'Canolbwyntio ar be' sy'n bwysig' ar ôl helbul Llafur Cymru

Mae disgwyl i Huw Irranca-Davies gael ei gadarnhau fel dirprwy brif weinidog newydd Cymru ym mis Awst

Mae'r dyn sy'n debygol o fod yn Ddirprwy Brif Weinidog newydd Cymru yn dweud ei fod am ganolbwyntio ar yr hyn sy'n bwysig ar ôl ychydig o fisoedd anodd i Lafur Cymru.

Dywedodd Huw Irranca-Davies ar raglen Sunday Supplement fod "cryn helbul" wedi bod o fewn y blaid yn ddiweddar.

"Nid yw'n ddeniadol i'r cyhoedd os oes gennych blaid sy'n delio'n gyson â'i materion ei hun," meddai.

Roedd Eluned Morgan - sy'n debygol o gael ei chadarnhau fel Prif Weinidog nesaf Cymru ym mis Awst - yn gywir i ymddiheuro am y trafferthion, yn ôl Mr Irranca-Davies.

'Cymryd ychydig o fflac'

Pan ofynnwyd iddo am gyflwr GIG Cymru a record Ms Morgan, dywedodd fod angen i'r blaid fynd allan i siarad yn ddwys â phobl "a derbyn dipyn o fflac".

"Yng Nghymru nid ydym wedi cael streic meddygon iau - bu ymgysylltu da â nhw, trafodaethau da wrth symud ymlaen," meddai.

"Mae amseroedd aros tymor hir yn dod i lawr yn gynt nag ydyn nhw yn Lloegr ond rydyn ni'n gwybod bod gennym ni gymaint ymhellach i fynd ac rydw i'n meddwl bod yna ychydig o onestrwydd yma gyda phobl yng Nghymru hefyd.

"Nid ydym yn imiwn rhag pwysau'r gwasanaeth iechyd ond mae gyda ni fwy o ffordd i fynd yng Nghymru."

Mae'n rhy gynnar i ddweud os fydd swydd yn y cabinet i Jeremy Miles, yn ôl Huw Irranca-Davies

Fe gefnogodd Mr Irranca-Davies Jeremy Miles yn yr etholiad arweinyddiaeth yn gynharach eleni.

Ond dywedodd ar y rhaglen ei fod yn rhy gynnar i ddweud os fydd swydd yn y cabinet iddo.

"Mae yna lawer o bobl sydd wedi cael eu cleisio," meddai.

"Pan ddaeth y grŵp Llafur at ei gilydd, a phan wnaeth Eluned a fi gyfarfod â nhw - a dyma'r diffiniad o wythnos yn amser hir mewn gwleidyddiaeth - roedd pobl wedi'u cleisio, ond mae ysbryd colegol cryf nawr i ddweud 'gadewch i ni ddod yn ôl at ein gilydd a chanolbwyntio ar yr hyn sy'n bwysig i bobl Cymru'."

'Angen mwy o gydweithio'

Dywedodd Mr Irranca-Davies ei fod eisiau gweld mwy o gydweithio gyda'r gwrthbleidiau wrth symud ymlaen.

"Yr hyn sydd angen i ni ei wneud nawr yw archwilio gyda Phlaid Cymru a hefyd gyda Jane Dodds o'r Democratiaid Rhyddfrydol a oes rhaglen lywodraethu a chyllideb a fyddai’n gweithio i'r Senedd gyfan.

"Fe ddes i'n ôl i'r Senedd oherwydd dwi'n credu bod yna ffordd o weithio… dwi eisiau gweld gwerthoedd Llafur yn cael eu hymgorffori ar draws popeth rydyn ni'n ei wneud ond rydw i hefyd eisiau gweithio'n drawsbleidiol lle rydyn ni'n cytuno ar faterion.

"Dyna a gawsom mewn gwirionedd yn ychydig fwy ffurfiol yn y cytundeb cydweithredol [gyda Phlaid Cymru] dros y ddwy flynedd ddiwethaf.

"Wrth symud ymlaen mae'r cytundeb cydweithredu hwnnw wedi dod i ben ond mae yna dal ffordd i weithio gyda phobl ar draws y siambr.

"Nid dyma’r agwedd wrthwynebol y byddech chi'n ei gweld mewn seneddau eraill. Anghenraid y Senedd yw eich bod yn gweithio gydag eraill ac yn dweud ‘a fyddwch yn cytuno â ni fod y gyllideb hon yn edrych yn iawn?’”

Dywed yr AS Plaid Cymru Delyth Jewell "na fydd pobl wedi anghofio" am helbul diweddar y Blaid Lafur pan ddaw'r etholiad Seneddol nesaf

Yn ôl Dirprwy Arweinydd Plaid Cymru yn Senedd Cymru, Delyth Jewell, bydd cael prif weinidog benywaidd yn "gyffrous" ond mae "gymaint o gwestiynau o hyd sut weinyddiaeth fydd yna, a ble fydd ein blaenoriaethau".

O'r herwydd, dywedodd wrth y rhaglen, nid yw'n bosib dweud eto a fyddai ei phlaid yn cefnogi cyllideb Llafur.

Fe gyhuddodd Llafur Cymru o "gamu'n ôl o ran uchelgais", gan ddweud mai yn ystod cytundebau gyda Phlaid Cymru i daeth nifer o lwyddiannau'r llywodraeth.

Ychwanegodd na fydd pobl yn anghofio "anhrefn" y misoedd diwethaf "ar ben 25 mlynedd o fethu â gwneud digon ar ran pobl Cymru".

Yn ôl arweinydd y Ceidwadwyr Cymreig yn Senedd Cymru, Andrew RT Davies, mae "angen nawr i'r ffocws fod ar flaenoriaethau'r bobl" yn dilyn "misoedd o ansefydlogrwydd a brwydrau mewnol Llafur".

Dywedodd bod Huw Irranca-Davies "wedi cyfaddef bod Llafur wedi bod yn edrych tuag at i mewn yn hytrach na gweithredu ar ran pobl Cymru".

Mae'r Ceidwadwyr, meddai, eisiau i'r llywodraeth Lafur ddileu "prosiectau porthi balchder costus, fel creu 36 yn rhagor o wleidyddion, er mwyn ariannu blaenoriaethau pobl hyd a lled Cymru, fel ein hysgolion ac ysbytai sy'n gwegian".

Fe awgrymodd Mr Davies ddydd Gwener y byddai'r Ceidwadwyr yn fodlon cynnal trafodaetha gyda'r llywodraeth Lafur ym Mae Caerdydd ynghylch eu cynlluniau gwariant.

Dywedodd Jane Dodds ddydd Sul nad oes diddordeb ganddi i'r Democratiaid Rhyddfrydol fod yn rhan o glymblaid neu gytundeb gyda'r llywodraeth newydd

Dywed arweinydd Democratiaid Rhyddfrydol Cymru, Jane Dodds, nad oes diddordeb bod yn rhan o lywodraeth Eluned Morgan.

"Rwy'n glir mai fy sefyllfa, fel Democrat Rhyddfrydol, yw i herio Llafur Cymru - i'w dal i gyfri a gwella bywydau pobol yma yng Nghymru a dwi'n gwneud hynny'n well o'r tu allan," dywedodd.

"Dydw i ddim â diddordeb o gwbl mewn unrhyw glymblaid nag yn unrhyw swydd o fewn y llywodraeth o gwbl."

Ychwanegodd ei bod "eisiau gweld be ydi polisïau'r llywodraeth newydd" cyn penderfynu a fydd yn cymeradwyo cyllieb y llywodraeth.