Cyngor i drwsio wal ar gost o £850,000, ar ôl gwadu cyfrifoldeb

Yn ôl adroddiad, mae'r strwythur sy'n weddill o'r wal yn dangos arwyddion gweladwy o erydu

Mae cyngor oedd wedi gwadu cyfrifoldeb am wal wnaeth ddymchwel ym Mhowys wedi "dod i'r casgliad" ei fod yn berchen arni ac y bydd yn ei thrwsio.

Roedd y wal yn gwahanu gerddi yn Ystradgynlais rhag Afon Tawe, ond disgynnodd y wal ym mis Chwefror yn dilyn glaw trwm.

Yn ôl adroddiad, mae'r strwythur sy'n weddill o'r wal yn dangos arwyddion gweladwy o erydu - sy'n golygu y gallai ei sylfeini fod wedi'u heffeithio gan erydiad tir.

Roedd gan Gyngor Sir Powys bedwar opsiwn i ddatrys y sefyllfa, ac mae wedi dewis trwsio'r wal ond peidio â newid y strwythur a fyddai'n amddiffyn glan yr afon.

Disgynnodd y wal ym mis Chwefror 2024 yn dilyn glaw trwm

Mae'r wal yn 100 metr o hyd ac fe syrthiodd 30 metr o'r strwythur yn Chwefror 2024.

Fe'i hadeiladwyd gan Gyngor Sir Brycheiniog yn 1912, ac yna aeth perchnogaeth i Gyngor Powys ar ôl ad-drefnu llywodraeth leol yng Nghymru yn y 1990au.

Ond dywedodd gwasanaeth priffyrdd y cyngor ei bod yn ased i naill ai Llywodraeth Cymru neu Gyfoeth Naturiol Cymru - ond roedd y ddau yn gwadu hyn.

Ar ôl i'r wal ddisgyn yn rhannol, cyflogodd trigolion Llys Tawel gyfreithwyr a dadlau mai'r cyngor, fel perchennog y wal, oedd yn gyfrifol amdani.

Byddai'r cyngor, yn sgil hynny, hefo dyletswydd o ofal i "gymryd camau rhesymol i atal digwyddiadau naturiol ar ei dir rhag achosi difrod i eiddo cyfagos".

Bydd y gwaith o drwsio'r wal yn costio £850,000 i'r cyngor

Ar ôl cymryd cyngor cyfreithiol, daeth Cyngor Powys i'r casgliad mai nhw sy'n berchen ar y wal.

Dywedodd y cyngor y byddai'r wal yn cael ei "chydnabod yn ffurfiol fel ased corfforaethol, gydag archwiliadau, cynnal a chadw yn cael eu hariannu trwy adnoddau corfforaethol yn y dyfodol".

Ychwanegodd y byddai'r cyllid yn cael ei "dynnu o raglen gyfalaf y priffyrdd" i gefnogi'r opsiwn sy'n cael ei ffafrio i drwsio'r wal.

Mae'r cyngor yn dweud bod yr opsiwn sy'n cael ei ffafrio yn "ffurf sydd wedi'i brofi o reoli erydiad, sy'n cynnig amddiffyniad i'r glannau - ond na fyddai'n cael ei adfer i lefel wreiddiol y wal".

Bydd y gwaith yn costio £850,000 i'r cyngor.

Tawelu meddyliau

Opsiwn pedwar oedd newid y wal yn uniongyrchol - yn hytrach na'i thrwsio, gan ddarparu amddiffyniad i lan yr afon, a fyddai'n costio £1m.

Roedd opsiwn pedwar hefyd yn cael ei gefnogi gan bobl leol.

Dywedodd Kevin Davies, a'i gymdogion Imogen a Justin Crewe, yn y gorffennol fod y wal yn gwneud iddyn nhw deimlo fel pe bai'n rhaid iddyn nhw "adael" eu cartrefi cyn gynted ag y bydden nhw'n sylwi ar dywydd gwael.

Dywedodd y cynghorydd Susan McNicholas ei bod hi wedi "cymryd cryn amser i gyrraedd y cam rydyn ni ynddo nawr".

"Bydd y trigolion yn gorffwys yn llawer haws ar ôl i'r gwaith gael ei gwblhau," ychwanegodd.

Dilynwch Cymru Fyw ar Facebook, X, Instagram neu TikTok.

Anfonwch unrhyw syniadau am straeon i [e-mail] neu cysylltwch drwy WhatsApp ar 07709850033.

Lawrlwythwch yr ap am y diweddaraf o Gymru ar eich dyfais symudol.