Enwi aelodau Bwrdd newydd sydd i gael gwared ar TB mewn gwartheg

Y cadeirydd Sharon Hammond, Huw Irranca-Davies, yr Athro Glyn Hewinson a Dr Richard Irvine

Mae Llywodraeth Cymru wedi cyhoeddi enwau aelodau Bwrdd newydd, sydd â'r dasg o gael gwared ar TB - neu'r diciâu - mewn gwartheg.

Cafodd y Bwrdd ei sefydlu fis Awst wrth i'r llywodraeth weithio at eu nod o Gymru heb TB erbyn 2041.

Mewn cynhadledd yn Aberystwyth ddydd Mercher, dywedodd y Dirprwy Brif Weinidog, Huw Irranca-Davies bod holl aelodau’r Bwrdd â "chyfoeth o wybodaeth a phrofiad ymarferol".

Bydd y Bwrdd Rhaglen Dileu TB Buchol yn cyfarfod am y tro cyntaf fis Rhagfyr.

Pwy yw'r aelodau?

Sharon Hammond, ffermwr cig eidion, defaid a dofednod fydd y cadeirydd.

Dywedodd Irranca-Davies fod ganddi "gymwysterau rhagorol i arwain".

Aelodau eraill y Bwrdd yw:

• Gemma Haines - Ffermwr menter cig eidion a defaid yn ne Cymru;

• Roger Lewis - Ffermwr llaeth o Sir Benfro;

• Evan Roberts - Ffermwr llaeth o Dreffynnon, Sir y Fflint;

• Alan Gardner - Ffermwr o Sir Drefaldwyn;

• Yr Athro Glyn Hewinson - Cadeirydd Grŵp Cynghori Technegol TB, fydd yn darparu cyswllt rhwng y ddau grŵp;

• Sian Evans - Ffermwr cig eidion a defaid o Ynys Môn.

Bydd cynrychiolydd o Gymdeithas Filfeddygol Prydain Cymru, Philip Thomas, ynghyd â chynrychiolydd ar ran Undeb Amaethwyr Cymru a’r NFU.

Bydd Prif Swyddog Milfeddygol Cymru, Pennaeth Polisi TB Gwartheg Llywodraeth Cymru a chynrychiolydd o'r Asiantaeth Iechyd Anifeiliaid a Phlanhigion hefyd yn eistedd ar y Bwrdd.

Cafodd dros 11,000 o wartheg eu difa yng Nghymru rhwng Ebrill 2023 a Mawrth 2024 o achos TB

Yn y gorffennol, fe ddywedodd Irranca-Davies, yr Ysgrifennydd y Cabinet dros Newid Hinsawdd a Materion Gwledig, mai ei fwriad oedd i’r Bwrdd gynnwys gan fwyaf ffermwyr o wahanol rannau o Gymru a phobl o gefndiroedd ffermio.

"Mae cynrychiolaeth ffermio gref ar y bwrdd," meddai.

Byddan nhw'n cyfarfod bob chwarter ac yn rhoi cyngor strategol i Brif Swyddog Milfeddygol Cymru a Gweinidogion Cymru.

Mae gwartheg yn cael eu profi’n gyson am bresenoldeb yr haint, ac yn cael eu difa os ydyn nhw’n ei gario.

Rhwng Ebrill 2023 a Mawrth 2024 cafodd 11,197 o wartheg eu difa yng Nghymru ar ôl i TB gael ei ddarganfod.

'Targed realistig ond her enfawr'

Yn y gynhadledd yn Aberystwyth dywedodd Huw Irranca-Davies y bydd y Bwrdd yn gwneud “gwahaniaeth enfawr".

"Bydd profiad direct o TB gyda ffermwyr, veterinarians hefyd," meddai.

"Maen nhw’n gwybod beth yw pwysigrwydd gwneud y gwahaniaeth i waredu TB erbyn 2041.”

Ychwanegodd fod y targed hwnnw yn "realistig ond mae’n her enfawr".

"Wrth weithio gyda’n gilydd mae’n rhaid i ni godi i’r her ond mae’n rhaid i ennill y wobr enfawr yma i waredu TB - dyna’r peth pwysig. Mae e’n bosib.”