnig diogelwch gyda thrydan rhad, di-garbon erbyn 2030
- Creu Canolfan Diogelwch y Ffin gyda phwerau gwrthderfysgaeth i fynd i’r afael â smyglo pobl a gangiau masnachu pobl
- Hanneri tor-cyfraith treisiol difrifiol a chodi hyder cyhoeddus yn y system gyfiawnder a phlismona i'w lefel uchaf
Y Ceidwadwyr Cymreig
Arweinydd
Andrew RT Davies
- £1biliwn i drydaneiddio prif linell gogledd Cymru
- Dod â phŵer niwclear i ogledd Cymru
- Cyflwyno rhaglen Gwasanaeth Cenedlaethol
- Darparu o leiaf £1 biliwn o gyllid ffyniant bro parhaus i gymunedau yng Nghymru
- Angen caniatâd lleol ar gyfer parthau 20mya a rhoi'r hawl gyfreithiol i gymunedau lleol herio parthau sy'n bodoli'n barod
- Torri Yswiriant Gwladol o 2c arall a dileu prif gyfradd Yswiriant Gwladol hunan-gyflogedig gyda'r uchelgais o ddod â'r dreth ddwbl i ben ar waith pan fydd amodau ariannol yn caniatáu hynny
Plaid Cymru
Arweinydd
Rhun ap Iorwerth
- Sicrhau £4 biliwn sy’n ddyledus i Gymru o HS2 i wella trafnidiaeth gyhoeddus a gwrthdroi toriadau i wasanaethau bysiau lleol
- Mynnu cyllid teg i Gymru o San Steffan er mwyn buddsoddi yng ngweithlu’r GIG yng Nghymru a recriwtio 500 o feddygon teulu. Cyflwyno strategaeth ganser newydd i ganfod a thrin canserau’n gynt a dod â ‘r loteri cod post i ben o ran triniaethau
- Helpu 330,000 o deuluoedd yng Nghymru gyda’r argyfwng costau byw drwy gynyddu Budd-dal Plant £20 yr wythnos
- Unioni annhegwch economaidd drwy gynyddu trethi ffawdelw (windfall) a datganoli Ystad y Goron i greu swyddi gwyrdd ac adeiladu ffyniant
Democratiaid Rhyddfrydol Cymru
Arweinydd
Jane Dodds
- Buddsoddi mewn ynni adnewyddadwy ac inswleiddio cartrefi i dorri biliau a sbarduno adferiad economaidd cryf
- Gwahardd carthion rhag cael eu rhyddhau i afonydd a moroedd
- Adfer perthynas y DU ag Ewrop
- Cyflwyno system bleidleisio gyfrannol i ethol Aelodau Seneddol
Reform UK
Arweinydd
Caroline Jones
- Codi lwfans treth personol i £20,000 y flwyddyn a throthwy’r gyfradd 40% i £70,000
- Codi trothwy treth gorfforaeth i £100,000 a thorri’r gyfradd o 25% i 20%, gyda gostyngiad i 15% o flwyddyn tri
- Cael gwared ar y targedau Sero Net
- Gwladoli 50% o’r cwmnïau cyfleustodau allweddol, gyda'r 50% arall yn eiddo i gronfeydd pensiwn y DU
- Sicrhau bod yr heddlu'n canolbwyntio ar atal troseddu a dal troseddwyr
- Sicrhau bod Llu Ffiniau’r DU yn gwarchod ein ffiniau
Plaid Werdd Cymru
Arweinydd
Anthony Slaughter
- Blaenoriaethu gweithredu ar gyfer adferiad hinsawdd a bioamrywiaeth ar draws ein polisïau am ddull ‘Pontio Teg’, gan gefnogi pobl drwy’r newid
- Cyllid teg i’r GIG yng Nghymru, i warchod ac adfer system GIG a gofal cymdeithasol sy’n gwbl gyhoeddus ac wedi’i hariannu’n briodol, gan gynnwys gofal personol am ddim
- Mynd i’r afael â gorelwa (profiteering), llygredd a biliau uchel yn ein cyfleustodau a’n gwasanaethau cyhoeddus drwy fynd â nhw yn ôl o dan reolaeth y wladwriaeth neu newid i fodel busnes cymdeithasol gyda gofynion cymdeithasol ac amgylcheddol cryf
- Cynyddu Credyd Cynhwysol £40 yr wythnos, cael gwared ar y cap trydydd plentyn, darparu budd-daliadau tecach i'r rhai sy'n dibynnu ar bensiynau'r wladwriaeth, adfer gwerth budd-daliadau anabledd, diwygio profion busneslyd a rhoi’r gorau i dargedu gofalwyr dros fudd-daliadau
- Ymgyrchu dros Gymru annibynnol
- Gweithio tuag at gadoediad yn Gaza ar unwaith, cefnogi cais De Affrica yn y Llys Cyfiawnder Rhyngwladol, rhyddhau’r holl wystlon, rhoi’r gorau i werthu arfau i Israel a chydnabod talaith Palesteina yn llawn
Llafur Cymru
- Sicrhau sefydlogrwydd economaidd gyda rheolau clir ar drethi a pholisïau gwariant a goruchwyliaeth fwy annibynnol
- Capio treth gorfforaeth ar 25%, disodli’r system ardrethi busnes a chyhoeddi map trywydd sy’n amlinellu trethi busnes y dyfodol
- Sefydlu Great British Energy a Chronfa Gyfoeth Genedlaethol i fuddsoddi mewn diwydiannau ynni glân a chreu 650,000 o swyddi
- Gwahardd contractau dim oriau sy’n "ecsbloetio"; rhoi’r gorau i ddiswyddo ac ail-gyflogi; a chyflwyno hawliau sylfaenol o'r diwrnod cyntaf o ran absenoldeb rhiant, tâl salwch ac amddiffyniad rhag diswyddiadau annheg
- Cryfhau llais gweithwyr ar y cyd, gan gynnwys drwy undebau llafur
- Llunio strategaeth ddiwydiannol sy’n canolbwyntio ar gryfderau’r DU a sefydlu Cyngor Strategaeth Ddiwydiannol gyda chynrychiolwyr o’r holl genhedloedd a’r rhanbarthau, busnes ac undebau llafur
Y Ceidwadwyr Cymreig
- Tynnu 2c ychwanegol oddi ar Yswiriant Gwladol cyflogai, ei haneru o 12% ddechrau eleni i 6% erbyn Ebrill 2027
- Dileu prif gyfradd Yswiriant Gwladol hunangyflogedig yn gyfan gwbl erbyn 2029, gyda’r uchelgais o ddod â’r dreth ddwbl i ben ar waith pan fydd amodau ariannol yn caniatáu
- Diddymu ardrethi busnes ar gyfer busnesau bach - Cymru sydd â’r rhai uchaf ym Mhrydain – a chefnogi entrepreneuriaid ifanc i sefydlu busnes
- Galluogi busnesau micro i dyfu gyda ‘Chynllun Sbarduno’ gan dalu Yswiriant Gwladol i’r cyflogwr am ddau weithiwr am ddwy flynedd
- Cyflwyno 150,000 o brentisiaethau newydd dros gyfnod nesaf y Senedd, a chreu Cynllun ‘Kickstarter’ i Fusnesau Lleol i gefnogi busnesau sy’n dechrau arni
- Mynd i’r afael â chyfradd uchel o anweithgarwch economaidd yng Nghymru drwy greu amgylchedd i fusnesau fuddsoddi a chreu swyddi
Plaid Cymru
- Pwyso ar y DU i ail-ymuno â marchnad sengl ac undeb tollau’r UE
- Gosod targedau newydd, uchelgeisiol ar gyfer economi Cymru i ddeall yn well effaith penderfyniadau polisi a dewisiadau buddsoddi
- Diwygio ardrethi busnes, creu Asiantaeth Ddatblygu Genedlaethol hyd braich i Gymru sy’n blaenoriaethu’r broses o dyfu, cefnogi a chadw busnesau o Gymru. Diwygio Banc Datblygu Cymru fel y gall gymryd mwy o gyfranddaliadau ecwiti mewn busnesau sy’n dod i’r amlwg ac elwa ohonynt a buddsoddi mewn prosiectau seilwaith
- Cynyddu pwerau benthyg Llywodraeth Cymru a chael gwared ar y cyfyngiadau wrth reoli ei gyllideb
- Cefnogi gweithwyr dur, diogelu cynhyrchu dur yng Nghymru a phwyso i wladoli gwaith dur Tata ym Mhort Talbot
Democratiaid Rhyddfrydol Cymru
- Lansio strategaeth ddiwydiannol i roi sicrwydd i fusnesau a’u hannog i fuddsoddi mewn technolegau newydd
- Buddsoddi mewn seilwaith gwyrdd, arloesedd, hyfforddiant a sgiliau ar draws y DU gyfan i hybu twf economaidd
- Lleihau rhwystrau masnach a meithrin perthnasoedd cryfach â phartneriaid masnachu agosaf y DU
- Gweithio gyda’r gweinyddiaethau datganoledig i ddatblygu polisïau a phartneriaethau ar y cyd i hybu twf ar draws y DU gyfan
- Rheoli cyllid cyhoeddus yn gyfrifol - gwariant o ddydd i ddydd i beidio â bod yn fwy na'r arian a godir mewn trethi dros y tymor canolig
- Gwrthdroi toriadau treth i fanciau a diwygio treth ar enillion cyfalaf
Reform UK
- Codi trothwy treth gorfforaeth i £100,000 a thorri’r gyfradd o 25% i 20%, gyda gostyngiad i 15% o flwyddyn tri
- Cael gwared ar ardrethi busnes ar gyfer busnesau bach a chanolig
- Cyflwyno treth cludo ar-lein o 4%
- Codi’r swm y mae'n rhaid i fusnesau ei ennill cyn codi TAW i £120,000 a dod ag ad-daliad TAW yn ôl i dwristiaid
- Cael gwared ar ddeddfau sy'n niweidio cynhyrchiant, gan gynnwys rhai cyfreithiau cyflogaeth
- Diwygio a symleiddio’r system drethi
Plaid Werdd Cymru
- Codi trothwy treth gorfforaeth i £100,000 a thorri’r gyfradd o 25% i 20%, gyda gostyngiad i 15% o flwyddyn tri
- Cael gwared ar ardrethi busnes ar gyfer busnesau bach a chanolig
- Cyflwyno treth cludo ar-lein o 4%
- Codi’r swm y mae'n rhaid i fusnesau ei ennill cyn codi TAW i £120,000 a dod ag ad-daliad TAW yn ôl i dwristiaid
- Cael gwared ar ddeddfau sy'n niweidio cynhyrchiant, gan gynnwys rhai cyfreithiau cyflogaeth
- Diwygio a symleiddio’r system drethi
Llafur Cymru
- Addo i beidio â chynyddu treth incwm, Yswiriant Gwladol neu TAW yn ystod y senedd nesaf
- Torri biliau ynni drwy sefydlu Great British Energy, cwmni ynni ym mherchnogaeth y cyhoedd
- Torri biliau ynni gyda Chynllun Cartrefi Cynnes Cenedlaethol i uwchraddio pum miliwn o gartrefi mewn pum mlynedd
- Troi’r isafswm cyflog yn gyflog byw gwirioneddol sy’n rhoi ystyriaeth i gostau byw a gwella’r broses o’i orfodi
- Gwahardd contractau dim oriau a’r arfer o ddiswyddo ac ail-gyflogi, a rhoi mwy o hawliau i weithwyr o’r diwrnod cyntaf yn y swydd
- Diogelu clo triphlyg pensiwn y wladwriaeth fel ei fod yn codi’n unol â chwyddiant, cyflogau neu 2.5% - pa bynnag un sydd uchaf
Y Ceidwadwyr Cymreig
- Torri treth, gan roi £700 yn ôl ym mhoced y gweithiwr cyffredin yng Nghymru. Cadw’r cap ar bris ynni, gostwng ardollau biliau ynni a chreu tabl cynghrair o ddarparwyr ynni
- Cyflwyno’r Clo Triphlyg a Mwy (Triple Lock Plus) fel bod y lwfans personol i bensiynwyr yn cynyddu gydag enillion, prisiau neu 2.5% i sicrhau bod pensiwn y wladwriaeth wastad yn rhydd rhag treth incwm
- Gostwng y trothwy oedran o 21 am y Cyflog Byw Cenedlaethol o £11.44
- Darparu 30 awr o ofal plant am ddim i deuluoedd sy’n gweithio gyda phlant rhwng naw mis a phum mlwydd oed yn Lloegr. Bydd llywodraeth Cymru yn derbyn cyllid ychwanegol i alluogi hynny yng Nghymru
- Codi cyfraddau budd-daliadau yn unol â chwyddiant
Plaid Cymru
- Datganoli pwerau i osod bandiau treth incwm, gwneud treth ar enillion cyfalaf â threth incwm yn gyfartal, gosod treth ffawdelw (windfall) ar gwmnïau ynni ac ailosod cap ar fonws bancwyr
- Pwyso i ehangu’r broses o gyflwyno prydau ysgol am ddim i gynnwys holl ddisgyblion ysgolion uwchradd y wladwriaeth
- Cael gwared ar y cap budd-daliadau dau blentyn, chynyddu budd-dal plant £20 yr wythnos. Cyflwyno strategaeth newydd ar dlodi plant yng Nghymru gyda thargedau clir a wiriwyd yn annibynnol
- Ei gwneud yn ofyniad cyfreithiol i gredyd cynhwysol ddarparu’r lleiafswm sydd ei angen ar gyfer bywydau bob dydd unigolion a theuluoedd
- Datganoli pwerau dros fudd-daliadau lles, cynyddu’r nifer sy’n hawlio budd-daliadau sydd heb eu hawlio a chreu Taliad Plant Cymru sy’n seiliedig ar un yr Alban
- Cyflwyno tariff cymdeithasol ynni i aelwydydd sy’n gwario swm anghymesur ar filiau ynni
Democratiaid Rhyddfrydol Cymru
- Torri biliau ynni gydag ynni adnewyddadwy rhad a chymhellion treth i gyd-fynd â mesurau arbed ynni mewn cartrefi
- Mynd i'r afael â thlodi plant drwy ddileu'r terfyn dau blentyn a'r cap ar fudd-daliadau
- Gosod targed o ddod â thlodi dwfn i ben o fewn degawd, a sefydlu comisiwn annibynnol i argymell cynnydd blynyddol mewn credyd cynhwysol i sicrhau bod cymorth yn cwmpasu hanfodion bywyd, fel bwyd a biliau
- Diogelu clo triphlyg pensiwn y wladwriaeth fel ei fod yn codi yn unol â chwyddiant, cyflogau neu 2.5% - pa un bynnag sydd uchaf a sicrhau bod merched a anwyd yn y 1950au yn cael eu trin yn deg ac yn cael eu digolledu'n briodol
- Cyflwyno Strategaeth Fwyd Genedlaethol i fynd i’r afael â chostau bwyd cynyddol
- Cael cyfraddau morgeisi o dan reolaeth drwy reoli’r economi yn ofalus
Reform UK
- Codi lwfans treth personol i £20,000 y flwyddyn a throthwy’r gyfradd 40% i £70,000
- Caniatáu i gyplau priod drosglwyddo 25% o’u lwfans treth fel na fyddai un person yn talu treth ar y £25,000 cyntaf a enillwyd
- Cael gwared ar TAW ar filiau ynni a thorri toll tanwydd 20c y litr
- Cael gwared ar dreth etifeddiant ar bob ystad o dan £2 miliwn
- Rhoi'r dewis i rieni flaenlwytho budd-daliadau plant ar gyfer plant un i bedair oed, gan roi'r dewis i rieni dreulio mwy o amser gyda'u plant
Plaid Werdd Cymru
- Helpu pobl gyda’r newidiadau sy’n digwydd mewn cymdeithas drwy ‘Bontio’n Deg’, a’n cefnogi ni i gyd drwy'r argyfwng presennol a'r newidiadau angenrheidiol ar gyfer economi wyrddach
- Gwneud y system nawdd cymdeithasol yn ddigonol gyda chynnydd o £40 yr wythnos i’r credyd cynhwysol, a budd-daliadau tecach i’r rheini sy’n ddibynnol ar bensiwn y wladwriaeth
- Mynd i’r afael â’r niferoedd uchaf erioed o blant mewn tlodi, drwy gael gwared ar y cap budd-daliadau ar gyfer y trydydd plentyn a rhoi’r gorau i drethu pensiwn y wladwriaeth
- Adfer gwerth budd-daliadau anabledd a diwygio profion busneslyd fel PIP (taliadau annibyniaeth personol) a rhoi’r gorau i dargedu gofalwyr a phobl anabl dros fudd-daliadau
- Cyflwyno Incwm Sylfaenol Cyffredinol yn yr hirdymor i roi cyfle i bawb dechrau neu newid busnes, astudio, hyfforddi a byw eu bywydau mewn urddas
- Cyllid teg i Gymru i alluogi awdurodau lleol i ddarparu gofal plant o ansawdd uchel
Llafur Cymru
- Gweithio gyda llywodraeth Cymru i dorri amseroedd aros y GIG yng Nghymru
- Sicrhau na all y genhedlaeth nesaf byth brynu sigaréts yn gyfreithlon
- Gwahardd hysbysebu bwyd sothach i blant
- Adeiladu ar y Ddeddf Diogelwch Ar-lein, ac archwilio mesurau pellach i gadw pawb yn ddiogel ar-lein
- Diwygio rheoleiddio gamblo, cryfhau amddiffyniadau a pharhau i weithio gyda'r diwydiant ar sut i sicrhau gamblo cyfrifol
- Rhoi mwy o bwerau i grwneriaid gael mynediad at wybodaeth sy’n cael ei chadw gan gwmnïau technoleg ar ôl marwolaeth plentyn
Y Ceidwadwyr Cymreig
- Gwneud Cyfamod GIG Cymru yn gyfraith er mwyn sicrhau bod arian sy’n mynd i lywodraeth Cymru o wariant iechyd ychwanegol yn Lloegr yn cael ei wario’n llawn ar iechyd yng Nghymru
- Gweithwyr proffesiynol y GIG i dderbyn y tâl llawn fel yr argymhellwyd gan Gorff Adolygu Cyflogau’r GIG annibynnol, mynd i’r afael â chamdriniaeth a gwella llesiant staff
- Gwarantu bod y GIG yn parhau i fod mewn dwylo cyhoeddus ac yn rhad ac am ddim adeg ei ddefnyddio
- Creu rhaglen o Weithwyr wrth Gefn yn y GIG, sef cyn weithwyr proffesiynol ac aelodau’r cyhoedd i wirfoddoli yn ystod cyfnodau o alw mawr
- Sefydlu ‘gwestai gofal’ i ryddhau gwelyau mewn ysbytai i gleifion nad ydynt yn gallu mynd adref, ond nad oes angen gofal meddygol arnyn nhw mwyach
- Cyflwyno Deddf Iechyd Meddwl newydd i greu canolfannau argyfwng iechyd meddwl 24/7, i ffwrdd o’r adran damweiniau ac achosion brys
Plaid Cymru
- Gweithio i sicrhau bod ein GIG yn cael ei ariannu’n iawn drwy fodel ariannu newydd tecach i Gymru sy'n seiliedig ar anghenion – gan alluogi i gyflog llawn holl staff y GIG yng Nghymru gael ei adfer a gwrthwynebu preifateiddio gwasanaethau’r GIG
- Adfer cyllid meddygon teulu i 8.7% o gyllideb iechyd Cymru, a recriwtio 500 o feddygon teulu ychwanegol ar draws y wlad dros ddau dymor llywodraeth Cymru
- Adolygu llywodraethiant y GIG yng Nghymru, gan geisio cryfhau goruchwyliaeth ac atebolrwydd a chyflwyno diwygiadau i sicrhau na chaiff byrddau iechyd eu tynnu o fesurau arbennig am resymau gwleidyddol
- Mynnu bod Ymchwiliad Covid penodol i Gymru yn cael ei sefydlu
- Parhau i weithio i gyflwyno Gwasanaeth Iechyd a Gofal Cymdeithasol integredig, gan gynnwys mynd i’r afael ag oedi wrth drosglwyddo gofal a ‘blocio gwelyau’. Codi’r cyflog byw gwirioneddol £1 yr awr i weithwyr gofal cymdeithasol yng Nghymru
- Creu ‘contract canser’ newydd i Gymru er mwyn dal a thrin canserau’n gynharach
Democratiaid Rhyddfrydol Cymru
- Rhoi mwy o gymorth i filiynau o ofalwyr di-dâl, gan gynnwys cynnydd yn y Lwfans Gofalwr
- Cyflwyno ardoll ar elw cwmnïau tybaco i helpu i ariannu gofal iechyd a gwasanaethau rhoi’r gorau i smygu
- Diogelu plant rhag dod i gysylltiad â bwyd sothach drwy gefnogi awdurdodau lleol i gyfyngu ar hysbysebion awyr agored a chyfyngu ar hysbysebion teledu i’r trothwy ar ôl naw o’r gloch
- Ymestyn yr ardoll ar ddiodydd meddal i ddiodydd sudd a llaeth sy’n uchel mewn siwgr wedi’i ychwanegu
- Rhyddhau amser yr heddlu, lleihau ôl-groniadau yn y llysoedd, mynd i’r afael â gorlenwi carchardai a lleihau’r niwed o gamddefnyddio cyffuriau drwy ddargyfeirio pobl sy’n cael eu harestio am feddu ar gyffuriau at ddefnydd personol i gael triniaeth lle bo’n briodol
- Gwneud profiad gofalu yn nodwedd warchodedig o dan Ddeddf Cydraddoldeb 2010
Reform UK
- Rhoi hwb i staffio gyda chyfradd treth incwm sylfaenol o sero ar gyfer staff yn y sector am dair blynedd a hyfforddi staff newydd
- Torri rhestrau aros drwy ddefnyddio darparwyr annibynnol a thramor
- Cyflwyno rhyddhad treth o 20% ar ofal iechyd preifat ac yswiriant iechyd i annog mwy o bobl i ddefnyddio dulliau amgen i’r GIG
- Cyflwyno cynllun talebau i gleifion sy’n eu caniatáu i bobol fynd yn breifat os nad yw terfynau amser am driniaethau yn cael eu bodloni
- Darparu mwy o welyau mewn adrannau damweiniau ac achosion brys a’r GIG yn gyffredinol
- Lansio comisiwn brenhinol i ddyfodol y system gofal cymdeithasol
Plaid Werdd Cymru
- Cyllid teg i’r GIG yng Nghymru, i warchod ac adfer system GIG a gofal cymdeithasol sy’n gwbl gyhoeddus ac wedi’i hariannu’n briodol, gan gynnwys gofal personol am ddim
- Hwb ar unwaith i gyflogau staff y GIG, gan gynnwys adfer cyflogau nyrsys a meddygon i helpu i recriwtio a chadw staff
- Mae adfer cyllidebau iechyd y cyhoedd yn allweddol i atal yn gynnar, diagnosis cynnar a gwella ansawdd bywyd, tra hefyd yn lleihau'r baich ar y GIG
- Mynediad i bawb at wasanaeth deintyddol y GIG a chyllid ar gyfer hybiau cymunedol a gofal deintyddol sylfaenol
- Cynyddu’r cyllid ar gyfer gofal iechyd meddwl a therapïau iechyd meddwl sy’n seiliedig ar dystiolaeth y gellir cael mynediad atyn nhw o fewn 28 diwrnod
- Cymru i fod yn rhan o gomisiwn y DU-gyfan i gytuno ar ffordd sy’n seiliedig ar dystiolaeth o ran cymorth ar ddibyniaeth a diwygio cyfreithiau cyffuriau’r DU
Llafur Cymru
- Creu Canolfan Diogelwch y Ffin gyda phwerau gwrthderfysgaeth i fynd i’r afael â smyglo pobl a gangiau masnachu pobl
- Canslo hediadau ceiswyr lloches i Rwanda a chyflogi mwy o arolygwyr a swyddogion ffin i glirio’r ôl-groniad lloches
- Sefydlu uned ddychwelyd 1,000 person i symud ceiswyr lloches aflwyddiannus yn gynt
- Diwygio'r system fewnfudo sy’n seiliedig ar bwyntiau a gwahardd cyflogwyr sy'n torri cyfreithiau cyflogaeth wrth gyflogi gweithwyr o dramor
- Lleihau mewnfudo net drwy gyflwyno cynlluniau gweithlu a hyfforddiant mewn sectorau fel iechyd ac adeiladu i roi’r gorau ar y ddibyniaeth hirdymor ar weithwyr o dramor
- Diwygio llwybrau adsefydlu a helpu ffoaduriaid yn eu rhanbarthau cartref
Y Ceidwadwyr Cymreig
- Atal pobl sy’n cyrraedd yng anghyfreithlon rhag hawlio lloches yn y DU a chyflawni'r hediadau i Rwanda i rwystro mewnfudo anghyfreithlon
- Cryfhau gorfodaeth a bod yn llymach ar smyglwyr pobl drwy weithio gyda chynghreiriaid rhyngwladol a rhoi hwb i gyllid yr Asiantaeth Troseddu Cenedlaethol
- Cynyddu nifer y swyddogion ar batrôl ar arfordir Ffrainc a gweithio gyda chenhedloedd gogledd Ewrop i darfu ar fasnachwyr pobl
- Clirio’r ôl-groniad lloches a phrosesu pob hawliad yn y dyfodol o fewn chwe mis i roi'r gorau ar ddefnyddio gwestai ar gyfer mudwyr
- Capio nifer y fisas ar gyfer mudwyr ar lefel a gymeradwyir yn flynyddol gan Aelodau Seneddol, gyda'r nifer yn gostwng bob blwyddyn yn y Senedd
- Codi’r lefel enillion isaf ar gyfer fisas gweithiwr medrus neu deulu – a fydd yn cyrraedd £38,700 yn 2025 – yn ôl chwyddiant bob blwyddyn
Plaid Cymru
- Cael gwared ar gynllun Rwanda, gan greu llwybrau diogel a chyfreithlon i geiswyr lloches gael mynediad i’r DU, a dod â’r system ‘heb hawl i gyllid cyhoeddus’ i ben
- Cymru a’r DU yn parhau i fod yn aelod o Gonfensiwn Hawliau Dynol Ewrop, gan fod yn rhwym i benderfyniadau'r llys atodedig a chynnal hawliau dynol
- Cadw’r fisa llwybr graddedigion i annog pobl i astudio, i fyw ac i weithio yng Nghymru
- Datganoli pwerau mewnfudo allweddol i Gymru, gan gynnwys y rhestr o alwedigaethau i leiafrifoedd, gan alluogi Llywodraeth Cymru i gyhoeddi ei fisâu ei hun
Democratiaid Rhyddfrydol Cymru
- Trosglwyddo pwerau dros fisâu gwaith, myfyrwyr o dramor a lloches o’r Swyddfa Gartref i adrannau eraill
- Buddsoddi mewn swyddogion, hyfforddiant a thechnoleg i fynd i'r afael â smyglo, masnachu pobl a chaethwasiaeth fodern
- Gweithio gydag Europol ac awdurdodau Ffrainc i stopio’r gangiau sy’n gysylltiedig â chroesi’r Sianel yn anghyfreithlon
- Cael gwared ar gynlluniau i anfon ceiswyr lloches i Rwanda, a darparu llwybrau diogel a chyfreithlon tuag at loches i ffoaduriaid
- Creu uned benodedig i gyflymu penderfyniadau lloches a mynd i’r afael â’r ôl-groniad o achosion
- Caniatáu i geiswyr lloches weithio os ydyn nhw wedi bod yn aros dros dri mis am benderfyniad
Reform UK
- Rhewi mewnfudo, ar wahân i’r rhai sydd â sgiliau hanfodol fel yn y maes iechyd
- Mynnu fod rhaid bod yn y wlad am bum mlynedd cyn hawlio budd-daliadau
- Cynyddu yswyriant cenedlaethol y cyflogwr i weithwyr dramor o 13.8% i 20% i ran fwyaf o fusnesau
- Allgludo troseddwyr tramor ar unwaith ar ddiwedd eu dedfryd a thynnu dinasyddiaeth oddi ar fewnfudwyr sy’n cyflawni troseddau difrifol
- Gweithredu polisi casglu a dychwelyd i Ffrainc ar gyfer pobl sy’n croesi mewn cychod bach, ar ol gadael y Confensiwn ar Hawliau Dynol
- Creu Adran Fewnfudo, gan gadw'r sawl sy'n cyrraedd yn anghyfreithlon dan glo, a phroses chwim i ddelio ag achosion
Plaid Werdd Cymru
- Croesawu ac amlygu cyfraniadau mewnfudwyr a ffoaduriaid i gymdeithas
- Rhoi’r gorau i’r ‘amgylchedd gelyniaethus’ a chynnig llwybrau diogel at loches i’r rhai sy’n ffoi rhag erledigaeth
- Caniatáu i'r rhai sy'n ceisio lloches ac amddiffyniad i weithio wrth benderfynu ar geisiadau
- Disodli’r Swyddfa Gartref gydag Adran Fudo newydd sydd ar wahân i’r system cyfiawnder troseddol
- Rhoi’r gorau i gadw mudwyr oni bai eu bod yn berygl i ddiogelwch y cyhoedd
- Amddiffyn y Ddeddf Hawliau Dynol, aelodaeth y DU o Gonfensiwn Hawliau Dynol Ewrop a mynediad uniongyrchol parhaus i'w egwyddorion mewn llysoedd domestig
Llafur Cymru
- Cefnogi cartrefi cynhesach i leihau tlodi tanwydd
- Dod â’r system lesddaliadau i ben, gan ddeddfu cynlluniau Comisiwn y Gyfraith ar ryddfreinio lesddaliadau, yr hawl i reoli a chyfunddaliadau
- Cymryd camau pellach i wahardd fflatiau lesddaliad newydd a sicrhau mai cyfunddaliadau yw’r ddeiliadaeth arferol
- Mynd i'r afael â thaliadau rhent tir anfforddiadwy nad ydynt yn cael eu rheoleiddio
- Rhoi’r gorau i ystadau tai preifat ‘fleecehold’ a chostau cynnal a chadw annheg
Y Ceidwadwyr Cymreig
- Creu tasglu gweithredu ar y cyd o gynllunwyr i dargedu’r awdurdodau cynllunio lleol sy’n perfformio arafaf, gan gyflymu ceisiadau ar gyfer datblygiadau tai fforddiadwy
- Datblygu cynllun cymorth i alluogi busnesau bach a chanolig i adeiladu cartrefi, tra’n blaenoriaethu busnesau bach a chanolig i adeiladu ar dir cyhoeddus
- Sefydlu cronfa prentisiaid cynllunio ar gyfer pob awdurdod lleol
- Cynnal arolygon ar holl dir awdurdodau cyhoeddus i weld pa mor addas ydyw ar gyfer tai
- Ehangu Cymorth i Brynu i gynnwys cartrefi ail law a'r rhai y mae angen eu hadnewyddu
- Grymuso awdurdodau lleol i ddefnyddio tai gwag unwaith eto ar gyfer rhent cymdeithasol a rhentu i brynu
Plaid Cymru
- Ymgorffori hawl i dai digonol yn y gyfraith, gwahardd troi allan heb fai a galluogi mesurau blaengar i reoli rhenti
- Datblygu cynllun i sicrhau bod tai cymdeithasol yn cael eu hehangu’n sylweddol ym mhob rhan o’r wlad, drwy ddefnyddio ffrydiau ariannu cyhoeddus a phreifat a gweithio gyda chymunedau i ddarparu'r gymysgedd iawn o dai
- Creu canolfannau rhagoriaeth ym maes adeiladu ac ôl-osod. Diogelu a gwella cadwyni cyflenwi lleol a llafur yng Nghymru fel bod elw’r diwydiant adeiladu tai yng Nghymru yn gallu aros yng Nghymru
- Cefnogi mesurau newydd i reoli nifer yr ail gartrefi. Cefnogi ehangu Cynllun Peilot Dwyfor sy’n caniatáu i awdurdodau lleol brynu ail gartrefi a llety gwyliau
Democratiaid Rhyddfrydol Cymru
- Adeiladu 380,000 o gartrefi y flwyddyn ar draws y DU gydag o leiaf 150,000 o gartrefi cymdeithasol newydd, gyda 10 o ardd-ddinasoedd a datblygiadau sy’n cael eu harwain gan y gymuned
- Diddymu lesddaliadau preswyl a rhoi cap ar rhenti tir ar lefel enwol
- Cyflwyno rhaglen uwchraddio brys 10 mlynedd i wneud cartrefi’n gynhesach ac yn rhatach i’w gwresogi
- Rhoi terfyn ar gysgu allan o fewn pum mlynedd, a chael gwared ar y Ddeddf Crwydraeth sy’n gwneud sawl math o ddigartrefedd yng Nghymru a Lloegr yn drosedd
Reform UK
- Diwygio’r system gynllunio a chyflymu’r broses o adeiladu tai newydd ar safleoedd tir llwyd
- Blaenoriaethu pobl leol am dai cymdeithasol nid pobl a anwyd dramor
- Annog mwy o bobl i ddod yn landlordiaid drwy gael gwared ar newidiadau i drethi landlordiaid a gyflwynwyd rhwng 2017-21, dan yr enw Adran 24
- Hybu hawliau rhentwyr drwy wella’r broses o fonitro’r rheolau presennol a thrwy wella prosesau gorfodi ac apelio
- Annog defnydd o dechnoleg adeiladu newydd fel adeiladu modiwlaidd
Plaid Werdd Cymru
- Cyflwyno Siarter i ddiogelu mannau gwyrdd ar gyfer cymunedau, lleihau allyriadau hinsawdd a darparu tai gwirioneddol fforddiadwy, ynghyd â’r buddsoddiad sydd ei angen mewn iechyd lleol, trafnidiaeth a gwasanaethau eraill
- Adeiladu o leiaf 12,000 o dai newydd bob blwyddyn yng Nghymru i ddatrys yr argyfwng tai, bydd angen i’r rhan fwyaf fod yn dai cymdeithasol
- Rheoli rhenti yng Nghymru i ddiogelu tenantiaid a sicrhau bod tai yn cael eu trin fel angen dynol sylfaenol sy’n fforddiadwy i bawb, gan gynnwys yr ‘Hawl i Rentu’ ar gyfer y rhai sy’n cael trafferth gyda thaliadau morgais
- Cynllun ar unwaith i gartrefu pobl ddigartref fel a gyflwynwyd yn llwyddiannus yn y Ffindir
- Sicrhau bod yr holl gynllunio ar gyfer tai newydd yn ystyried effeithiau hinsawdd fel llifogydd yn y dyfodol, yn bodloni safonau amgylcheddol cadarn ac yn cynnwys paneli solar a/neu bympiau gwres ym mhob cartref newydd
- Buddsoddiad mawr mewn effeithlonrwydd ynni ac ôl-osod ynni gwyrdd mewn adeiladau hŷn drwy gynllun Cronfa Economaidd Trawsnewid Gwyrdd
Llafur Cymru
- Sefydlu Great British Energy a buddsoddi mewn ynni glân - bron i holl drydan y DU i ddod o ffynonellau glân erbyn 2030
- Uwchraddio’r Grid Cenedlaethol a diwygio’r system gynllunio i gyflymu prosiectau ynni glân
- Sicrhau bod cymunedau lleol yn cael budd uniongyrchol o gynnal seilwaith ynni glân
- Gwrthod rhoi trwyddedau i archwilio meysydd olew a nwy newydd ym Môr y Gogledd neu drwyddedau glo newydd, tra'n parhau â thrwyddedau sy'n bodoli eisoes
- Rhoi'r gorau i werthu cerbydau petrol a diesel newydd erbyn 2030 a chyflymu'r broses o gyflwyno mannau gwefru i gerbydau trydan
- Gwneud i gwmnïau dŵr sy'n llygru lanhau afonydd a moroedd a rhoi pwerau i'r rheoleiddiwr rwystro taliadau bonws ar gyfer penaethiaid cwmnïau
Y Ceidwadwyr Cymreig
- Treblu capasiti ynni gwynt ar y môr y DU, i ddarparu ynni cartref sy'n isel o ran cost a chefnogi datblygiad clystyrau diwydiannol bywiog mewn llefydd fel Gogledd Ddwyrain Lloegr, yr Alban a Chymru
- Darparu gorsaf ynni niwclear gigawat newydd yn Wylfa yng ngogledd Cymru
- Adeiladu’r ddau glwstwr dal a storio carbon cyntaf, wedi’u lleoli ar draws gogledd Cymru a Gogledd Orllewin Lloegr a Teesside a Humber, gan dorri carbon a chreu degau o filoedd o swyddi
- Creu Swyddfa Annibynnol ar gyfer Gwarchod yr Amgylchedd er mwyn i lywodraeth Cymru a chyrff cyhoeddus eraill fod yn atebol ar yr amgylchedd
- Cynyddu’r gyllideb ffermio ar gyfer y DU gyfan £1 biliwn yn ystod y Senedd, gan sicrhau ei bod yn codi yn unol â chwyddiant bob blwyddyn
- Parhau i glustnodi cyllid amaeth fel ei fod yn cael ei drosglwyddo’n uniongyrchol i gymunedau ffermio a gwledig yng Nghymru, yr Alban a Gogledd Iwerddon ochr yn ochr â Chronfa Arloesedd Ffermio newydd gwerth £20m ledled y DU
Plaid Cymru
- Ailddatgan ein hymrwymiad i gyrraedd targedau sero net yng Nghymru erbyn 2035 a gwrthdroi dirywiad bioamrywiaeth erbyn 2030. Mynd ar drywydd pwerau i gyflwyno treth carbon yng Nghymru. Creu gwaith gwerth chweil, ystyrlon a theg yn y sectorau gwyrdd a sero net sy'n dod i'r amlwg, gan gynnwys ail-sgilio a chefnogi gweithwyr a phrentisiaid o Gymru yn y sectorau hyn
- Datganoli pwerau llawn dros Ystad y Goron, fel bod Cymru a’i chymunedau yn elwa o ddatblygiadau ynni adnewyddadwy newydd ar y môr, drwy greu Cronfa Gyfoeth Sofren i Gymru
- Parhau i gefnogi datblygiad cwmni ynni cenedlaethol i Gymru, gan sicrhau perchnogaeth gymunedol dros brosiectau ynni adnewyddadwy
- Buddsoddi mewn cynyddu capasiti’r grid ar gyfer prosiectau ynni adnewyddadwy
- Datganoli pwerau llawn dros ddŵr, cryfhau pwerau gorfodi Cyfoeth Naturiol Cymru dros ddympio carthion a chodi pris teg ar aelwydydd am ddŵr
- Rhoi feto i Gymru yn erbyn cytundebau masnach sy’n tanseilio cymunedau amaethyddol Cymru, a chyflwyno Cynllun Ffermio Cynaliadwy newydd sy’n cynnig sefydlogrwydd a chynaliadwyedd i funesau fferm
Democratiaid Rhyddfrydol Cymru
- Rhoi’r gorau i ollwng carthion mewn afonydd a moroedd drwy drawsnewid cwmnïau dŵr yn gwmnïau budd cyhoeddus a chreu rheoleiddiwr newydd
- Buddsoddi mewn ynni adnewyddadwy fel bod 90% o drydan y DU yn dod o ffynonellau adnewyddadwy erbyn 2030
- Cymryd y camau sydd eu hangen i gyrraedd sero net - i roi'r gorau i ychwanegu at gyfanswm y nwyon tŷ gwydr yn yr atmosffer - erbyn 2045
- Ei gwneud yn rhatach ac yn haws i yrwyr newid i gerbydau trydan i leihau allyriadau a llygredd aer
- Gosod targedau rhwymol i wrthdroi dirywiad ein hamgylchedd naturiol
- Cyflwyno cynllun dychwelyd ernes ar gyfer poteli a chynwysyddion bwyd a diod, gan weithio gyda’r gweinyddiaethau datganoledig i sicrhau cysondeb ar draws y DU
Reform UK
- Cael gwared ar dargedau sero net
- Trethu’r diwydiant ynni adnewyddadwy swm llawn yr arian y mae'n ei dderbyn mewn cymorthdaliadau
- Cyflymu’r broses o chwilio am nwy ac olew ym Môr y Gogledd, ailddechrau pyllau mwyngloddio brig a datgloi cronfeydd nwy siâl
- Adeiladu tyrbinau nwy cylch cyfun o effeithlonrwydd uchel
- Cyflymu’r broses o gomisiynu adweithyddion niwclear
- Adeiladu cronfeydd dŵr newydd a rhoi’r gorau i ryddhau carthion i afonydd a moroedd
Plaid Werdd Cymru
- Sefydlu Comisiwn System Fwyd i gynhyrchu bwyd iach, maethlon am brisiau fforddiadwy gyda chyflogau teg i dyfwyr
- Gweithio gyda ffermwyr i gynllunio system daliadau sy’n cefnogi’r broses o bontio tuag at ffermio sy’n fwy cyfeillgar i fyd natur, gan leihau plaladdwyr a chyflwyno atebion sy’n seiliedig ar natur ar gyfer problemau fel llifogydd a llygredd
- Sicrhau bod natur sy'n diflannu bob yn dipyn yn dod i ben yng Nghymru drwy gadwraeth a gwella bioamrywiaeth ac iechyd pridd ar gyfer afonydd glanach ac ecosystemau sydd wedi'u hadfer
- Creu Comisiwn newydd ar Warchod Anifeiliaid a Chynefinoedd gyda rheolaethau ar ffermio mewn ffatrïoedd, defnydd arferol o wrthfiotigau ac anffurfio anifeiliaid
- Cael gwared ar yr holl fudd-daliadau olew a nwy a chanslo holl brosiectau tanwydd ffosil newydd ac ynni niwclear newydd
- Cymunedau i elwa o ffynonellau ynni adnewyddadwy lleol (mae’r maes hwn wedi’i ddatganoli’n rhannol) a datganoli Ystadau’r Goron i gyflenwi refeniw i ddatgarboneiddio a chynhyrchu cynaliadwy yn yr economi leol
Llafur Cymru
- Hybu sgiliau drwy droi’r ardoll brentisiaethau yn ardoll sgiliau a hyfforddiant
- Rhoi terfyn ar doriadau treth i ysgolion preifat er mwyn buddsoddi yn ein hysgolion gwladol
- Gweithredu i greu dyfodol diogel i addysg uwch a’r cyfleoedd y mae’n eu creu ledled y DU
- Gweithio gyda phrifysgolion i gyflawni ar gyfer myfyrwyr a’n heconomi
Y Ceidwadwyr Cymreig
- Recriwtio mwy o athrawon i leihau maint dosbarthiadau drwy ad-dalu ffioedd dysgu ar gyfer athrawon sydd wedi treulio pum mlynedd yn dysgu yng Nghymru
- Gwarantu blwyddyn o gyflogaeth mewn ysgol neu goleg yng Nghymru i bob athro neu athrawes sydd newydd gymhwyso
- Creu llinell gymorth i athrawon i leihau trais mewn ysgolion
- Adfer targedau darllen, ysgrifennu, rhifedd a sgiliau digidol
- Archwilio cyfleoedd i gyflwyno diwygiadau gan gynnwys ysgolion ac academïau rhydd
Plaid Cymru
- Parhau i adeiladu tuag at wasanaeth addysg blynyddoedd cynnar a gofal plant cyfrwng Cymraeg cenedlaethol, rhad ac am ddim, ar gyfer plant 12 mis oed nes eu bod yn gymwys am addysg llawn amser
- Sicrhau bod pob plentyn yn gallu cyfathrebu’n hyderus yn Gymraeg a Saesneg wrth adael ysgol
- Sicrhau setliad ariannol newydd a theg i Gymru, er mwyn i ni allu buddsoddi yn ein hysgolion, gan gynnwys y ddarpariaeth anghenion dysgu ychwanegol a chymorth iechyd meddwl
- Buddsoddi yn ein gweithlu, gan sicrhau bod athrawon a staff cymorth yn cael eu cefnogi a’u gwerthfawrogi er mwyn gwella lefelau recriwtio a chadw
- Cynnal archwiliad sgiliau i nodi meysydd o flaenoriaeth ar gyfer buddsoddi mewn prentisiaethau ac addysg bellach a chynnig cyflog byw i brentisiaid
- Cyflwyno setliad cyllido newydd i brifysgolion Cymru, gan gynnwys adolygu'r model presennol o gyllid myfyrwyr ac annog mwy o fyfyrwyr i astudio yng Nghymru
Democratiaid Rhyddfrydol Cymru
- Hybu niferoedd prentisiaethau drwy ddisodli'r ardoll brentisiaethau bresennol gydag ardoll sgiliau a hyfforddiant
- Adrodd ar lif myfyrwyr rhyngwladol ar wahân i amcangyfrifon o fudo hirdymor
Reform UK
- Cyflwyno Cwricwlwm 'gwladgarol' sy'n cyflwyno gwersi am Ymerodraeth Prydain ochr-yn-ochr ag esiamplau tu hwnt i Ewrop
- Sicrhau bod yn rhaid i ysgolion gael cyfleusterau toilet o’r un rhyw, a gwahardd 'ideoleg traws-rywiol'
- Cael gwared ar gyfraddau llog ar fenthyciadau i fyfyrwyr ac ymestyn y cyfnod ad-dalu i 45 mlynedd
- Torri cyllidebau prifysgolion sy’n caniatáu rhagfarn wleidyddol neu’n tanseilio rhyddid barn
- Dyblu nifer yr Unedau Cyfeirio Disgyblion fel y gall mwy o fyfyrwyr treisgar ac aflonyddgar gael eu cadw o ysgolion
- Gorfodi prifysgolion i gynnig cyrsiau gradd dwy flynedd
Plaid Werdd Cymru
- Diwygio’r arolygydd addysg Estyn i gefnogi pob plentyn i deimlo eu bod yn cael eu gwerthfawrogi ac i gyrraedd eu potensial wrth ddod â phrofion lle mae llawer yn y fantol i ben mewn ysgolion
- Buddsoddiad anferth mewn adeiladau ysgolion gan gynnwys ôl-osodiadau effeithlonrwydd ynni a gosodiadau ynni adnewyddadwy
- Mynd i’r afael â thlodi plant eang yng Nghymru gyda chinio ysgol maethlon am ddim i bob plentyn gan gynnwys yn ystod y gwyliau
- Gweithio tuag at fodel prifysgol newydd ar gyfer y DU gyfan gan gydnabod addysg uwch ac addysg bellach a dysgu gydol oes i bawb fel grymoedd ar gyfer lles cymdeithasol sy’n hanfodol i ddemocratiaeth
- Cefnogi pob myfyriwr drwy adfer grantiau a diddymu ffioedd dysgu
- Cyllid teg i sicrhau y gall pobl yng Nghymru fyw eu bywydau yn Gymraeg, o'r ysgol, hyd at addysg bellach
Llafur Cymru
- Parhau i ymrwymo i Nato ac arf ataliol niwclear y DU
- Cynnal arolwg llawn o gyflwr y lluoedd arfog o fewn y flwyddyn gyntaf ac amlinellu llwybr i gynyddu gwariant ar amddiffyn i 2.5% o'r incwm cenedlaethol
- Gwella llety i’r rhai sy’n gwasanaethu a sefydlu comisiynydd lluoedd arfog i wella bywyd i’r rhai sy’n gwasanaethu
- Ceisio cael cytundeb diogelwch newydd rhwng y DU a’r UE a gwella perthnasoedd masnachu gyda’r bloc, tra’n aros y tu allan i’r undeb tollau a’r farchnad sengl
- Rhoi’r cymorth sydd ei angen ar Wcráin yn dilyn ymosodiad Rwsia
- Pwyso am gadoediad yn Gaza ar unwaith a rhyddhau pob gwystl, cymorth heb ataliad i Gaza, a gwthio am gydnabyddiaeth swyddogol i Balesteina fel rhan o broses heddwch dwy-wladwriaeth
Y Ceidwadwyr Cymreig
- Cynyddu gwariant ar amddiffyn i 2.5% o GDP erbyn 2030 a lansio ymgyrch i bob un o gynghreiriaid Nato wneud yr un peth
- Cynnal ein cefnogaeth i Wcráin, lle mae £7.6 biliwn o gymorth milwrol wedi’i roi ers 2022
- Adeiladu chwe llong ryfel newydd o’r radd flaenaf
- Cryfhau sylfaen ddiwydiannol amddiffyn y DU drwy roi’r sicrwydd amlflwyddyn er mwyn cynhyrchu’r offer sydd ei angen pan fydd ei angen, gydag o leiaf £10 biliwn o fuddsoddiad mewn cynhyrchu arfau, y bydd y mwyafrif ohono’n cael ei wario yn y DU dros y ddegawd nesaf
- Cyflymu’r broses o foderneiddio ein lluoedd arfog a buddsoddi mewn technoleg sy’n fanteisiol ar faes y gad modern
- Cynyddu cyllid Ymchwil a Datblygu i isafswm o 5% o'r gyllideb amddiffyn, ynghyd â 2% ychwanegol i fanteisio ar yr ymchwil a datblygu hwnnw, gan gyflymu buddsoddiadau mewn systemau arfau newydd
Plaid Cymru
- Mynd ar drywydd annibyniaeth i Gymru ac ail-dderbyn Cymru fel aelod llawn o’r UE. Tan hynny, pwyso ar y DU i ail-ymuno â’r farchnad sengl ac undeb tollau’r UE
- Galw am gadoediad heddychlon yn Gaza, rhyddhau’r holl wystlon a thrafod i ddod â’r gwrthdaro i ben. Cydnabod Palesteina fel gwladwriaeth, cam hanfodol tuag at heddwch yn y rhanbarth
- Cefnogi hawl pobl Wcráin i amddiffyn eu hunain ac uniondeb tiriogaethol eu cenedl rhag ymosodiadau Rwsia. Cefnogi Cymru fel Cenedl Noddfa i’r holl ffoaduriaid sy’n ffoi rhag gwrthdaro
- Mynnu yr ymgynghorir â’r Senedd cyn i Lywodraeth y DU wneud penderfyniadau i gymryd rhan mewn gweithredu milwrol y tu hwnt i’r DU. Gwrthwynebu system arfau niwclear Trident a’i adnewyddu
Democratiaid Rhyddfrydol Cymru
- Gweithio i wrthsefyll y cynnydd byd-eang mewn awdurdodaeth drwy hyrwyddo’r gorchymyn rhyngwladol rhyddfrydol, sydd wedi'i seilio ar reolau, a chefnogi sefydliadau rhyngwladol fel y cenhedloedd unedig, y Gymanwlad, Nato a’r Llys Troseddol Rhyngwladol
- Cynnal cefnogaeth y DU i Nato a chynyddu gwariant ar amddiffyn ym mhob blwyddyn o'r Senedd, gydag uchelgais i wario o leiaf 2.5% o GDP ar amddiffyn
- Gwrthdroi toriadau i’r Fyddin, gydag uchelgais tymor hwy i gynyddu niferoedd arferol y milwyr
- Sicrhau bargen deg i filwyr sy’n gwasanaethu a chyn-filwyr
- Cynnal arf ataliol niwclear y DU gyda phedair llong danfor, gan ddarparu ataliad parhaus ar y môr, tra'n ceisio mynd ar drywydd proses ddiarfogi fyd-eang amlochrog
- Rheoli’r broses o allforio arfau i wledydd sydd â hanes o hawliau dynol gwael
Reform UK
- Diddymu deddfau sy’n dal i fod yn seiliedig ar reoliadau’r UE a rhoi’r gorau i’r trefniadau masnach newydd ar ôl Brexit, sy’n cael ei alw’n Fframwaith Windsor
- Cynyddu gwariant ar amddiffyn i 2.5% o incwm cenedlaethol erbyn y drydedd flwyddyn ac i 3% o fewn chwe blynedd
- Cynyddu cyflogau ar draws y lluoedd arfog
- Creu Adran Cyn-Filwyr i warchod y rhai sydd yn y lluoedd arfog rhag hawliadau sifil a hawliau dynol
- Torri'r gyllideb Cymorth Dramor o 50%
- Plismona'r moroedd a sicrhau fod llongau bysgod o dramor yn meddu ar drwydded
Plaid Werdd Cymru
- Ail-ymuno â’r UE fel partner masnachu a gwleidyddol o bwys pan fydd yr amser a’r amodau’n iawn
- Gweithio gyda Nato i roi fwy o bwyslais ar adeiladu heddwch byd-eang sydd ei angen ar gyfer cytundebau hinsawdd ac ymrwymiad i beidio â defnyddio arfau niwclear yn y lle cyntaf
- Cynyddu cymorth rhyngwladol i 1% o incwm gwladol gros (GNI) erbyn 2033 i helpu gwledydd sydd ar reng flaen newid hinsawdd peryglus gyda stormydd difrifol, llifogydd, tirlithriadau a thymheredd yn codi
- Cynyddu cyllid hinsawdd yn ne’r byd i 1.5% o GNI erbyn 2033 gyda £21.6 biliwn ychwanegol y flwyddyn yn cael ei roi gan y gronfa Colled a Difrod hinsawdd newydd
- Parhau i gefnogi Wcráin wrth iddo wrthsefyll ymosodiad Rwsia
- Gweithio tuag at gadoediad yn Gaza ar unwaith, cefnogi cais De Affrica yn y Llys Cyfiawnder Rhyngwladol, rhyddhau’r holl wystlon, rhoi’r gorau i werthu arfau i Israel a chydnabod talaith Palesteina yn llawn
Llafur Cymru
- Rhoi 13,000 yn fwy o heddlu yn y gymdogaeth a swyddogion cymorth cymunedol ar y bît yng Nghymru a Lloegr
- Adeiladu lleoedd carchar newydd er mwyn rhoi'r gorau i ryddhau'n gynnar oherwydd gorlenwi a gwella'r cydlynu rhwng gwasanaethau i dorri cyfraddau aildroseddu
- Mynd i'r afael ag ymddygiad gwrthgymdeithasol gyda Gorchmynion Parch newydd - pwerau i wahardd oedolion sy'n troseddu'n gyson o ganol trefi
- Rhoi unedau treisio arbennig ym mhob heddlu a chyflymu achosion o dreisio drwy'r llysoedd arbenigol
- Mynd i’r afael â gangiau sy’n dwyn o siopau drwy ganiatáu i’r heddlu ymchwilio i achosion o ddwyn o dan £200
- Mynd i’r afael â throseddau cyllyll, gan gynnwys dedfrydau llymach am werthu a meddu ar machetes, cyllyll zombie a chleddyfau
Y Ceidwadwyr Cymreig
- Pasio deddfau newydd llym i sicrhau cyfiawnder, gan gynnwys sicrhau bod y troseddwyr mwyaf difrifol, fel y rhai sy'n lladd plant, yn treulio eu bywydau o dan glo
- Rhoi swyddog plismona cymunedol newydd ym mhob cymuned ledled Cymru
- Rhoi pwerau ac offer newydd i swyddogion heddlu ddal troseddwyr, gan gynnwys technoleg fel adnabod wynebau a phwerau i gipio cyllyll ac olrhain eiddo sydd wedi'i ddwyn. Cefnogi’r heddlu yn y defnydd cyfreithlon a phroffesiynol o rym, ochr yn ochr â system atebolrwydd deg a chymesur
- Trwyddedu swyddogion heddlu ar gyfer rolau arbenigol, fel rydyn ni eisoes yn ei wneud ar gyfer swyddogion drylliau. Byddwn yn deddfu i sicrhau bod swyddogion yn cael eu fetio’n briodol yn ystod eu gwasanaeth ac y gellir diswyddo’r rhai sy’n methu
- Deddfu i greu troseddau newydd ar gyfer sbeicio, creu delweddau ffugiad dwfn o naturol rywiol (deepfake) a thynnu delweddau personol heb ganiatâd
Plaid Cymru
- Mynnu bod pwerau dros gyfiawnder a phlismona yn cael eu datganoli’n llawn ac ar unwaith, a chreu ysgrifennydd cabinet dros gyfiawnder yn llywodraeth Cymru
- Gwrthdroi toriadau cyllid i heddluoedd Cymru drwy gael gwared ar fformiwla Barnett a sicrhau model cyllido sy’n adlewyrchu anghenion Cymru
- Creu swyddfa newydd Comisiynydd Dioddefwyr Cymru, i gynrychioli dioddefwyr troseddau ac i sefyll dros eu hawliau
- Galw am ymchwiliad llawn i farwolaethau diweddar yng Ngharchar EF y Parc, ac i ddod â’r ddarpariaeth carchardai preifat i ben
- Adolygu dedfrydau byr a chefnogi gostyngiad ym mhoblogaeth carchardai yng Nghymru a dull adferol o gyfiawnder yn y gymuned
- Mynd i’r afael â hiliaeth sefydliadol a chasineb at fenywod yn y system cyfiawnder troseddol, a sicrhau bod menywod a merched yn cael eu credu gan y system cyfiawnder troseddol, a chynyddu nifer yr euogfarnau llwyddiannus am droseddau trais domestig a stelcio
Democratiaid Rhyddfrydol Cymru
- Rhoi gwarant gyfreithiol y bydd yr heddlu'n mynychu pob bwrgleriaeth ac yn ymchwilio iddyn nhw’n drylwyr
- Gwell plismona cymunedol, gyda swyddogion yn canolbwyntio ar atal a datrys troseddau – yn enwedig trais rhywiol a throseddau treisgar eraill
- Buddsoddi yn y system cyfiawnder troseddol i fynd i’r afael â’r ôl-groniad yn y llysoedd
- Gwella adsefydlu mewn carchardai a chryfhau’r broses o oruchwylio troseddwyr yn y gymuned
- Sicrhau bod y broses cyfiawnder troseddol yn cefnogi menywod a merched sydd wedi goroesi trais
- Gwneud casineb yn erbyn menywod yn drosedd casineb a rhoi’r adnoddau sydd eu hangen ar yr heddlu i erlyn pob trosedd gasineb
Reform UK
- Cynyddu nifer swyddogion rheng flaen yr heddlu 40,000 dros bum mlynedd
- Cael gwared ar swyddogion cymorth cymunedol yr heddlu yn raddol, a dileu swyddi cydraddoldeb ac amrywiaeth
- Dull dim-goddefgarwch tuag at droseddu ac ymddygiad gwrthgymdeithasol
- Cyflwyno dedfrydau oes gorfodol i'r sawl sy'n troseddu'n ddifrifol am yr eildro
- Creu 10,000 o leoedd newydd mewn carchardai dros bum mlynedd
- Newid y dffiniad o drosedd casineb, gan godi'r trothwy cyn bo ymchwiliad yn dechrau
Plaid Werdd Cymru
- Datganoli cyfiawnder a phlismona yn llawn gyda buddsoddiad mawr i adnewyddu’r system llysoedd a mynd i’r afael â’r ôl-groniad ym maes cyfiawnder
- Adfer ffydd a hyder yn yr heddlu gyda phroses sgrinio a hyfforddiant iawn
- Cael gwared ar ‘Prevent’ a mynd i’r afael â throseddau casineb hiliol, casineb at fenywod, islamoffobia a gwrth-semitiaeth
- Cael gwared ar Ddeddf yr Heddlu, Troseddu, Dedfrydu a’r Llysoedd a mathau eraill o ddeddfwriaeth sy’n erydu’r hawliau i brotestio a rhyddid mynegiant
- Cynnal Strategaeth Weithredu i ddod â thrais yn erbyn menywod a merched i ben
- Ymgyrchu dros hunan-ID ar gyfer pobl draws ac anneuaidd
Llafur Cymru
- Sefydlu Great British Railways i wladoli rheilffyrdd i deithwyr wrth i gontractau cwmnïau preifat ddirwyn i ben
- Creu swyddfa graffu newydd ar ran teithwyr er mwyn codi safonau
Y Ceidwadwyr Cymreig
- Darparu arian cyfatebol i lywodraeth Cymru er mwyn ail-ystyried ffordd liniaru’r M4 a thrydydd croesfan y Fenai yn ogystal â gwelliannau ehangach i’r A55 a'r A483 o amgylch Wrecsam
- Darparu cyllid i Gyngor Mynwy i ddatblygu cynlluniau ffordd osgoi Cas-gwent a blaenoriaethu ffordd osgoi Pant-Llanymynech
- Ymrwymo £1 biliwn ar gyfer trydaneiddio prif linell rheilffordd gogledd Cymru a sicrhau bod Cymru yn dechrau derbyn symiau canlyniadol Barnett ar gyfer y prosiect o arbedion HS2 yn Lloegr
- Blaenoriaethu datblygiad croesfan Pencoed a bwrw ymlaen â'r gwaith ar brif linell rheilffordd de Cymru, i ddarparu gorsafoedd a gwasanaethau newydd
- Ehangu’r Bil Cefnogi Gyrwyr i gynnwys Cymru, gwrthdroi'r terfyn cyflymder diofyn o 20mya drwy ofyn am ganiatâd lleol ar gyfer parthau 20mya a rhoi'r hawl gyfreithiol i gymunedau lleol herio parthau presennol
- Caniatáu adeiladu ffyrdd newydd yng Nghymru. Atal cyflwyno taliadau ar ffyrdd. Uwchraddio’r A55, yr A40 a chreu llefydd i basio ar hyd yr A470
Plaid Cymru
- Sicrhau bod Cymru yn derbyn y £4 biliwn sy’n ddyledus iddi o HS2 – prosiect i Loegr yn unig - i fuddsoddi mewn trafnidiaeth gyhoeddus
- Gwladoli a buddsoddi yn ein gwasanaethau bysiau
- Adolygu a gwrthdroi toriadau i gymorthdaliadau, a chynnig cymorth ar gyfer gwasanaethau bysys hyblyg ac ‘ar alw’ lle mae llwybrau bysiau confensiynol yn llai ymarferol
- Cadw’r Pàs Bys i Bobl Hŷn yng Nghymru ac ymchwilio i gynllun tebyg ar gyfer pobl ifanc
- Mynnu ar ddatganoli pwerau dros wasanaethau a seilwaith rheilffyrdd, fel yr argymhellwyd gan y Comisiwn Annibynnol ar Ddyfodol Cyfansoddiadol Cymru
- Cefnogi buddsoddiad mewn llwybrau teithio llesol a sicrhau bod newidiadau i bolisi ffyrdd yn digwydd ar yr un pryd â mwy o fuddsoddiad yn ein systemau trafnidiaeth gyhoeddus
Democratiaid Rhyddfrydol Cymru
- Rhewi prisiau rheilffyrdd a symleiddio’r broses docynnau ar drafnidiaeth gyhoeddus
- Ehangu’r broses o drydaneiddio rhwydwaith rheilffyrdd Prydain, gwella ac ail-agor gorsafoedd a chyflwyno rheilffordd Pwerdy Gogledd Lloegr
- Gwella’r seilwaith gwefru ar gyfer cerbydau trydan
- Creu rhwydweithiau beicio a cherdded newydd a chynyddu’r cyllid i gynghorau er mwyn cynnal ac atgyweirio ffyrdd, palmentydd a llwybrau beicio cyfredol
- Buddsoddi mewn ymchwil a datblygu er mwyn gwneud y DU gyda’r gorau yn y byd o ran hedfan di-garbon, a chymryd camau i leihau’r galw am hedfan
- Diwygio trethiant hediadau rhyngwladol i ganolbwyntio ar y rhai sy'n hedfan fwyaf, tra’n lleihau costau i gartrefi cyffredin sy'n cymryd un neu ddau o hediadau dwy-ffordd rhyngwladol y flwyddyn
Reform UK
- Cael gwared ar weddill HS2
- Gwahardd holl Barthau Allyriadau Isel (Ulez) a Chymdogaethau Traffig Isel
- Cyflymu'r seilwaith trafnidiaeth sydd wedi'i gyhoeddi, gan ganolbwyntio ar ardaloedd ger y mor, Cymru, Gogledd Lloegr a Chanolbarth Lloegr
Plaid Werdd Cymru
- Cynyddu cymorthdaliadau cyhoeddus blynyddol ar gyfer teithio ar drên a bws gyda theithiau bws am ddim i rai dan 18 oed, gan sicrhau bod pob cymuned yn gysylltiedig ac yn gallu ffynnu
- Dod â seilwaith rheilffyrdd yn ôl i berchnogaeth gyhoeddus fel gwasanaeth hanfodol, gan helpu i ddatgarboneiddio teithio
- Gwella cysylltiadau trafnidiaeth ar draws Cymru a chefnogi trydaneiddio, gan gynnwys y gallu i wefru cerbydau trydan drwy ddefnyddio cyllid HS2 sy’n ddyledus i Gymru
- Cefnogi strydoedd diogel a theithio llesol gyda buddsoddiad mawr ledled y DU mewn llwybrau beiciau a llwybrau troed
- Atal ehangu capasiti meysydd awyr newydd fel cyfrannwr mawr at newid hinsawdd, ynghyd â gwahardd teithiau awyr domestig ar gyfer teithiau a fyddai’n cymryd llai na 3 awr ar drên
Llafur Cymru
- Rhoi’r hawl i bobl ifanc 16 a 17 oed bleidleisio yn etholiadau cyffredinol y DU
- Sefydlu Comisiwn Moeseg ac Uniondeb annibynnol newydd fel bod gweinidogion y llywodraeth yn atebol i'r safonau uchaf
- Moderneiddio Tŷ’r Cyffredin a gwahardd Aelodau Seneddol rhag cymryd ail swyddi sy'n eu hatal rhag gweithio ar ran eu etholaethau
- Tynnu arglwyddi etifeddol o Dŷ’r Arglwyddi a diwygio’r broses benodi, gan geisio gwella ei gydbwysedd cenedlaethol a rhanbarthol
- Ymgynghori ar gynlluniau i ddisodli Tŷ’r Arglwyddi gydag ail siambr amgen, sy’n fwy cynrychioliadol o’r rhanbarthau a’r cenhedloedd
- Ailosod perthynas llywodraeth y DU â llywodraethau datganoledig yng Nghymru, yr Alban a Gogledd Iwerddon
Y Ceidwadwyr Cymreig
- Gwrthdroi ehangu’r Senedd o 60 i 96 o aelodau
- Cyflwyno deiseb diddymu ar gyfer etholwyr pan fydd eu haelod o’r Senedd islaw'r safonau a ddisgwylir ganddyn nhw
Plaid Cymru
- Creu Comisiwn Cenedlaethol newydd i wella iechyd ein democratiaeth, ymchwilio i’r amrywiaeth lawn o opsiynau ar gyfer dyfodol gwleidyddol ac economaidd Cymru ac ymgysylltu â dinasyddion Cymru mewn trafodaeth barhaus am yr opsiynau hyn
- Paratoi papur gwyrdd am y llwybr tuag at annibyniaeth a pharhau i fynd â’r dadleuon gwleidyddol, cymdeithasol ac economaidd dros annibyniaeth i bob rhan o Gymru
- Datganoli’r hawl i benderfynu ar ddyfodol cyfansoddiadol Cymru – a galw am refferendwm ar annibyniaeth – i Senedd Cymru
- Cyflwyno pleidleisiau yn 16 oed yn etholiadau San Steffan, dileu deddfau adnabod pleidleiswyr newydd a pharhau i bwyso am y bleidlais sengl drosglwyddadwy ar gyfer pob etholiad
- Sicrhau cydraddoldeb o ran cynrychiolaeth rhywedd ym myd gwleidyddiaeth ac annog mwy o gynrychiolaeth o unigolion BAME ym myd gwleidyddiaeth
Democratiaid Rhyddfrydol Cymru
- Cwblhau cam nesaf datganoli yng Nghymru drwy weithredu gweddill argymhellion Silk yn sylweddol drwy leihau nifer y pwerau a neilltuwyd i San Steffan, a chynyddu pwerau benthyg
- Datganoli cyfrifoldeb am wasanaethau a seilwaith rheilffyrdd i Gymru, gyda chyllid teg a llywodraethiant ar y cyd ar wasanaethau trawsffiniol
- Datganoli pwerau dros gyfiawnder ieuenctid, gwasanaethau prawf, carchardai a phlismona
- Datganoli Toll Teithwyr Awyr i drin Cymru yn yr un modd â'r Alban a Gogledd Iwerddon a thrin Maes Awyr Caerdydd yn yr un modd â'r meysydd awyr rhanbarthol yn Lloegr
- Cyflwyno cyfansoddiad ysgrifenedig ar gyfer Deyrnas Unedig ffederal gyda lleisiau cryf ar gyfer Cymru, Lloegr, yr Alban a Gogledd Iwerddon
- Cyflwyno system bleidleisio gyfrannol i ethol ASau, a rhoi’r hawl i bobl ifanc 16 a 17 oed i bleidleisio a chael gwared ar y cynllun ID i bleidleiswyr ar gyfer etholiadau cyffredinol y DU
Reform UK
- Gadael y Confensiwn Ewropeaidd ar Hawliau Dynol a diwygio’r Ddeddf Hawliau Dynol
- Disodli Tŷ’r Arglwyddi gydag ail siambr lai a rhoi’r gorau i benodiadau gwleidyddol
- Cynnal refferendwm ar gyflwyno system bleidleisio gyfrannol ar gyfer Ty'r Cyffredin
- Cyfyngu pleidleisio drwy'r bost i'r henoed, yr anabl a'r sawl sy'n methu gadael y ty, er mwyn atal twyll
- Diwygio'r gwasanaeth sifil drwy gyflwyno penodiadau gwleidyddol o’r sector preifat
- Gwarantu rhyddid gyda Deddf Hawliau Prydeinig
Plaid Werdd Cymru
- Bydd ASau y Gwyrddion yn pwyso ar y DU i ddod yn ddemocratiaeth fodern, weithredol sydd yn cynrychioli amrywiaeth ein cymdeithasau
- Disodli system y cyntaf i’r felin yn etholiadau San Steffan a chynghorau gyda system bleidleisio cymesur
- Disodli Tŷ’r Arglwyddi gydag ail siambr etholedig
- Dod â’r angen am ID i ben wrth bleidleisio a llygredd gwleidyddol
- Mae Plaid Werdd Cymru yn ymgyrchu am Gymru annibynnol gyda’i gyfansoddiad democrataidd a’i senedd annibynnol ei hun
- Pleidleisiau i bobl ifanc 16 oed a hawliau pleidleisio sy’n seiliedig ar breswylfa
Bydd cynrychiolwyr Plaid Cymru, y Democratiaid Rhyddfrydol, y blaid Lafur, y Ceidwadwyr a Reform yn cymryd rhan yn y ddadl
Mae 'na ddynamics hynod ddiddorol yn yr ymgyrch yma, ac i anoraks y byd gwleidyddol, mae na lot fawr i’w ddadansoddi.
Mae'n bosib iawn bydd hwn yn un o'r etholiadau 'na lle mae 'na newid mawr, fel '79, '97, a 2010.
Felly beth bynnag eich barn chi, mi fydd 'na ddigon i’w drafod - ac os ydy'r polau piniwn yn gywir, mi fydd hi’n noson gyffrous tu hwnt.
Mae angen porwr modern gyda JavaScript a chysylltiad rhyngrwyd sefydlog i'w weld yn rhyngweithiol. Yn agor mewn tab porwr newydd Mwy o wybodaeth am yr etholiadau hyn
Y ddadl deledu ddiwetha' nes i oedd yr un am arweinyddiaeth y Blair Lafur yng Nghymru yn gynharach eleni.
Jest cyn i ni fynd ar yr awyr, fe dorrodd y stori am roddion i ymgyrch Vaughan Gething - sydd bellach yn Brif Weinidog Cymru wrth gwrs.
Roedd rhaid i ni roi rhybudd i dîm Vaughan Gething ein bod ni am fod yn codi stori oedd newydd dorri.
Oedd o'n barod i ni wneud hynny a chwarae teg, ar yr awyr mi wnes i roi'r pwynt ato fo ac mi ddeliodd ag o a rhoi ateb.
Ac wedyn, o ran fod yn deg wrth gwrs, roedd rhaid gofyn yr un fath o gwestiynau i Jeremy Miles hefyd.
Felly roedd hwnna'n ychwanegu at y cyffro bod 'na newyddion yn torri.
A phwy a ŵyr, efallai bydd yr un peth yn digwydd gyda'r ddadl yma hefyd.
Bydd Cymru Fyw yn dod â'r diweddaraf i chi o'r ddadl deledu heno ar ein llif byw arbennig, gyda'r darllediad byw ar BBC One Wales i ddechrau am 19:00
Pynciau cysylltiedig
Straeon perthnasol
- Cyhoeddwyd5 Mehefin
- Cyhoeddwyd4 Gorffennaf
- Cyhoeddwyd5 Gorffennaf
