Cyn-actores Pobol y Cwm yn 100

Olive yn derbyn ymweliad pwysig ar ei phen-blwydd gan gadeirydd Cyngor Sir Gaerfyrddin, Handel Davies a'i wraig

"Bwyd yn ei bryd, siocled ac ambell i frandi."

Dyna'r gyfrinach i fyw nes eich bod yn 100 yn ôl Olive Tarr o Rydaman a ddathlodd ei phen-blwydd yn ganmlwydd oed ar 21 Ionawr.

Bu Olive yn chwarae rhan Dora Gwyther ar Pobol y Cwm am dros ddegawd.

Cyn hynny, chwaraeodd ran yn Teulu Tŷ Coch, yr opera sebon cyntaf yn y Gymraeg a ddarlledwyd ar y radio gan y BBC yn yr 1950au. Hefyd bu'n chwarae gwraig y gweinidog yn y ddrama radio Teulu'r Mans.

Fel un a wnaeth gyfraniad amhrisiadwy i ddramâu ar radio cynnar Cymraeg cyn mynd ymlaen i actio Mrs Gwyther ar Pobol y Cwm, dyma olwg ar yrfa ddisglair Olive.

Magwraeth yn Rhydaman

"Ges i 'nghodi yn Tŷ-croes a mynd i'r ysgol ramadeg yn Rhydaman.

"Ysgol Saesneg oedd hi bryd hynny wrth gwrs. Do'n i ddim yn gwybod fod yr athrawon yn medru siarad Cymraeg nes o'n i wedi gadael yr ysgol a dweud y gwir.

"Yr unig athro oedd yn siarad Cymraeg gyda ni bryd hynny oedd yr athro Cymraeg.

"Colier oedd fy nhad yn Pantyffynnon. O'n i'n deulu mawr, wyth o blant, oedd e'n gweithio yn galed i'n cadw ni, alla i weud wrthoch chi!

"Bydde fe'n mynd i'r gwaith am chwech y bore, dod adre tua pedwar a mynd i'r sinc mowr o flaen y tân. Doedd dim pithead baths bryd hynny ond fe ddethon nhw.

Ei theulu heddiw. Olive yn dathlu ei phen-blwydd gyda'i hwyrion a'i hwyresau

"Oedd fy Nhad yn mynd â fi i ryw steddfod bob dydd Sadwrn i adrodd, wedyn eisteddfodau'r Urdd, oedd rheiny yn bwysig iawn yn ein dyddiau ni a'r genedlaethol.

"Wedyn oedd 'na gwmni drama 'da ni yn yr ysgol ramadeg fan hyn – cwmni drama da iawn. Enillon ni'r cwpan dair blynedd yn olynol yn yr Urdd.

"Oedd dau frawd yn hynach na fi. Gafodd yr hynaf ei ladd adeg ryfel yn y llu awyr. Oedd e wedi dechrau gweithio gyda'r coalboard ac wrth gwrs daeth callup ag oedd rhaid mynd. Observer oedd e a gafodd e ei saethu i lawr.

"Daeth telegram 'nôl adre i'r teulu - reported missing - a wedyn telegram arall ar ôl hynny yn dweud mae'n rhaid fod e'n farw.

"Pan mae pethe fel'na yn digwydd 'dych chi ddim yn gwybod beth i wneud a'ch hunan.

Dechrau ei gyrfa gyda'r BBC yn 1943

"Mi ddaeth Aneirin Talfan Davies [darlledwr i'r BBC] i fyw i Dŷ-croes.

"O'n nhw wedi cael eu bomio yn Abertawe [lle roedd stiwdios y BBC] ac oedd e'n gweud bod yna swyddi os o'ch chi'n Gymraes yn mynd yn y BBC a bo' nhw yn brin o bobl oedd yn siarad Cymraeg.

"Ges i gyfweliad a'r unig beth oedd raid i fi neud oedd cyfieithu darn o'r Gymraeg i'r Saesneg a dyna i gyd fuodd.

"Ond tipyn bach wedyn dyma nhw'n gofyn a licen i fynd i Lunden, swydd dros dro yn yr adran newyddion, a o'n i'n meddwl 'www, wel merch fach o'r wlad yn mynd i'r brifddinas am y tro cynta erioed'.

"A mi es a wnes i fwynhau'r gwaith. Ysgrifenyddes o'n i bryd hynny, doedd 'da fi ddim llawer o glem â gweud y gwir.

Cafodd stiwdio'r BBC yn Abertawe ei fomio yn 1941

"O'n i'n mynd i Bedford College for Women yn y bore i ddysgu rwbeth am y gorfforaeth – rhaglenni tramor a phethau felly a hefyd ymarfer teipo.

"Ond yn y prynhawn – nol i BH os wedon nhw i gasglu'r newyddon a mynd i ystafell teleprinter i gasglu newyddion y rhyfel, cymryd newyddion o Fangor a Chaerdydd a 'neud tamed bach o gyfieithu.

"Hywel Davies ac Aneirin Talfan Davies a Delyth Lloyd, nhw oedd y tri oedd yn darllen y newyddion ond dim ond pum munud y dydd oedd e.

"Gorffon ni aros yn y BH am un noson o achos yr air raids. Fi'n cofio trio cysgu lawr yn y concert hall achos oedd hwnnw yn y basement bryd hynny, a'r lle mwya diogel o fewn yr adeilad.

"Ro'n i yn Llundain amser VE Day. Delyth Lloyd oedd yn neud y newyddion bryd hynny a mi aethon ni mas y noson hynny, o flaen Buckingham Palace a gweld y royal family ar y balconi – wel dyna yr unig dro i fi fod ag ofn yn fy mywyd.

"Roedd tyrfa fawr, ro'ch chi'n dynn at eich gilydd. O'ch chi'n cael eich codi ar eich traed bron, oedd e'n brofiad ofnadw'.

Dechrau actio ar y radio

"Er taw diwedd y ryfel oedd hi roedd yna raglen radio am hanes Cymru gyda disgybl ac athro.

"Yn cymryd rhan yr athro oedd Rhydwen Williams, a wir gofynnon nhw i fi neud y disgybl ac oedd isie iddo fe fod yn fachgen a fi oedd y bachgen... bachgen bach 8 mlwydd oed!

"Ar ôl hynny fe fues i'n 'neud llais bechgyn yn ddigon aml. Ar soap opera cynta' radio Cymraeg, Teulu Tŷ Coch, fi oedd y mab!

Olive Tarr yn ystod ei dyddiau'n actio ar ddramâu radio Cymraeg y BBC

"Wedi hynny fe ddoth Teulu'r Mans ond rhaglen wythnosol oedd honna. Mab eto i ddechre ond mi wnes i adael y raglen am dipyn amser geni Ian, y mab ifanca, a phwy ddoth yn fy lle i oedd Huw Llywelyn Davies.

"O'n i'n nabod ei dad e yn eithaf da bryd hynny, ond wir pan es i 'nôl i Deulu'r Mans o'n i'n wraig y gweindiog felly o'n i'n fam i Huw Llywelyn am dipyn a dyna ei yrfa fe'n dechre.

"Oedd lot o raglenni radio yn dod o Abertawe ac oedd hynny'n gyfleus iawn.

"Mae'n debyg fod pawb yn neud yn siŵr bo' nhw'n mynd adre o'r capel ddydd Sul mewn pryd i wrando ar Teulu'r Mans!"

Pobol y Cwm

"Bues i'n chwarae Dora Gwyther ar Pobol y Cwm am 13 mlynedd o'r 80au ymlaen.

"O'n i'n mynd ar y trên o Gastell-nedd i recordio yng Nghaerdydd.

"Oedd Dora'n wraig i ŵr busnes sef Herbert Gwyther. Er cofiwch doedd dim lot o sôn am Mrs Gwyther ar y dechre o gwbl!

"Ond ar ôl i Mr Gwyther farw ges i wybod bod gydag e fab sef Derek. Fi'n credu mai hwnna oedd yr unig fath o sgandal oedd ar Pobol y Cwm ar y pryd, ond wrth gwrs erbyn heddi mae lot o bethe yn digwydd yn y pentre 'na yn does e!

"Rwy'n dal i wylio Pobol y Cwm bob nos. Mae'r rhan fwyaf o'r cymeriadau oedd yna pan o'n i arno fe wedi mynd nawr ond rwy'n dal i fwynhau.

"Roedd Mark yn dechrau ar y gyfres pan o'n i'n gorffen!"

Olive yn chwarae rhan Dora ar Pobol y Cwm