Y Rebels a'r Rhyfelwyr; rhai o dimau chwaraeon coll Cymru

Mae perfformiadau siomedig diweddar timau rygbi rhanbarthol a chenedlaethol Cymru wedi ail ddechrau'r drafodaeth am ddiddymu un, efallai dau o'r rhanbarthau.

Ond pe bai rhanbarth yn diflannu, nid dyma fyddai'r tro cyntaf i dîm chwaraeon o Gymru ddod i ben.

Gareth Rhys Owen sy'n hel atgofion am rai timau Chwaraeon sydd bellach yn rhan o'r llyfrau hanes...

Y Rhyfelwyr Celtaidd

Richard Parks yn ennill tlws ar gyfer chwaraewyr y gêm wedi gornest rhwng y Rhyfelwyr Celtaidd a Wasps, 11 Ionawr, 2004

Roedd y Rhyfelwyr yn un o bum rhanbarth a ffurfiwyd yn 2003 wrth i Brif Weithredwr Undeb Rygbi Cymru David Moffett drawsnewid y gêm yng Nghymru.

Uno anghyfforddus ydoedd o dimau Pontypridd a Phen-y-bont, trefniant nad oedd wrth fodd nifer o'r cefnogwyr mwya' teyrngar. O fewn pen dim aeth clwb Pontypridd i'r wal gyda'r rhanbarth yn symud i Ben-y-bont yn barhaol.

Er i'r tîm greu argraff ar y cae a gorffen yn bedwerydd yn y gynghrair Geltaidd, roedd y torfeydd yn siomedig a'r gwrthdaro rhwng y perchennog Leighton Samuel ac Undeb Rygbi Cymru yn ddiddiwedd.

Dim ond am flwyddyn yn unig y bodolodd y Rhyfelwyr Celtaidd, ond dau ddegawd yn ddiweddarach mae'r hanes yn parhau i gorddi'r dyfroedd ymhlith cefnogwyr ar lawr gwlad yng Nghymru.

Inter Cardiff

Inter Cardiff yn herio Celtic mewn gem ragbrofol Cwpan UEFA ar Barc Ninian - 23 Gorffennaf, 1997

Dyma un o gewri dyddiau cynnar Cynghrair Cymru. Fe orffennodd y tîm o Leckwith yn ail yn y gynghrair bedair o weithiau yn y 90au.

Ffurfiwyd yn 1990 wedi i Cardiff AFC a Sully FC uno gyda'i gilydd ac o fewn dwy flynedd roedd y clwb yn un o ugain tîm yn nhymor cyntaf Cynghrair Cymru.

Erbyn 1997 roedd y clwb wedi ei ail enwi ar ôl y perchnogion a noddwyr a chroesawodd Inter Cable Tel gewri'r Alban, Celtic i Gaerdydd yng nghwpan UEFA.

Tair mlynedd yn ddiweddarach cefnodd CableTel ar y clwb. Gan wynebu dyfodol ariannol ansicr penderfynwyd uno gyda thîm prifysgol Caerdydd. Mae'r enw Inter wedi hen ddiflannu, ond mae Met Caerdydd yn parhau i gystadlu yn haen uchaf pêl droed Cymru.

Rhondda Rebels

Y Rhondda Rebels yn dathlu buddugoliaeth yn erbyn y Sheffield Hatters yn ffeinal y Gwpan Genedlaethol, 7 Ionawr, 2001

Am gyfnod ar ddechrau'r mileniwm, cadarnle pêl fasged Prydain oedd canolfan hamdden Tylorstown, Cwm Rhondda.

Mae stori'r Rhondda Rebels yn un chwedlonol gyda'r tîm yn disgleirio am ddegawd gyntaf y ganrif. Gyda'r seren Americanaidd Missy Lender casglodd y tîm 14 o dlysau mewn 9 tymor gan gynnwys coron driphlyg yn 2001.

Wedi problemau ariannol yn 2008 fe wnaeth y tîm uno gyda Barking Abbey, oedd wedi lleoli 200 milltir i ffwrdd ond mae effaith a dylanwad y tîm i'w weld hyd heddiw.

Y tro nesaf y gwelwch chi fewnwr Cymru a Chaerloyw Tomos Williams yn trin y bêl gron fel LeBron James, cofiwch bod ei fam, Julie yn un o ffigyrau dylanwadol y Rebels.

Newport Wasps

Rhai o aelodau cynnar y Newport Wasps

Cyhoeddwyd yn gynharach eleni na fydd Caerdydd yn cynnal rownd o Grand Prix Speedway'r byd am y tro cyntaf yn y mileniwm yma. Daw hyn a chysylltiad y gamp a Chymru i ben. Mae'r berthynas wedi bodoli ers y 60au, diolch yn bennaf i glwb y Newport Wasps.

Wedi ei lleoli'n wreiddiol ym mharc pêl-droed Sommerton ac yna ar drac pwrpasol Parc Hayley roedd y Picwns yn un o gonglfeini'r gamp ym Mhrydain.

Hawliodd y tîm nifer o dlysau nodedig ac roedd yn gartref i rai o sêr rhyngwladol y gamp megis Phil Crump o Awstralia.

Er i'r Wasps ennill cwpan yr uwch-gynghrair yn 2011, roedden nhw yn colli £3,000 yr wythnos a bu'n rhaid dirwyn y busnes i ben. Misoedd yn ddiweddarach cafodd y trac ei fandaleiddio a dyna oedd diwedd y daith i Speedway a Chasnewydd.

Swansea Dragons

Carfan y South Wales Warriors, sy'n chwarae yn Llanharan

Yn 1982 fe ddechreuodd Channel 4 ddarlledu'r NFL, ac fe sbardunodd hyn garwriaeth newydd rhwng ein cenedl a Phêl-droed Americaniad.

Wrth i wylwyr bendroni os mai'r LA Raiders neu'r Houston Oilers oedd y tîm i gefnogi ar ochr arall yr Iwerydd, cafodd timau eu sefydlu yng Nghymru hefyd. Roedd y Swansea Dragons yn chwarae yn stadiwm Morfa ac yn herio timau megis y Fulham Cardinals a'r Swindon Steelers.

Nid y Dreigiau oedd yr unig dîm Gridiron yng Nghymru gyda Chaerdydd yn gartref i'r Mets a'r Tigers tra bo'r Mustangs yn cynrychioli Casnewydd. Erbyn y 90au roedd diddordeb yn y gamp yn dechrau pylu a gwelwyd y timau yn rhoi eu helmedau i'r naill ochr.

Mae'r South Wales Warriors yn parhau i chwarae heddiw yn Llanharan, tra bod timau prifysgol Caerdydd, Abertawe ac Aberystwyth hefyd yn cystadlu yng nghynghreiriau'r colegau.